bazen düşünüyorum da bizi geçmiştekilerden ayıran sadece toplum yapısının ve teknolojinin gelişmesi, özetle insan aynı insan abi.
tanrı üzerine şöyle bir düşüncesi vardır, yazdıklarımı da destek olur niteliktedir:
"bir habeşli, tanrı'yı siyah renkli, bir trakyalı ise mavi gözlü tasavvur eder. öküzler ve atlar da tanrı'yı hayal edebilselerdi, onlar da kendi suretlerinde düşünebilirlerdi."
xenophon(MÖ.430355).Zengin bir aileye mensup olan Xenophon Gryllos ailesine mensuptur. Attikadaki Erkhiada doğmuştur. Sokratesin etkisi altında kalmıştır. Ayrıca ünlü Sophistlerden Prodikostan ders almıştır. iÖ.404 yılında Peloponnessos savaşı sona ermiş, Spartaya yenilen Atina bir barış imzalamak zorunda kalmıştır. Üç yıl sonra Pers kralı Artaxerxesin kardeşi Kyros, Spartalıların yardımıyla Pers tahtını ele geçirmeye çalışmıştır. Xenophon çok yakın arkadaşı Boiotialı Proxenosun teşviki ile Kyrosun kardeşine karşı giriştiği mücadeleye gönüllü olarak katılmaya karar vermiştir. Kounaksa savaşında Hellenler yenilmiş ve Kyros öldürülmüştür. Bu durumda Hellenler Tigris (Dicle) ve Euphrates (Fırat) arasındaki düzlüklerde yalnız kalmışlardır. Xenophon geriye kalan askerlerin başına geçmiş ve 10 000 lerin dönüşü diye bilinen seferin önderi olmuştur. Hellen ordusu çeşitli zorluklarla Anadoluya geçerek Trakyaya kadar gelmiştir. Hellenler burada serbest bırakılmış, bir kısmı Trakya kralının hizmetine girmiştir. Xenophon, iÖ.409 da Spartalılar Timbron iradesinde iken Tissaphernes ve Pharnabasosun savaşlarına katılmış Sokratesin ölümünden kısa bir süre sonra da onun dostu olduğu için Atinadan Spartaya sürülmüştür. iÖ.396 yılında Sparta kralı Agesilaosun Perslere karşı yaptığı Psya seferine katılmıştır. iÖ.394 yılında Koroneiada Agesilaos ile birlikte Atinalılara karşı savaşmış, daha sonra Elise yerleşmiştir. Burada zamanını çiftçilik ve avcılıkla geçirmiştir. Eserlerinin çoğunu burada yazmıştır. iÖ.371 de savaş yüzünden Korinthosa taşınmıştır. iÖ.364 yılında hakkındaki sürgün kararı kaldırılmıştır. Bu karardan sonra Xenophonun Atinaya dönüp dönmediği belli değildir. iÖ.355 yılında da ölmüştür.
XENOPHONUN DiL VE ÜSLUBU:
Anlatımı berrak ve akıcıdır. Yalın, açık ve süssüz olan üslubunun ilgi çekici yanı ise ayrıntılara inmesi, olayları rahat ve akıcı biçimde anlatmasıdır. Eserlerinde çok büyük hatalar yoktur.
XENOPHONUN TARiHÇiLiĞi:
Xenophon kısmen tarafsız davranmıştır. Atinada yetişmiş bir aristokrat olmasına rağmen demokratik rejimin iyi tarafını görmüş, fakat Spartalıların tarafını tutmuştur. Spartalıların yenilgilerinden fazla söz etmemiştir. Üstelik Thebaililere karşı aşırı bir düşmanlık besler. Kronolojiye uymamıştır, en büyük kusuru da budur. Ayrıca tarihi belgeleri toplarken titiz davranmamıştır. Daha çok kendi hatıralarına ve başkalarının anlattığı olaylara başvurmuştur. Bu yönüyle Thukydidesten farklıdır. Fakat tarihi olayları ve kişileri bizlere tanıtması açısından önemlidir. Kısaca Xenophon Thukydides ile aynı değerde değildir. Fakat kolay okunan ve anlaşılan bir tarihçidir.
eserleri:
Xenophonun tarihi, felsefi ve ahlaki eserleri vardır. Ayrıca ev idaresi, avcılık, binicilik gibi eserler de yazmıştır.
1-) ANABASiS:
(Anabasis = Gidiş / Katabasis = Dönüş) Anabasis genç Kyrosun tahtı ele geçirmek için yaptığı seferin ve Hellenlerin geri dönüşünün öyküsüdür. Xenophon bu sefere bizzat katılmış, Kyrosun ölümünden sonra Hellenlerin yurtlarına dönmelerine önderlik etmiştir. Hellenlerin Fırata kadar ilerlemeleri anlatılır. Xenophon bu eserinde geçtiği yerlerdeki kavimleri anlatır. Bu eseri 7 kitaptan oluşmaktadır.
1.KiTAP: Genç Kyros ile Artaxerxesin arasındaki Pers imparatorluğunun ele geçirilmesi mücadelesi anlatılır. Ayrıca Kounaksa savaşında Kyrosun öldürülmesi ve Kyrosun portresi anlatılır.
2.KiTAP: Hellenli liderlerin yakalanması, krala teslim edilmesi ve onlar arasında bulunan bazı subayların öldürülmesi anlatılır.
3.KiTAP: Hellenlerin cesaretlerinin kırılması, geri çekilmenin başlangıcı, Tissaphernesin saldırısı ve Hellenlerin kuzeye doğru yürümeye karar vermesi anlatılır.
4.KiTAP: Hellenlerin soğuk ve kara rağmen çeşitli bölgelerden geçerek Trapezosa (Trabzona) gelişi anlatılır.
5.KiTAP: Hellenlerin bir kısmının gemilere binişi, bir kısmının da Kotyoraya (Orduya) kara yoluyla gidişleri anlatılır.
6.KiTAP: Kotyoradan (Ordudan) Khrysopolise (Üsküdara) kadar yürüyüş anlatılır.
7.KiTAP: Byzantiona (Bizansa) varış, Hellen ordusundan bir kısmının Trakya kralı Seuthes ile anlaşması ve ona sığınmaları anlatılır.
Anabasis Xenophonun eserleri arasında en ilginç olanıdır. Bu eser sayesinde o çağda Anadoludaki çeşitli devletler, kavimler ve gelenekler hakkında bilgi sahibi olmaktayız. Ancak Xenophon olayların sebeplerinden çok nasıl meydana geldiğine önem vermiştir. En küçük ayrıntıları bile ihmal etmemiştir. Bu ayrıntılar kuşkusuz eseri ilginç bir hale getirir. Eserin basit ve anlaşılır bir ifadesi vardır. Askeri açıdan da son derece önemlidir. Tarih görüşünün eksik olması ve eleştiri süzgecinden geçilmemiş olması daha fazla hatırata benzetmiştir eseri.
2-) HELLENiKA (YUNAN TARiHi):
Xenophonun bu eseri Thukydidesin tarihinin bittiği iÖ.411 yılından başlayarak iÖ.362 yılında meydana gelen Mantineia savaşına kadar geçen zamanı kapsamaktadır. Eserin ilk 2 kitabı Thukydidesin eserinin devamı niteliğindedir. Burada olayları yıllara göre bölmekte, Thukydidesi hatırlatmaktadır. Hellenika adlı eser 7 kitaptan oluşur.
12.KiTAPLAR: Peloponnessos savaşının sonu, Thrasyboulosun tekrar demokrasiyi kurması anlatılır.
35.KiTAPLAR: iÖ.432375. Spartalıların üstünlüğü ve Agesilaosun Perslere karşı kazandığı zafer anlatılır. Ayrıca Atina ve Thebaililerin Sparta tarafından yenilmesi anlatılır. Bu arada ünlü komutanlardan Kononun Sparta donanmasını Knidosta bozguna uğratması anlatılır.
67.KiTAPLAR: iÖ.374362. Thebaililerin üstünlüğü elde etmesi ve Spartalıların Leuktra ve Mantineiada yenilgileri anlatılır.
Eserin ilk iki kitabı sonraki kitaplardan daha üstündür. Xenophon bu kitaplarda tıpkı Thukydides gibi kronolojik sıraya uymuş ve olaylar için birtakım yazılı belgelere başvurmuştur. Hatta Xenophonun kullandığı belgelerin kullanıldığı da ileri sürülmüştür. Diğer kitaplarda kronolojik sıraya uyulmamıştır ve olaylar karışık bir düzen içinde anlatılmıştır. Çeşitli bölümler arasında oransızlıklar görülür. Bazı önemli olaylara yer verilmediği halde daha önemsiz olaylara gereğinden fazla değinilmiştir. Olaylar arasındaki sebep-sonuç ilişkileri üzerinde fazla durulmamıştır. Xenophonun bu eseri bizlere tarihi olaylarla birlikte bazı ünlü kişileri de tanıtmaktadır. Diğer tarihçilerde olduğu gibi eserinde sık sık nutuklar söylemektedir.
3-) AGESiLAOS:
Sparta kralı Agesilaosu övmek için yazılan bir eserdir. 11 bölümden oluşur. Kısaca Agesilaosun yaşam öyküsü ve yaptığı işler anlatılır.
4-) KYROU PAiDEiA (KYROSUN EĞiTiMi):
Xenophon siyasi ve ahlaki bir roman olan bu eserinde eğitim siyaset ve yönetim hakkındaki tüm fikirlerini anlatır. Kendisine model olarak Pers imparatorluğunun kurucusu olan Kyrosu seçmiştir. Eser 8 kitaptan oluşur.
1. KiTAP: Kyrosun eğitimini anlatır.
2. KiTAP: Pers ordusunun Kyros tarafından düzenlenmesi anlatılır.
3. VE 6. KiTAPLAR: Kyrosun savaşları ve zaferleri anlatılır.
7. KiTAP: Lydianın ve Babylonianın fetihleri anlatılır.
8. KiTAP: Pers imparatorluğunun teşkilatı ve Kyrosun ölümü anlatılır.
Bu eser Kyrosun yaşamı bakımından çok önemli değildir. Ancak o dönemde Pers kurumlarını anlatması bakımından önemlidir. Ayrıca burada Xenophonun kendi eğitim ve yönetim düşüncelerini de belirtmesi esere ayrı bir önem kazandırmaktadır. Xenophon, Kyrosun kişiliğinde bir liderin ülkesini nasıl yönetmesi gerektiğini anlatmıştır. Eserde çok konuşma ve nutuk olması eseri sıkıcı yapmıştır. Fakat bazı bölümler, özellikle de Kyrosun çocukluğunun anlatıldığı bölüm çok güzeldir.
5-) HiERON:
Syrakousai kralı I. Hieron ile ünlü ozanlardan Simonides arasındaki bir diyalogdur. Eserin başında Hieron Simonidese tyranların vatandaşlardan daha umutsuz olduklarını ispat etmeye çalışır. Daha sonra Simonides halka mutluluk yöntemlerini anlatır.
6-) SOKRATESiN HATIRALARI:
Sokratesin ve bazı sophistlerin konuşmalarını bir araya getiren 4 kitaplık bir eserdir. Sokrates bu konuşmalarında onurlu ve ülkesine yararlı bir yurttaşın nasıl olması gerektiğini anlatır. Xenophon bu konuşmaları kendi düşünceleriyle birbirine bağlamıştır.
7-) APOLOGiA SOKRATOUS (SOKRATESiN SAVUNMASI):
Sokratesin suçsuzluğunu göstermek için yazılmış çok kısa bir eserdir. Burada Xenophon suçlamaları Sokratesin kendi sözleriyle çürütmeye çalışır.
8-) SYMPOSiON (ŞÖLEN):
Kallias adlı bir zenginin Panathenaia oyunlarında zafer kazanan Autolykos onuruna verdiği bir yemeğin öyküsüdür. Sokrates bu yemeğin davetlilerindendir. Eserde, yemekte yapılan konuşmalar ve aşk konusu ele alınmıştır.
9-) LAKEDAiMONiALILAR (LAKEDAiMONiALILAR DEVLETi):
Xenophon bu eserinde Spartanın Atinadan daha üstün olduğunu göstermeye çalışır. Ayrıca burada eğitim ve geleneklerden de söz eder.
10-) OiKONOMiKHOS:
Diyalog şeklinde yazılmış bir eserdir. Köyde yaşayan bir ev sahibinin yaşantısı ve görevleri konu edinilmiştir. Burada Xenophon muhtemelen Skillousta geçirdiği hayatını anlatmıştır. Bu eserin değeri, bize Hellenlerin aile hayatını tanıtması, ayrıca Xenophonun kişiliğini yansıtan ahlaki tavsiyeler içermesidir. Bu eser 2 kitaptan oluşur. Birinci kitapta Sokrates Kritobulosa ekonomi biliminden söz eder. ikinci kitapta ise yine Sokrates ile iskhamakhos arasında geçen bir konuşma yer alır. Bu konuşma ev sahibinin görevlerini ve çiftçilik hakkında bilgiler içermektedir.
11-) PERi PORON (GELiRLER HAKKINDA):
Atina hazinesinin gelirlerini ve gelirlerinin artırılmasını konu alır ve gümüş madenlerinin üretiminin artırılması önerilir.
12-) HiPPARKHiKOS (SÜVARi BiRLiĞi HAKKINDA):
Süvari birliklerinin yönetimi hakkında yazılmış bir eserdir. Savaş ve barış tatbikatlarını ele alır.
13-) PERi HiPPiKES (BiNiCiLiK ÜZERiNE):
Binicilik ile ilgilidir. At satın alma, at bakımı ve binicilik gibi çeşitli konuları kapsar.
14-) KYNEGETiKOS (AVCILIK HAKKINDA):
Avın yararları, avcıların erdemi, iyi bir av köpeğinin nitelikleri gibi çeşitli konuları ele almıştır.
15-) ATiNALILARIN DEVLETi:
Bu eserin Xenophona ait olup olmadığı kesin değildir.
öyle alıntı falan değil gençler. el emeği göz nuru ders notudur.
