volkanik dağ, yanardağ gibi isimlerle de bilinen, akışkan magma tabakasının yüzeye ulaşmasına aracı olan yer şekilleri.
volkanizma sadece gezegenimiz dünyaya özgü bir kavram olmamakla beraber, sadece gezegenimizde tektonik hareketlere dayalı olarak şekillendiği düşünülmektedir. genellikle tektonik plaka sınırlarında oluşan volkanların, sıcak nokta volkanizması adı verilen ve farklı dinamikler nedeniyle oluşan çeşitleri de vardır.
volkanlar kalkan yanardağlar, stratovolkanlar, süpervolkanlar gibi bazı türlere ayrılır. bunların genel olarak, magma ve magma odası yapısı nedeniyle püskürme türleri ve patlama periyotları birbirinden farklıdır. stratovolkanlar kalkan volkanlara kıyasla daha tehlikeli patlamalar gerçekleştirirken, süpervolkanlar dünya çapında felaketlere ve küresel iklim değişimlerine neden olacak kadar büyük ve tehlikelidir.
"Günümüzde yeryüzünde 500 dolayında aktif volkan bulunmaktadır. Milyonlarca insan bu volkanlar çevresinde yaşamaktadır. Volkan püskürmelerinin önlenmesi mümkün değildir ama etki ve zararları en aza indirilebilir.
Volkan püskürtmesi hava koşulları üzerinde de etkilidir. Karanlık gündüzler, şiddetli rüzgarlar, yağan yağmurlar hatta çamur yağışları bölgeyi aylarca etkiler. Yanardağ malzemesi güneş ışınlarının bir bölümünü keserek alt katmanlardaki ısıyı düşürebilir. Örneğin; Krakatua (Endonezya 1883) volkanın püskürmesi sonucu Avrupa'da çok soğuk ve yağışlı yazlar yaşanmıştır.
Volkanik patlamalar; tsunamiye, kaya düşmelerine, iklimde kalıcı ve geçici değişmelere, heyelanlara, orman yangınlarına, can ve mal kayıplarına, hava ulaşımında aksamalara neden olmaktadır."
20. Yüzyıl başlarında, Osmanlı'da islâmcılığı savunmak maksadıyla kurulan ittihad-ı muhammedi derneği'nin yayın organı olan, derviş vahdeti tarafından çıkarılan gazetedir.
(bkz: volkan gazetesi)
yanardağ olarak bilinse de ismin kökeni eskiye dayanmaktadır. metalin ilk keşfedildiği zamanlarda ilkel maden ocakları açan insanlar taş halindeki cevheri kayadan koparabilmek için sürekli olarak ısıya maruz tutmak zorundadırlar( ısındıktan sonra soğuk su dökülerek taşın çatlamasını sağlıyorlar). uzaktan bakınca ise sürekli ateş yanan bu maden ocağı yanardağı anımsatmaktadır. ama o yanardağ görünümlü maden ocağına volkan demelerinin sebebi antik roma'da ki demir tanrısının isminin volkan olmasından kaynaklıdır.
