11 kasım 1942 tarihi itibarıyle yürürlüğe girmiştir. savaş zamanının etkilerini suistimal ederek haksız kazanç elde eden gayrimüslimleri kelimenin tam anlamıyla yok etme amacı güdülmüştür. bu verginin çıkmasında cumhuriyet döneminin başlangıcından itibaren izlenen türkçülük politikasınında etkisi vardır.
ayhan aktar'ın aktardığına göre; kimin ne kadar varlık vergisi ödeyeceği maliye şubelerinin duvarına asıldıktan sonra, özel sohbetlerde şu hikaye anlatılıyormuş:
"listeler asıldıktan sonra salomon kahveye girmiş ve oradakilere sormaya başlamış:
- mişon, sen ne verdin?
- 10 bin 550 lira 20 kuruş!
- iyi paradır, iyi paradır.
- kirkor, sen ne verdin?
- 20 bin 915 lira 30 kuruş!
- iyi paradır, iyi paradır.
- yani, sen ne verdin?
- 29 bin 715 lira 40 kuruş!
- iyi paradır, iyi paradır.
- ahmet bey, sen ne verdin?
- 50 lira 10 kuruş!
salomon ellerini havaya kaldırmış:
- ey büyük atatürk, sen ne güzel söylemişsin, ne mutlu türküm diyene, diye!"
tanzimattan beri amaçlanan ulusal burjuvazi sınıfını oluşturma hayalinin gerçekleşmesini sağlayan vergidir.ilk başta sadece azınlıklara uygulandığından Ahmet Emin Yalman gibi sabetayistlerce de desteklenmişti.Çünkü amaç vergi toplamak değil azınlıkların imalathanelerini ticarethanelerini ellerinden almaktı.Ellerinde sermaye birikimi olan dönmeler de (sabetayistler) bunları ucuza kapatacaktı.fakat ani bir dönüşle inönü dönmeleri de bu vergiye dahil etti.Ve bu daha sonra inönü'nün elinden Chp nin gitmesine sebep oldu.
Varlık Vergisi: ikinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye'de 1942 yılında hükümet tarafından alınan bir kararla, takdir komisyonlarının itiraz edilemeyen Varlık Vergileri tesbiti. Varlik vergisi, o zaman devletin ikinci Dünya Savaşı'nda Alman veya Rus işgaline karşı yeterli finans sağlamak amacıyla kararlaştırılmıştır. Bu karar sadece zengin çiftçiler, tüccarlar üzerinde uygulanmıştır ve bir kereye mahsus konulmuştur. Bu karardan etkilenenler Yahudi, Rumlar ve Ermenilerdi, çünkü o zamanın Türkiye'sinde ticaret ve finans şirketlerinin önemli bir bölümü bu gayrimüslim azınlıkların elindeydi. Bu karardan etkilenen azınlık etnik gruplar nüfusun sadece %1'ini oluşturmaktaydı. Bu karardan özellike o zaman zengin ve ekonomik olarak faal olan Yahudi ve Rumlar etkilenmiştir, bu yükümlülüğü maddi durumları yüzünden yerine getiremeyenler Aşkale'de çalışma kamplarına sürülmüştür.Uygulama 6 ay sonra kaldırılmıştir. Ancak varlık vergisi azınlıkları tamamiyle fakirleştirip ekonomik etkinliklerini ortadan kaldirdi ve hükümete güvenin sarsılmasına neden oldu.Uygulamanın demokratik olup olmadığı halen tertışılmaktadır. Dönemin önemli siyasetçileri o günlerden bahsederken hata yaptıklarını söylemektedirler.
Müslüman savaş vurguncularından x, sabetaycılardan 2x, gayrimüslim adı altında yahudilerden 10 x şeklinde alınan vergi. Adı "varlık vergisi" olmakla birlikte kendilerinden istenen vergiyi bütün mallarını satmalarına rağmen denkleştiremediklerinden çalışma kamplarına götürülmüşlerdir.
sermaye değişimini sağlamış, gayrimüslimlerin elindeki sermayeyi daha sonradan "anadolu kaplanları" diye adlandırılacak türkiyenin yeni zenginlerine akıtmıştır.
uygulaması itibariyle vergiden çok, devlet destekli bir hırsızlıktır, herkesten vergi alınmış olmasına rağmen asıl hedefin azınlıklar olduğu açıkça ortadadır, amacına ulaşmış bir hırsızlıktır.
o dönem azınlıklar sürgüne gitmemek için ellerindeki hanları, apartmanları neredeyse bedavaya elden çıkartmak zorunda kalmışlardır. ancak devlet sermaye değişimi gerçekleştikten sonra yasayı kaldırmış sürgündekileri de geriye çağırmıştır.
