phillipa foot ve judy thomson'ın üzerinde çalışma yaptığı ahlak çıkmazıdır. bu felsefe insanları , bir ahlak problemine farklı açılardan bakmamızı sağlamak için vagon problemini ortaya atarlar.
1- the trolley case
bir vagon vardır , vagonu kullanan kişinin önünde iki ray vardır , birinin ucunda bir kişi, diğerinin ucunda ise beş kişi bulunmaktadır. bu makinist kendi gittiği rayda kalıp beş kişiyi mi öldürmeli , yoksa diğer raya geçip bir kişiyi mi öldürmeli? ama unutmayın eğer ellemezse beş kişi ölecek.
2- the trolley bystander
bunda ise, uzaktan birisi vagonun beş kişiyi veya bir kişiyi öldürmesini seçecektir. normalde beş kişiyi öldürecek olan vagonu çevirmeli mi yoksa hiç karışmamalı ve beş kişinin üzerine gitmesine izin mi vermelidir?
3 - the doctor case
bunda ise, doktorun elinde organ bağışı yapılmazsa ölecek olan beş adet hasta vardır ve hastahaneye bir kişi girer. bu kişinin organlarını alıp bu hastaya nakil yaparsa beş kişi kurtulacak ama o bir kişi organları alındığı için ölecek ,yapmalı mıdır yapmamalı mıdır?
4- the posion doctor case
bir doktor kötü emellerinden yada dikkatsizliğinden beş hastayı zehirler ve eğer hastaneye adım atmış bir kişiyi öldürmezse o beş kişi ölecektir. öldürmeli midir?
ilk etapta insanoğlu birinci durum için vagonu çevirmeli ve bir kişi öldürmeli der , çünkü beş kişiyi öldürmeye sebep olmaktan yeğdir.
ikinci durumda ise yine bir kişinin üzerine çevirmelidir seçeneğine yönelirler.
ama gel gör ki doktorlu vakalarda o bir kişiyi öldürmezler.
bunun sebebi de , arada zaman farkı olması ve her şeyden önemli , kişinin kendi yaşama hakkını başkası elinden almamalı olduğundandır. işte bu yüzden de beş kişinin ölmesine izin vermek , bizim gözümüzde öldürmekle eş değer kabul edilmez.
he bu arada bi nokta daha var , bystanderda eğer kişi uzaktan seçim yapacaksa bu da seçimlerini etkiler. insan doğası gereği , insan görmediği duymadığı tatmadığı duyguyu daha azmış gibi algılar. hatta yine yale'de yapılmış şu meşhur deney var ya hani , milgram deneyi. burada insanların elektrik şoku verdikleri insanları yakından görüp duymamaları durumu , onların verdikleri elektrik şokunun seviyesini hiç çekinmeden artırmalarını sağlamış. orada bir köy var uzakta hesabı.ee doğal olarak bystanderdaki kişi , bana giren çıkan yok deyip , bir kişiye çevirebilir.
şahsımca ilk iki soruda bir kişiyi seçer, ikinci soruda o beş kişiye rahmet diler son vakada ise yapılan hata sonrası ölen beş kişiden sebeb doktora vicdanı ile mutlu mesut yaşam dilerdim.
