evrenin genişlemesi olarak düzeltilmesi gereken başlık.
evren genişliyor dedikleri big bang den sonra galaksilerin birbirinden hız kazanarak uzaklaşması. hiçlik te genişliyor diye soran arkadaş sözelci falan heralde bi ihtimal tm de olabilir ya da çoluk çocuğa karışmış emekliliği bekleyen bir amca. çünkü saysısalcı olsa böyle bir soru sormaması gerektiğini bilir. sayılcıyım ama bende soruyorum diyenler de aile baskısından dolayı sayısaldır.
açıklama kısmı ise;
evreni bir balon düşünün gittikçe şişiriliyor bolonun içinde yaasaydık dışarıda ne var bilir miydik cevap ne olurdur hiiiiçççç bişey yok heralde görmedim ki bilim insanlarının dediği o dur bilinmeyene hiçlik deriz karedelikler hiçlik noktasıdır belki yanlış çevrimdir belki de hiç in başka bir anlamı vardır benim bildiğim hiç lede pek uyuşmuyor ama burada kullanılan anlamıyla hiç; bilinmeyen ve olmadığı farzedilen şeydir.
bunu birkaç yerde konuştuğumda gelen sorular;
galaksilerin hepsi mi birbirinden uzaklaşıyor? - hayır kozmik ölçekte yakın zamanda andromeda ile bir çarpışma söz konusu. ama birçoğu uzaklaşır tek tük mesela gözlenenen tüm galaksilerde ki bu sayı milyonları bulur tek birtane çarpışma biliniyor.
yakınlaşanlar nasıl bu kadar az ? - noktasal bir gerçeklikten uzaklaşıyor hepsi yani küresel biçimde düşününce mümkündür arkadakilerin öndekilere yetişememesinin sebebi ivme kaybetmemesidir belirli bir ivme ile hız artışı sağlanır ( bazı kaynaklarda ivme artışının olduğu da söylenir kara enerjiden dolayı ama kara enerji teori olarak kabul edildiği için bunu ben varsaymıyorum şuanlık)
üstteki paragrafı yazarken aklımda hiçlik sorusu soranlara bir yanıt daha belirdi;
bigbang in varlığı kanıtlanmıştır inanmayan araştırabilir ama saçma doğruluğu kanıtlanmayan sitelere ile karşıma gelmeyin neil tyson richard dawkins stephen hawking carl sagan gibi dehalar a karşı çıkabilecek kanıtlar bulun.
evren noktasal ise ilk patladığında o nokta haricinde herşey hiçlikti o zaman hiç genişlememesi yani noktasal kalması lazım big bang enerjisi diyenlere o enerji hala devam ediyor öyle kanıtlandı zaten.
sorulara devam edeyim;
evren balon gibiyse patlayamaz mı ? - valla bu konuda bir bilgim yok genel olarak bulabildiğim sağlam bir kanıtta yok bulan varsa yeşillendirebilir.
aklıma gelenler bu kadar astrofizik alanında merakı olanlara yardımcı olabilirim. merak edip araştırmayanlara üşenenlere kısa bilgiler verebilirim.
Big bangin hala devam ediyor olması sonucu gelişen durum. Keza öyle ki bu genişleme bir gün Son bulacak ve bir patlama daha olacak işte o zaman bizler yok olacağız.
bir gerçektir. zaman yavaşlıyor dersek yanlış olur çünkü zaten zaman da uzay ile iç içe geçmiş durumda. bu yüzden de uzay-zaman tabiri vardır. zamanın durduğu yeri düşünürsek şu an için bildiğiklerimiz karadelikler ve evrenin başlangıç anı. buralarda zamanın ve mekanın bir anlamı kalmıyor. tanım yok yani. bir şey yok orada.
yani uzayın genişlemesi için bir "şey", "boşluk" gibi mekan mı diyelim artık ne diyelim böyle şeylere ihtiyacı yoktur. hiçlik diyelim biz buna. uzay hiçliğe doğru genişlemekte ve uzayın dışındaki her şey tanımsızdır. tanımsız bile değildir çünkü bu da ona bir anlam yüklemek oluyor. böyle bir şeydir.
ekleme: uzay genişledikçe kendi kendini anbean yaratıyor. bu şekilde de düşünebiliriz.
böyle çok giyilmekten diz yapan bir pantolon gibi. genişler çünkü bir yerlerde bazı maddeleri tamamlıyor aslında uzay. büyük bir amcaoğlu familyası gibi. genişliyor , geniş olan bir şeyi kontrolde tutmak zor , düzensizdir, evren de maddeler de düzensizliği sever, yatağını toplamaz. mesela dünyada çok uyumlu insanların birbirini zor bulması da bundan. evrenin mutasyonu bulanlar da , ışık hızını aşanlar. çünkü dünyanın yaşına göreceli olarak 7 dakika mı ne burada yaşıyoruz , bu 7 dakikayı da öyle düzenli , marine edilmiş halde yaşayamıyoruz. yaşanırsa olmaz çünkü , kara delik olur , plüton yörüngeden çıkar. bu yüzden çarşaf gibi genişler serilir üzerimizin gök kadarına uzay.
edwin hubble tarafından geliştirilen hubble teleskobu ile yapılan gözlemler sonucunda ortaya çıkan bir gerçektir. edwin hubble'dan evvel evrenin sadece samanyolu galaksisinden ibaret olduğu sanılıyordu fakat hubble teleskobunun icadından sonra evrende yaklaşık olarak galaksi sayısının 400 milyara yakın olduğu tesbiti ile bilim dünyası adeta sekteye uğradı.
bu durumu en iyi anlatan örnek , bir karıncanın bir kum tepesini aşıp bereketli topraklara varacağını düşünün. o dağı aştığınızda karşınızda sahra çölü büyüklüğünde bir çöl ile karşılaşmanız gibi. işte bu 400 milyara yakın galaksi tahmini henüz bilim dünyasının keşfini bekleyen birer soru işaret gibidir.
aynı zamanda bütün galaksilerin evrenin genişlemesinden ötürü birbirinden uzaklaşmasıyla daha da zorlu bir yol olduğunu da söylemekte fayda var.
peki bu artarak artan genişleme hızı ışık hızının da ötesine geçebilir mi? diyelim ki geçti; ışık hızına ulaşan maddenin enerjiye dönüşmesi gerekir kuralı ile evrendeki her şeyin eninde sonunda enerjiye dönüşmesini bekleyebilir miyiz? hacı artarak artan genişleme hızı uzay-zamanı bağlar, uzay-zamandaki gökcismi bu ivmeden etkilenmeden hiçbir şey olmamış gibi monoton hareketine devam eder, sadece etrafındaki diğer gökcisimlerinin gözden kayboluşuna şahit olur derseniz; e peki her gökcismi kütlesince bu uzay-zamanı bükmüyor mu? elastan kumaş gibi sündükçe sünen şeyin bükümü ve bu büküme tepki daha farklı olmayacak mı? uzay-zamanı sanki bir düzlemmiş gibi tarif etmemi mazur görün, bunlar hep her uzay-zaman konusu açılınca elinde battaniye ve top örneğiyle karşımıza çıkan bilimciler yüzünden, yoksa tabi ki küresel bir gökcismini çevreleyen uzay-zaman da küresel olarak yayılmalı, yoksa öyle değil mi? * zaten sıkıntı da orada başlıyor, karanlık enerjiye ihtiyacımız da bu yüzden... ama sanki kaynağını büyük patlamadan alan, bizden olan henüz anlamlandıramadığımız bir enerjiden ziyade, bizden olmayan, bizim evrenimizin etki alanı dışında, etki alanına kapıldığımız başka bir enerji gibi davranıyor bu karanlık enerji ibnesi. evet, evren hala tamamlanmamış bir inşa sürecinde ve dünyada oluşan yaşam bu inşada bir osuruk tınısından bile hallice değil. ama umarım hallicedir, vardır bir bildiği..
