Utanmak, pişmanlıkla kardeş birkaç duygudan bir tanesidir.
hayatımız boyunca utanmamak ve pişman olmamak için çalıştık oysa. kusursuzluğun var olduğuna daha az inansaydık belki, daha az derin olurdu yaralarımız.
toplum içinde fikir azınlığına uğranılmışlığın sıkıntısı yetmezmiş gibi bir de acımasızca gelen darbelere kızarmak, terlemek gibi fiziksel olan tepkiler vermektir.
bazı duygularını içinde tutman gerektiğini öğrenememenin en ağır bedeliymiş utanmak. bir gün, iki gün değil, ölene dek içinde taşıyacağın. nefes aldığın sürece kurtulamayacağın, beynine ve yüreğine balyoz gibi inen duygu. kendine güvenini, kendine saygını, kendine sevgini silip süpüren, yaşadığına lanet ettiren bitirici his.
çocukken ve bazen halen de etkilerini yaşadığım duygu.çok iyi hatırlıyorum yoldan mesela sınıftan bir kız geçerdi ben evin arkasına kaçardım sanki kız beni yiyecek çocukluk işte.kişiliğime yakışmayan bir duygu.ben rahat adamım arkadaş...
bir başkası için utanmak ne zordur. bir başkası, hele ki en sevdiklerindense, yerden yere vuruluyorsa yaptıkları ve değişimi nedeniyle ve sen bir ucundan tutamıyorsan hiçbirşeyin onu korumak için, ne çok utanırsın onun adına. ve çaresiz kaldığın için kendi adına.ne çok.
işsiz olduğunuz için para istemeye utandığınız ailenizin size para vermesi ile de oluşmakla beraber, annenizin sen utanma diye aldıracağı bir şey için büyük para verip malzemeyi getirip, para üstünü uzatığında "üstü senin olsun" demesi ve sırf sana para verebilmek için, seni kırmamak için bu yöntemini, büyük para vererek ufak malzeme aldırma işleminin sırf sana üstünü verebilmek için olduğunu aynı şeyin 3. defa olmasından sonra fark ettiğiniz anda ise zirve yapıp "ulan geberip gideyim" dedirten duygu.
insan olmayan hiç bir canlı utanç duymaz, tüm tehlikelere karşı insana özgü değerler taşıyan korunma ve karşı koyma iç güdülerini bilemez. utanma duygusu incelenirken gövdesel ve ruhsal utanma duygularının birbirinden ayrılması gerekir. normal gelişme durumunda olan canlılarda cinsel utanma duygusu ilk çocukluk yıllarında uyanır. cinsel utanma duygusunun üç işleyiş şekli vardır:
1. cinsel içgüdülerin oluşmasında, libido'nun düzenlenmesinde önemli bir rol oynar, kişiyi özcinsellikten kurtarır ve eş seçimi için gerekli bir öğedir.
2. cinsel içgüdülerin doyurulmasını kişinin olgunlaştığı döneme kadar geciktirir yani diğer bir anlatımla bilinçli aşkın kaynağını meydana getirir.
3. cinsel utanma duygusu, cinsel içgüdülerin şekillenmesinden sonra, cinsel birleşmeyi bir gerçek amaç olarak gören fahişeliği, düşüncenin cinsel organlara ve konulara saplanmasını önler. kişiyi bir oranda içgüdü zayıflıklarından korur.
"iman yetmiş (veya altmış) kadar daldan ibarettir. Bunların en yükseği lâ ilâhe illallah demek, en aşağısı da insana zarar veren şeyleri yoldan kaldırmaktır. Utanmak da imanın dallarından biridir."
hadis: ebu hureyre
