"iman yetmiş (veya altmış) kadar daldan ibarettir. Bunların en yükseği lâ ilâhe illallah demek, en aşağısı da insana zarar veren şeyleri yoldan kaldırmaktır. Utanmak da imanın dallarından biridir."
hadis: ebu hureyre
insan olmayan hiç bir canlı utanç duymaz, tüm tehlikelere karşı insana özgü değerler taşıyan korunma ve karşı koyma iç güdülerini bilemez. utanma duygusu incelenirken gövdesel ve ruhsal utanma duygularının birbirinden ayrılması gerekir. normal gelişme durumunda olan canlılarda cinsel utanma duygusu ilk çocukluk yıllarında uyanır. cinsel utanma duygusunun üç işleyiş şekli vardır:
1. cinsel içgüdülerin oluşmasında, libido'nun düzenlenmesinde önemli bir rol oynar, kişiyi özcinsellikten kurtarır ve eş seçimi için gerekli bir öğedir.
2. cinsel içgüdülerin doyurulmasını kişinin olgunlaştığı döneme kadar geciktirir yani diğer bir anlatımla bilinçli aşkın kaynağını meydana getirir.
3. cinsel utanma duygusu, cinsel içgüdülerin şekillenmesinden sonra, cinsel birleşmeyi bir gerçek amaç olarak gören fahişeliği, düşüncenin cinsel organlara ve konulara saplanmasını önler. kişiyi bir oranda içgüdü zayıflıklarından korur.
işsiz olduğunuz için para istemeye utandığınız ailenizin size para vermesi ile de oluşmakla beraber, annenizin sen utanma diye aldıracağı bir şey için büyük para verip malzemeyi getirip, para üstünü uzatığında "üstü senin olsun" demesi ve sırf sana para verebilmek için, seni kırmamak için bu yöntemini, büyük para vererek ufak malzeme aldırma işleminin sırf sana üstünü verebilmek için olduğunu aynı şeyin 3. defa olmasından sonra fark ettiğiniz anda ise zirve yapıp "ulan geberip gideyim" dedirten duygu.
bir başkası için utanmak ne zordur. bir başkası, hele ki en sevdiklerindense, yerden yere vuruluyorsa yaptıkları ve değişimi nedeniyle ve sen bir ucundan tutamıyorsan hiçbirşeyin onu korumak için, ne çok utanırsın onun adına. ve çaresiz kaldığın için kendi adına.ne çok.
