zamanı göstermek, denizcilere yol göstermek, bir cismin yerini tespit ettikten sonra diğerinin nerede olduğunu tahmin etmek gibi bir kaç şeye yarayan eski bir cihaz. kimi zaman pusula olarak kimi zaman da saat olarak kullanılmıştır. kelime muhtemelen arapça veya farça'ır. ancak; hintliler, müslümanlar, grekler, avrupalılar filan herkes kullanmıştır.
alet, milattan önce bulunmuş olmasına rağmen, uzun süreler kullanılmış, ve ilk şeklinden oldukça farklı şekiller ve fonksiyonlar almış ve yüklenmiştir. ancak, bunların hiçbirisini bilerek yapmamıştır. sahibi ne istese onu yapmış asla sesini çıkarmamış ve işini yapmıştır, ta ki, artık derisi pörsümeye başladıktan sonra sahibi onun yerine sextantı kullanmaya başlayıncaya kadar. tabi ki gün olup devran dönmüş sextant da yaşlanmış ve pabucu dama atılmıştır, ancak bu usturlabın trajedisini ortadan kaldırmamıştır, olsa olsa daha kabul edilebilir hale getirmiştir.
bir yıldızın ufkun üstünden geçiş anını saptamaya yarayan alet. ortaçağ denizcileri için vazgeçilmez bir aygıttı. kaptanlar usturlap sayesinde denizde seyir halindeyken bulundukları noktayı belirler ve buna göre haritalarından yola çıkarak gidecekleri yönü saptar.
bir astronomi aleti. astronomide çeşitli problemlerin grafik olarak gösterilmesi, yıldızların yükseklik açılarının ölçülmesi, enlem dairelerinin belirlenmesi, zaman ölçülmesi, burçlarla ilgili bilgilerin elde edilmesi vb. işlerde kullanılır. kelime olarak yunanca'dan gelmektedir.
eskiden en çok kullanılan aletlerdendir. usturlab yıldızların mevkilerini tayine ve onların yüksekliklerini bulmaya yarayan bir alettir.
bu aletten özellikle gemilerde ve mevsimlerin tayininde faydalanılırdı.
