Toplum hayatında maddi zenginliklerin üretimi, değişimi ve dağılımı süreci içinde toplum üyeleri arasında ortaya çıkan ve insan bilincinden bağımsız olarak var olan maddi ilişkiler.
ekonomi politiğin eleştirisine katıkıda marks'ın üzerinde durduğu ilişki biçimi. üretim ilişkileri ile üretici güçler arasındaki ilişki diyalektiğin temel prensiplerinden olan karşılıklı ilişkiler bütünü olduğunun göstergesidir. altyapı-sütyapı ilişkisindeki gibi birbirini destekler ve birbirlerinden bağımsız bir karakter taşıyamazlar.
