Jeolojinin mihenk taşlarından birisi günümüz süreçlerinin jeolojik zaman süresince de işler olduğu çıkarımına dayanan üniformitaryanizm ilkesidir.
özetle; geçmiş geleceğin aynasıdır.
--spoiler--
Bu yüzden geçmişe ait jeoloji verilerini
anlamak ve bunları doğru yorumlayabilmek için günümüz olaylarının ve bunların sonuçlarının doğru
anlaşılıp değerlendirilmesi gerekir. Gerçekte, üniformitaryanizm Yer’i incelemek için izlediğimiz
sistem yaklaşımına tam olarak uyar. Üniformitaryanizm geçmişi yorumlama ve gelecekteki
potansiyel olayları öngörmede günümüz süreçlerini kullanmamızı mümkün kılan güçlü bir ilkedir.
Bununla birlikte üniformitaryanizm volkanik püskürmeler, depremler, heyelanlar ya da taşkınlar gibi
ani ya da afet niteliğindeki yıkıcı olayları dışlamaz. Bunlar günümüz dünyasını şekillendiren süreçler
olup bazı Jeologlar Yeryuvarı’nın geçmişini bu tür kısa dönemli ya da kesikli bir olaylar dizisi olarak
görür. Bu yaklaşım kesinlikle çağdaş üniformitaryanizm ilkesiyle uyum içindedir. Bunun ötesinde
üniformitaryanizm jeolojik süreçlerin şiddetinin ve sıklığının tüm jeolojik zamanlar süresince
aynı olmasını gerektirmez. Volkanik etkinliklerin 5-10 milyon yıl öncesinde Kuzey Amerika’da
günümüzden daha şiddetli olduğunu ve buzullaşmanın son birkaç milyon yılda daha önceki 300
milyon yıla göre daha yaygın olduğunu biliyoruz. Üniformitaryanizm her ne kadar jeolojik süreçlerin
sıklığı ve şiddeti geçmişte farklılıklar göstermişse de doğanın fiziksel ve kimyasal yasalarının aynı
kaldığı anlamındadır. Dünya bugün ve oluştuğundan bu yana hareketli bir değişim halinde ise de
Yer’i geçmişte biçimlendiren süreçler bugünkü süreçlerle aynıdır
--spoiler--
