"...galiba, tanrı umay, kutsal yer ve su yardımcı oluverdiler..."
anne ve çocukları koruyan bir ruhtur umay.
umay 'ın çocukla beraber olduğunun işareti, çocuğun uykudayken gülmesidir. ağladığı zaman sözzü edilen koruyucu ruhun gittiği düşünülür. çocuk hastalandığında umayı getirmesi için kam çaırılır. çoruhlu, 2002, s.40-41
Anadolu'da etkileri hala devam eden Türk mitolojisinin efsanevi varlıklarından biridir. Anadolu'nun bazı yerlerinde kadınlar sabah kalktığında ilk yaptığı şey eşiği süpürmektir. Çünkü Umay ana'nın orada otuarak evi koruyacağına inanılır.
Iki gündür enteresan bi şekilde takılı kaldığım isim.
Isimle alakalı kelime kökünün bıdıbıdısına kadar her şeyi okudum, beğendim.
Kızım olursa koyabileceğim muhtemel isimlerden biri artık.
eski türkler'de anneleri ve çocukları koruyan, olumlu nitelikleri bulunan bir ruhtur. yir-sub'un (yer-su; yerin ve suların ruhları) türk topluluklarına yardım etmesi gibi omay-umay da yalnızca çocukları değil, bütün türk boylarını koruyan, onlara kut veren bir varlıktır. bundan dolayı umay-omay, kırgız türkleri'ne göre bol ürün almaya, mal-mülkün artmasına da yardım eder.
Divan-ü Lügatit Türk'te Umay'a tapsa çocuğu olur diye bir atasözü geçiyor.
Buradan da bunun bir Tanrı olduğu kolayca anlaşılır.Tengricilikte Gök Tanrı'nın kızıdır.Ruh falan değildir.
not: Altay Mitolojisi'nde hâlâ var olması elbette bu varlığın daha sonradan onların inançlarında ortaya çıktığını göstermiyor. Yukarıda defalarca zikredilmiş. Orhun Yazıtları'nda Bilge Kağan annesini Umay'a benzettiği gibi, Tonyukuk Umay üzerimize mi çöktü diyerek Kök Tengri'nin yanında bu varlığa değiniyor. Türklerde "yir sub" denen yer ve suları simgeleyen tanrılar, gökyüzünü simgeleyen bir tanrı "kök tengri" görebildiğimiz ve bulabildiğimiz kadarıyla dişiliği ve bereketi simgeleyen bir de kadın tanrıça "umay" vardır. Tengricilikle islamiyet birbirine diğer dinlerin birbirine benzediği kadar benzer. Tam aksine onlarca zıt tarafı vardır. Cengiz Han devrinde islamiyet ve Tengriciliğin(Şamanizm deniyor ancak Şamanizm'i bugünün bazı türklerinin dini için kullanmak daha doğru) çelişmesi ve orta bir yol bulamamaları bunu kanıtlar. tengricilik'te "ongun" denen putlar da vardır ki ibn fadlan türkler üzerine yaptığı seyahatinde erkek cinsel organı şeklindeki bir puttan bile bahsediyor. Dolayısıyla bu islamiyetle tengriciliği bağdaştırıp bilim dışı konuşmalar gayet yersizdir.
