Fransız akımıyla gelen milliyetçilik akımına karşı önlem alamamak, kendini üstün görüp coğrafi keşiflere katılmamak. Diyeceksin ki bu Osmanlı hataları. Lakin bu hatalar olmasa, toprak olarak yaklaşık 20 kat küçülmüş olmazdık.
senedi ittifak ın ardından anayasal gelişmelerin yavaş ilerlemesi.
1808 yılında anayasal gelişmelerin ilk adımı atılmış 1839 da anayasal gelişmenin ikinci, hukuk devletinin ilk adımı atılmış ama gelinen nokta ortada olan durumla beraber vasat.
tarihin en büyük hatası mı bilinmez ama hatalarından biri olması muhtemel.
batının ilerlemesini sanat, bilim,edebiyat olarak görmüşlerdir.
ingilizlerde gördükleri tuvaleti bile olmayan versay sarayına özenip dolmabahçe sarayını yapmışlardır.
halbuki sanayi inkilabını özümseyip buralarda birşeyler yapabilseydik eminim daha iyi yerlerde olurduk.
birçok sıralanabilir, islama bulaşmak, yanlış seçimler (yanlış batılılaşma, yanlış hükümdar) ve yolunu bilmemesi. zamanında birçok ayrımlar oldu tarihte.
akdenizi göl haline getirmekle övünmüş ama o kadar imkanlara rağmen, elin portekizlisi, hollandalısı okyanuslarda cirit atarken osmanlı, kafasını dışarıya uzatıp da başka deniz varmı yokmu yeni yerler keşfedebilirmiyiz dememiş. doğrudurki bu gün timur gibi zeki , akıllı, cengaver bir hükümdar osmanlının başın da olsaydı çok farklı olurduk. bugün bırak sadece sultan süleymanı yanına yavuzu da koysan bir timur etmez.
