Turklerin islami benimsemesinden sonra gerek sosyal hayat, gerekse sanatta inanilmaz derece gerilemesi durumudur.
- islamiyet oncesi turk kadini: beyin yaninda durur, bey disardaysa ulkeyi yonetir. Kadin her ortamda daha onemliydi. Bircok kadin lider ortaya cikmisti. Kadinlar onplanda olabilirdi. Kisacasi kadina onem veriliyordu.
- islamiyet sonrasi turk kadini: devlet yonetiminde hicbir soz soyleme hakki kalmamistir. Halk icinde inanilmaz dislanmisti. Artik lideri birakin onemli bir kisi dahi cikmiyordu. Ondan beklenenler ve erkegin istediklerini yerine getirmek zorunda olan ikinci sinif birey olmustur.
Islamiyet oncesi turk sanati: fresk, resim, heykel, mimari gibi konularda muthisti. Sanat her yere yansimis, sanat vazgecilmez bir unsur olmustur. Gorsel sanatlar zirvededir. Halkla butunlesmistir.
Islamiyet sonrasi turk sanati: minyatur disindaki tum gorsel sanatlar kalmis, edebiyat ve hat gibi alanlarda gelismis. Ama bunlar genel olarak halktan kopuk olmus, yuksek zumrelere hitap etmis. (Halk edebiyati disinda oda zaten islami etkinin az olmasindan boyledir)
Islamiyet oncesi devlet yonetimi: kadinin da soz hakki oldugu, meclisin kuruldugu ve alinan ortak kararlarin uygulandigi bir sistem vardi genelde. Halk in istegi onemliydi.
Islamiyet sonrasi devlet yonetimi: kadin tamamen ortadan kalkmistir. Son soz bastakinin olmus, gostermelik divanlar kurulmus. Bastaki disindaki en onemli isim ise seyhi-u islam olmus, devletin yararindan cok islama uygun olup olmadigi denetlenmis, islam nedeniyle yanlis kararlarin alinmasi gerceklesmistir.
Islamiyet oncesi turk toplumu: guzel kurallarla yasanilan, kadin dahil herkesin soz hakki oldugu, sanatin onemli, saf turkcenin kullanildigi bir dil olmustur.
Islamiyet sonrasi turk toplumu: kadin dislanmis, seriat gelmistir bir kisim ulkelere. Halk son derece cahil olmus, devlet ne derse o olur olmustur.
Islam oncesi daha bariscil olan turkler, islam sonrasi daha saldirgan olmustur.
