senelerdir bir bor madenleri hikayesidir konuşulup gidiyor. yok işte efendim bizim geleceğimizmiş, dünyadaki rezervlerin yüzde yetmiş beşi bizim elimizdeymiş, sonracıma uzay teknolojisinde bor madenine ihtiyaç duyuluyormuş vay ki ne vay.
e kardeşim dünyadaki petrolün yüzde atmışı arap yarımadası ve çevresinde üretiliyor bir baksanıza hallerine. hoş bizim de durumumuz pek farklı değil ya onlardan. tek farkımız, onlar sömürge olmayı kabul etmişken biz hala özgür ve bağımsız bir ülke olduğumuzu iddia edip övünüyoruz da işin özü öyle değil anacığım.
şimdi bu yazar durduk yere neden böyle konulara değiniyor diyeceksiniz, az sabredin babam yazacağım hepsini.
şimdi bizim bu gözbebeğimiz bor madenlerimiz var ya, işte bu bor madenleri devlet tarafından bir kamu teşebbüsü olan eti maden a.ş tarafından üretilmekte ve bu etimaden a.ş özelleştirme kapsamında küresel çetenin kucağına itilmeye çalışılmaktadır. hem de 40 milyon dolar bedelle.
40 milyon dolar iyi para evet, ama sana bana iyi para. koskoca eti madene hava civa. neden mi?
şimdi öncelikle bizim bu eti maden'in elindeki güce bir göz atalım ufaktan bakalım kaç para eder?
dünyada bir yılda kaç ton bor madeni çıkarılıyor? 1696 milyon ton.
bunun da 565 milyon tonu türkiye'de 460 milyon tonu diğer tüm dünya ülkelerinde, 671 milyon tonu ise küresel çetenin bir şirketi olan us borax'ın sahibi olduğu ocaklarda çıkarılıyor. tüm dünya ülkelerinin sahip olduğu bor rezervi maksimum 60 yıl iken, türkiyenin sahip olduğu bor rezervinin erimi 400 ila 600 yıl arasında. yani bu 40 milyon dolar bedelli eti maden dünya bor ihtiyacının %40'ını üretiyor, geri kalanını da küresel çetenin bir başka şirketi olan rio tinto tek başına üretiyor. üstelik bizim eti maden'e 40 milyon dolar bedel biçen uyanıklar bor madenlerimizi bu rio tinto'ya satmaya çalışıyor. haaa bu arada bu etimaden a.ş zarar falan da etmiyor. tüm beceriksizliklere rağmen yıllık karı 35 milyon dolar. 40-35=5 milyon dolar(aşağı yukarı çeyrek bilete vuran yılbaşı ikramiyesi)geçelim,
bu bor madenlerini deştikçe toz moz değil pis koku çıkıyor altından anacım. şimdi temel yakıt maddesi bor olan 600 aracın dünyada lisansı alınmış ama bu 600 araçtan hiçbirine türkler sahip değil. dünyanın 1 numaralı ve tekel olabilecek bor üreticisiyiz ne acı değil mi. ama bana normal geliyor bütün bunlar. biz koca avrupanın 1 numaralı altın üreticisiyiz ama avrupa altın borsası alamanyada. dünyanın 1 numaralı fındık üreticisiyiz ama fındık fiyatlarımızı kendimiz belirleyemiyoruz. memleketimizin üç tarafı denizlerle çevrili bir balık kültürümüz yok, onu bırak dünyada kara taşımacılığında en çok insan kaybeden ülkeler listesinde başa güreşiyoruz. lan onu bunu bırak, dünyada ilk şarap bizim topraklarımızda üretildi ona bile sahip çıkamıyor, anadolunun üzümlerinden yararlanamıyoruz.
konu az dağıldı galiba. ama gerçekler böyle, evet bor madenleri bizim geleceğimiz, ama işlemek lazım, saksıları çalıştırmak lazım. açın inceleyin sanayileşmiş, gelişmiş hiçbir ülke işlenmemiş madenini ihrac etmez. başkalarının eline koz vermez, biz ise işlenmemiş madenlerimizi satmakta yine listenin en üst sıralarındayız afrikadaki kabile devletleri ile başa güreşiyoruz.
(bkz: yaşasın bor madenleri) ***
''ne bormuş anasını satayım'' kabilinden ahlanıp vahlanmalarla yıllardır en narin uzvum olan kıçımı yırtmama sebebiyet vermiş şehir efsanesidir. ulan madem bu bor denen nane her derde deva çıkarın da kurtulalım artık. paranoyak kıyamet senaryolarından sıyrılıp yok ''amerika izin vermiyor'' yok ''dış mihraklar azıma z.çar'' gibisinden avuntularla ilerleyeceğimiz olmadığı gibi şayet bu nane gerçekten denildiği gibi bu denli korkunç bir kudrete sahipse zaten o dış mihrak dediğimiz güçler bizden aman dileyecek hale gelecektir. ortada büyük bir paradoks var yani. ya çıkar güçlü ol, çıkartamıyorsan millete bok atma.
Dünya bor rezervinin yüzde 70;i Türkiye 17;de. Bizi yüzde 13;le ABD izliyor. Rezervlerini yıllar önce kullanmaya başlayan Amerika 17;nın, kendi topraklarından çıkarabileceği miktar gittikçe azalıyor. Bor zengini Türkiye ise bu potansiyelini ancak ham bor ürünü satarak değerlendirebiliyor. Mamul bor ürünleri üretebilmek için gerekli teknoloji Türkiye 17;de yok. Çünkü Batılı ülkeler bor teknolojisini bize vermeyi hep reddediyor. Ham cevher olarak adeta sudan ve kumdan ucuza sattığımız bor, bize pahalı ithal ürünler olarak geri dönüyor. Ne denebilirki ülkemizde siyasei rant icin birilerine peşkeş çekmek farz olmuş artik.
türkiye cumhuriyeti vatandaşı olmanın getirdiği dolmuş muhabbeti.hemen hemen herkes bu muhabbeti bir kez duymuştur hayatında.
+borun en çok olduğu ülke biziz.
-evet abi öyle.bu bor çok önemli madenmiş abi.bundan uçağın dış dizaynı yapılıyormuş.dış cephesi borla kaplanıyormuş.
+bizde var ama işleyemiyoruz.
-amerika izin vermiyor abi.
+bizde petrolde var.yıllar önce amerikalılar gelmiş petrol olan yerleri betonla kapatmışlar.
-aynen öyle abi
(bkz: dolmuşta duyulan ilginç hikayeler)
bu konuda yazılmış bir rapora http://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi134/d134_1158.pdf linkinden ulaşılabilir. amaaan canım rapor pekde uzunmuş diyenler için tek kelimelik özeti şudur. memleketteki herşey gibi bor madenleri de sömürülmektedir.
bir zatı muhterem cumhurbaşkanımızın imza attığı bir belge yüzünden bor'u işleyemiyoruz malesef.10 dolara satıp 10 katına işlenmişini satın alıyoruz. Ama yavaş yavaş adımlar atılmakta. inanıyorum ki 60 sene sonra inşallah ve elhamdülillah bor'u 5 katına satın alabilecek mikemmmel kapasiteye ulaşacağız(!)
(bkz: ananıda al git)
(bkz: ege bir türk gölü değildir. ege bir yunan gölü de değildir. ege bir göl değildir)
Bir maden mühendisi olarak söyleyebilirim ki ülkemizde çokça çıkan bor genellikle ham olarak satıldığından dolayı pek bir getirisi olmamaktadır.
Mesela ham olarak satıldığında 1 lira eden bor son ürün halinde satıldığında 20 lira etmektedir. Evet aşağı yukarı yüzde 70'i bizde olan boru ham olarakta olsa neden pek fazla satmıyoruz. işte bunun nedeni de "piyasaya çok fazla bor sürülürse borun değeri o kadar düşer"dir.
Bunda pek politik bir durum söz konusu değil ama son ürünü neden üretmiyoruz veya üretemiyoruz? işte bu sorunun cevabını ben değil Kurtlar Vadisi falan verebilir herhalde.
süleyman demirel zamanında yapılan anlaşmaya bor madeni 2010 yılına kadar bırakın işletilip satılmayı bor madenin bulunduğu yerlerede o bölgede kazı çalışması bile yapılması yasak ama gerçekten böyle bir şey olsa çok daha iyi olur çünkü;
Dünyadaki bor madeni rezervlerinin % 66'sı Türkiye'dedir. Dünyada işetilen toplam 488 milyon tonluk rezervin 320 milyon tonu Türkiye'dedir.
işte borun türkiyedeki miktarı ve yüzdelik dilimi
Türkiye 320.000.000 66 % 803.000.000 63%
işte bor madenının bulunduğu yerler
Balıkesir Susurluk, Bigadiç, Sındırgı, Küçükler Aziziye, Sultançayırı, Tulu, Salmanlı, Ankara, Acep, Domuz, Kireçlik, Kurtpınar, Faraş, Günevi, Beğendikler, Yeniköy kolemanit, ve Uleksit
