türk halk kültüründe tanrılar

entry1 galeri0
    1.
  1. not:eski türklerin inancı tek tanrı inancına benzer.burada halk kültüründen bahsedilmektedir.

    1. Abıyaş Han: Yaşam Tanrısı. insanları ve canlıları yönetip yönlendirir.
    2. Adagalı (Adagalah) Han: Fitne Tanrısı. Yeryüzünde bozgunculuk yapar.
    3. Adanı Han: iyilik Tanrısı. insanlara iyilikler yapar.
    4. Albotay Han: Gezgin Tanrısı. Yolculara yardım eder.
    5. Ancasın Han: Yıldırım Tanrısı. Şimşekler ve yıldırımlar çaktırır.
    6. Apsatı Han: Av Tanrısı. Vahşi hayvanların da koruyucusudur.
    7. Artık Han: Yol Tanrısı. Yolculara yardım eder.
    8. Aştotur Han: Çoban Tanrısı. Çobanları vahşi hatvanlardan korur.
    9. Aymuş Han: Çoban Tanrısı. Çobanları korur.
    10. Avlı Han: Dağ Tanrısı. Avlı Barkan olarak da söylenir.
    11. Babıray Han: iyilik Tanrısı. iyi insanları koruyup kollar.
    12. Barula (Barallak) Han: Orman Tanrısı. Avcılar ateş yakar ona saçı yaparlar.
    13. Basan Han: iyilik Tanrısı. Su ruhlarıyla bağlantılıdır.
    14. Buğomça Hanım: Yol Tanrıçası. Uzaklara giden yolların koruyucu ruhudur.
    15. Cabağan (Cabaha) Han: Hastalık Tanrısı. Onmaz dertlere ve marazlara neden olur.
    16. Canday Han: Sakatlık Tanrısı. Kol, bacak hastalıkları verir.
    17. Cebelek Hanım: Kötülük Tanrıçası. insanları yolundan çevirir. “Yer Kulaklı” olarak anılır.
    18. Cerde Han: Ev Tanrısı. Evi ve aileyi korur.
    19. Cınıs (Çınıs) Han: Yasa Tanrısı. Dünyanın yönetilmesi için gerekli yasaları koyar
    20. Cöhögöy (Cöğöy) Han: At Tanrısı. Atların koruyucusudur.
    21. Cöllörü Han: Yeraltı Tanrısı. Eline düşenler bir daha geri dönemezler.
    22. Çaçlı Hanım: Ev Tanrıçası. Evi ve aileyi korur.
    23. Çayan (Şayan) Han: Gökyüzü Tanrısı. Yeryüzünün düzenini sağlar.
    24. Çoğonah (Çuğonah) Hanım: Hastalık Tanrıçası. insanları hasta eder.
    25. Çomparaş (Çamparas) Hanım: Uyku Tanrıçası. Uyuyamayanlar kendisinden yardım ister.
    26. Çokku Hanım: Dilek Tanrısı. Kendisinden dilek dilenir.
    27. Çoppa Han: Ekin Tanrısı. Ekinlerin bol olmasını sağlar.
    28. Çuğoran (Çuğorağan) Han: Şeytanların yöneticisidir. insanları şeytan kılığına sokabilir.
    29. Çuppakan Hanım: Gök Tanrıçası. Göklerin düzenini sağlar.
    30. Duguy Han: Haberci Tanrısı. Tanrıların haberlerini insanlara getirir.
    31. Eder Han: iyilik Tanrısı. iyi ve güzel işlerin yapılmasını sağlar.
    32. Elez Hanım: Bekâret Tanrıçası. Bekâretini ve iffetini koruyan kızlara yardımcı olur.
    33. Erirey Han: Ürün Tanrısı. Tarladaki hasadı korur.
    34. Eyke (Öyke) Hanım: Kadın Tanrıçası. Günlük ev işlerinde kazalardan korur.
    35. Gölpön Han: Koyun Tanrısı. Koyunları korur.
    36. Hagdan Han: Kamburluk Tanrısı. Bel bükülmesi ve kamburluk gönderir.
    37. Harabıl Han: Yeraltı Tanrısı. Yeraltındaki bazı kötü ruhların önderidir.
    38. indirbey Han: Av Tanrısı. Av hayvanlarını korur.
    39. Kagır (Kağar) Han: Elçi Tanrısı. Ülgen ve Erlik arasında elçilik yapar.
    40. Karakçı Han: Cehennem Tanrısı. Matman Karakçı olarak anılır.
    41. Kayadan (Keyden) Han: Kuvvet Tanrısı. Kuvveti sembolize eder.
    42. Kayırnar (Kaynar) Han: Güneş Tanrısı. Güneşin ışıklarının çoğalmasını sağlar.
    43. Kemisken Hanım: Göl Tanrıçası. Göllerin koruyuculuğunu yapar.
    44. Kırgıl (Kırgul) Han: Merhamet Tanrısı. insanları korur. Kırk rakamı ile aynı kökten gelir.
    45. Kıskıydana Hanım: Kötülük Tanrıçası. Abasıların kızıdır.
    46. Kollu Han: At Tanrısı. iskit kökenlidir. Balkarlarda bu adda bir bayram vardır.
    47. Korı (Korıy) Han: Rüzgâr Tanrısı. Rüzgârlara yön verir.
    48. Koylusan Hanım: Gök Tanrıçası. Gökleri yönetir.
    49. Köbölök Han: Ölüm Tanrısı. insanların canını alır. Bakır burunludur. Kızıl bir atı vardır.
    50. Kudustay Han: Rehin Tanrısı. Bu adda üç kardeştirler (Bur, Tas, Vot). insanları kaçırırlar.
    51. Kürmüş Han: Ev Tanrısı. Evi ve içindeki aileyi korur. Ailenin devamını sağlar.
    52. Lovun Han: Yeraltı Tanrısı. Yeryüzüne kötü ruhlar gönderir.
    53. Mansar Han: iyilik Tanrısı. iyi işler yapanları ödüllendirir.
    54. Matmas Han: Kainat Tanrısı. Ülgen tarafından evrenden sorumlu kılınmıştır.
    55. Mohol Han: Yol Tanrısı. Yola çıkanlar kendisine dua ederler.
    56. Mordo (Mordok) Han: Bereket Tanrısı. Fakirlere yardım eder.
    57. Mucara Han: Yoksullar Tanrısı. Yoksul insanları korur.
    58. Nalban Hanım: Gökyüzü Tanrıçası. Gökyüzünün düzgün işlemesini sağlar.
    59. Noyon (Noyan) Han: Askerleri ve orduyu korur. Moğolca efendi ve general demektir.
    60. Odığın (Odon) Han: Yasa Tanrısı. Dünyanın yönetilmesinde gerekli yasaları düzenler.
    61. Ohol Han: Vahşet Tanrısı. Yeryüzünde büyük kırımlara sebebiyet verir.
    62. Okto Han: Dağ Tanrısı. Dağların ve dağlarda yaşayan canlıların koruyuculuğunu yapar.
    63. Orangay Han: Yaratıcı Tanrı. Canlıları yaratır ve doğadaki yerlerini belirler.
    64. Ovcay Han: Bereket Tanrısı. Ürünlerin bol olmasını sağlar.
    65. Ovsal Han: Hastalık Tanrısı. Hayvanları hastalandırır. Yalnız kadınlara musallat olur.
    66. Oymon Hanım: Bitki Tanrıçası. Bitkileri korur ve onlara can verir.
    67. Oysul Han: Deve Tanrısı. Develeri korur.
    68. Ozay Han: Bereket Tanrısı. Her tarafta bolluk olmasını sağlar.
    69. Perbi Han: iyilik Tanrısı. Hakkında çok fazla bilgi yoktur.
    70. Pınçu Han: iyilik Tanrısı. iyilikler yaptığı söylenir.
    71. Puysa Han: iyilik Tanrısı. Herkesin iyiliğini ister.
    72. Sabıray Han: Yazgı Tanrısı. insanların geleceği hakkında karar verir. Yeraltında yaşar.
    73. Sangır Han: Av Tanrısı. Kızdığında ormanları yakıp, av hayvanlarını kaçırdığı söylenir.
    74. Saradıman Hanım: iyilik Tanrıçası. Demirci Tanrıçası olarak da görülür.
    75. Sarasan Han: Soğuk Tanrısı. Kışın soğuklara neden olur.
    76. Tabıt (Tabı) Han: Koruyucu Tanrı. insanların ve evin koruyuculuğunu yapar.
    77. Taşgaşıt Han: Kısmet Tanrısı. insanların kısmetini belirler. Çok güçlü ve keldir.
    78. Tayçu (Tayçı) Han: At yavrularını (veya boğaları) koruduğu söylenir.
    79. Tıday (Dıday Han): Güven Tanrısı. Korku anında adı söylenir.
    80. Tımmıl (Dımmıl) Han: Tahıl Tanrısı. Aynı adı taşıyan bir ekmek türü vardır.
    81. Tiribel Han: Tahıl Tanrısı. Ekinleri ve ziraatçileri korur.
    82. Toktur Han: Avcı Tanrısı. Avcıları korur.
    83. Tukbaş Hanım: Kadın Tanrıçası. Kadınları ve evi korur.
    84. Tuğulbay (Tukulbay Han): Av Tanrısı. Avcıları korur.
    85. Turay Han: Kötülük Tanrısı. Abasılar arasında sayılır.
    86. Tuşkun Han: Korku Tanrısı. insanlara korku ve panik verir.
    87. Tünböri (Tunburı) Han: Yeraltı Tanrısı. Yeraltındaki karanlık suların tanrısıdır.
    88. Türün Han: Cehennem Tanrısı. Cehennemi yönetir.
    89. Tüsümel Han: Yeraltı Tanrısı. Kötülükler yaptığı söylenir.
    90. Tüşülü Han: Kötülük Tanrısı. insanları kötülük yapmaya iter.
    91. Ubahalah Hanım: Hastalık Tanrıçası. insanlarda ve hayvanlarda hastalıklara neden olur.
    92. Uhhan Han: Ateş Tanrısı. Ev ateşini ve ocağı korur.
    93. Urbalcın Han: Kavga Tanrısı. Yeraltındaki bazı kötü ruhların önderidir.
    94. Uslo Han: Doğa Tanrısı. Dağları ve doğadaki canlıları korur.
    95. Uya Han: Kötülük Tanrısı. Çorak Uya adıyla anılır.
    96. Üygül Han: iyilik Tanrısı. Yüceliği, üstünlüğü ve büyüklüğü sembolize eder.
    97. Üygen Hanım: iffet Tanrıçası. Namuslu insanları özellikle iffetli kadınları korur.
    98. Yabır Han: iyilik Tanrısı. iiğin onun özü olduğu söylenir.
    99. Yalanaş Han: Esinti Tanrısı. Harman savuranlar ona dua ederler ve şarkı ile çağırırlar.
    100. Yapkara Han: Hizmet Tanrısı. Ülgen’in yardımcısıdır ve onun emirlerini yerine getirir.
    101. Yatman Han: Rüzgâr Tanrısı. Rüzgârları estiren koruyucu ruhtur.
    102. Yezim Han: Soğuk Tanrısı. Yeryüzüne soğuk getirir.

    Moğol Tanrıları

    Türkçe ile bağlantılı olabilecek Moğollardaki belli başlı Tanrılar ise şu şekildedir:

    1. Yurul Han: Diğer büyük Tanrıların atasıdır. iyilik Tanrısı olarak geçer.
    2. Ekhe Hatun: Yurul Han’ın eşidir. Diğer büyük Tanrıların anasıdır.
    3. Golto Han: 1000 Burhan Tanrısı. Bu iyi ruhları yönetir.
    4. Manzan Hatun: 55 Batı Tanrısının anasıdır.
    5. Mayas Hatun: 44 Doğu Tanrısının anasıdır.
    6. Sargay (Şargay) Han: Dağ Tanrısı. Dağlarda yaşar.
    7. Ugal Han: Gökuşağı Tanrısı. Şamanların gökkuşağından geçişine yardım eder.
    8. Bulur Han: Yaşlılar Tanrısı. Yaşlıları korur.
    9. Udaga Han: Su Tanrısı. Su kaynaklarını korur.
    10. Gutar Han: Kader Tanrısı. Kut kelimesi ile ilgilidir.
    11. Gerel Han: Şelale Tanrısı. Şelalerin suyunun çok olmasını sağlar.
    12. Boşıntoy Han: Demirci Tanrısı. Demircilere yardımcı olur, kuvvet verir.
    Sahaday Han: Yangın Tanrısı. Çakmaktaşı, çelik ve çırayı korur.
    14. Urag Han: Kuğu Tanrısı. Kuğuları korur ve kuğu kılığına girer.
    15. Hun Han: Gölgeler Tanrısı. insan gölgelerinin oluşmasını o sağlar.
    16. Oyodol Han: Ayna Tanrısı. Aynalara koruyucu ruhlar gönderir.
    17. Somol Han: Yanardağ Tanrısı. Yanardağları o patlatır.
    18. Boğomo Han: Salgın Tanrısı. Salgın hastalıkları yeryüzüne yayar.
    19. Ürgese Han: Hile Tanrısı. insanların hile yapıp birbirlerini aldatmalarını sağlar.
    20. Yogotor Hatun: Çiftçi Tanrıçası. Çiftçileri ve ürünlerini korur.
    21. Sahal Hatun: Ateş Tanrıçası. Yeryüzünde yangınlara neden olur.
    22. Sahaday Han: Ateş Tanrısı. Sahal Hatun’un eşidir.
    23. Hüherdey (Hohoday) Han: Şimşek Tanrısı. Hüherdey’in abisidir.
    24. Hültey Hatun: Yıldırım Tanrıçası. Hültey’in kızkardeşidir.
    25. Helin Han: Enerji Tanrısı. insan ruhuna enerji sağlar.
    26. Manhan (Mana) Han: Hayvanlar Tanrısı. Ahır hayvanlarını korur.
    27. Daban Hatun: Demirci Tanrıçası. Demirci Ocaklarını korur.
    28. Sesegen Hatun: Güz Tanrıçası. Sebdeg’in kızıdır.
    29. Sebdeg Han: Kış Tanrısı. Buz ile temsil edilir. Sesegen’in babasıdır.
    30. Golomto Han: Ocak Tanrısı. Ocağı ve ateşi korur.
    31. Gücer Han: Yalan ve iftira Tanrısı. insanların yalan ve asılsız sözler söylemesini sağlar.
    32. Dayan Han: Mağara Tanrısı. Kâinat anlamında da kullanılır.
    33. Hangay Han: Geyik Tanrısı. Ak bir geyik olarak betimlenir.
    34. Manan Han: Sis Tanrısı. Yeryüzüne sisleri o gönderir. Aslında aynı adlı üç kişidirler.
    35. Uran Han: Oyun Tanrısı. Oyuncuların koruyucusudur.
    36. Homon Han: Yaratıcı Tanrı. Yeryüzünde yaşanan olaylar onun denetimindedir.
    37. Budargu Han: Kar Tanrısı. Kışın kar yağmasını sağlar.
    38. Hürey Han: Soy Tanrısı. Oymakları korur.
    39. Bumal Han: Göktaşı Tanrısı. Göktaşlarından sorumludur.
    40. Nercer Han: Şimşek Tanrısı. Şimşekler çaktırır.
    41. Zayan Han: Başarı Tanrısı. Çalışan insanların başarılı olmasını sağlar.
    42. Dun Han: Yağ Tanrısı. Tereyağını insanlara o armağan etmiştir.
    43. Amıtay Han: Kurul Tanrısı. Yaşlılar kurulunu korur ve doğru kararlar almalarını sağlar.
    44. isihi Han: Bereket Tanrısı. Yeryüzüne bolluk ve bereket gönderir.
    45. Loson Han: Su Tanrısı. Lus adlı su ruhları kendisine bağlıdır.
    46. Hundarı Han: Evlilik Tanrısı. Evlenen çiftleri korur ve imkânlarının artmasını sağlar.
    47. Tarıla Han: Alınyazısı Tanrısı. insanların yazgılarını belirler.
    48. Şibengeni Han: Canlılar Tanrısı. Yeryüzündeki canlıları yaratır.
    49. Ang Han: Varlık Tanrısı. Yeryüzündeki tüm varlığın düzenini temsil eder.
    50. Sombov Han: Yeryüzü Tanrısı. Angır adlı kuşun getirdiği toprakla karaları yaratmıştır.
    51. Zayahung Han: Bilgelik Tanrısı. Kirpi şeklinde betimlenir.
    52. Soldong Han: Tan Tanrısı. Doru at şeklinde olduğu söylenir.
    53. Mayılgan Hatun: Cennet Tanrıçası. Cennetteki canlılara her tür imkânı sağlar.
    54. Budung Hatun: Sis Tanrıçası. Sislerin içerisinde yaşar.
    55. Tungak Han: Kabîle Tanrısı. Moğol kabîlelerinin beylerinin başında bulunur.
    56. Manha Han: Keşişler Tanrısı. Keşişlerin koruyucusu olarak görülür.
    57. Şerem Han: Hastalık Tanrısı. insanlara hastalık verir.
    58. Abarga Han: Hastalık Tanrısı. insanlara hastalık verir.
    59. Lobsogoldoy Han: Hastalık Tanrısı. insanlara hastalık verir.
    60. Gohon Hatun: Güzellik Tanrıçası. Naran Gohon yâni Güneş güzeli olarak anılır.
    61. Yonhoboy Hatun: Hastalık Tanrıçası. Bu ada sâhip birkaç kızkardeştirler.
    62. Maha Han: Et Tanrısı. Kurban Tanrısı olabilir.
    63. Arban Han: Tıp Tanrısı. Aynı adda dokuz kişidirler.
    64. Suhan Han: Kan Tanrısı. Aynı ada sâhip 13 kişidirler.
    65. Zülhe Han: Savaş Tanrısı. Savaşçılara yardım eder.
    66. Bısalgan Han: Nehir Tanrısı. Irmaklarda yaşar.
    67. Mender Han: Dolu Tanrısı. Dolu yağmasını sağlar.
    68. Oyır (Uyır) Han: Meyve Tanrısı. Meyveleri olgunlaştırır.
    69. Zala Han: Bitki Tanrısı. Bitki örtüsünü yeşertir.
    70. Hacır Han: Kemik Tanrısı. insanların soylarını belirler.
    71. Halhın Han: Rüzgâr Tanrısı. Bu adda dört Tanrı vardır, dört büyük rüzgârı yönetirler.
    72. Emerse Han: Meltem Tanrısı. Bu adda dört Tanrı vardır, dört meltemi yönetirler.
    73. Ohıru Han: Giysi Tanrısı. insanlara ve şamanlar giysi verir.
    74. Üden Han: Kapı Tanrısı. Evlerin kapılarını ve yeraltına giden geçidi korur.
    75. Bolıngud Han: Ozan Tanrısı. Şairlerin ve ozanların koruyucusudur.
    76. Godlı Han: Hayvan Tanrısı. Evcil hayvanları korur.
    77. Uhın Hatun: Hastalık Tanrıçası. Kadın hastalıklarını verir.
    78. Gug Han: Zaman Tanrısı. Zamanı yönetir.
    79. Tad Han: Geyik Tanrısı. Rengeyiklerini korur.
    80. Dülen Han: Işık Tanrısı. Gökyüzü ışıklarını “aurora” ortaya çıkarır.
    81. Erin Han: Aşk Tanrısı. Erkeklerin gönlüne sevgi verir. Hanı Hatun ile birlikte anılır.
    82. Hanı Hatun: Aşk Tanrıçası. Kadınların gönlüne sevgi verir. Erin Han ile birlikte anılır.
    83. Gere Hatun: Ev Tanrıçası. Bilgelik sahibidir. Bazen Ülgen’in karısı olduğu söylenir.
    84. Habata Han: Işık Tanrısı. Habata Gerel (Aydınlık Habata) olarak anılır.
    85. Gurusa Han: Balıkçı Tanrısı. Karısının adı da aynıdır.
    86. Gurusa Hatun: Balıkçı Tanrıçası. Kocasının adı da aynıdır.
    87. Zala Han: Çocuk Tanrısı. Çocukları korumak için yeryüzüne iner.
    88. Elbite Han: Kıskançlık Tanrısı. Diğer Tanrıları kıskandığı söylenir.
    89. Kurkıl Han: Yaratıcı Tanrı. Yeryüzündeki canlıları yaratır.
    90. Yazagıl Han: Devlet Tanrısıdır. Devleti korur. Yasa sözcüğü ile bağlantılıdır.

    kaynak.

    türk mitoloji ansiklopedisi.

    (bkz: deniz karakurt).
    3 ...
© 2025 uludağ sözlük