şimdi türk beşleri'ne "türk leşleri" yakıştırmasını yapmak elbetteki çok büyük saygısızlık. cumhuriyet ilanı ile birlikte bizzat atatürk tarafından yurt dışına gönderilen bu beş değerli insan, iyi niyetli bir amaç için hareket etmiş ve tüm çalışmalarını bu yönde vermişlerdir. ama üzülerek söylüyorum ki bu iyi niyetli çaba, bugün geriye dönüp baktığımızda çok da başarılı olamamıştır. olmasının beklenmesi de hatadır zaten. çünkü bu öyle 3-5 adam gönderip eğitim aldırmaktan çok daha fazlasını gerektiren bir durumdur; bir anlayıştır, bir kültürdür, bir mirastır.
müzik anatomisi itibariyle farklı bir düzlemde olmalarına rağmen adaptasyon yaparak yeni bir müzik alt yapısı kurmayı denemişlerdir. alt yapısı kilise korolarına ve orkestralarına dayanan batı klasik müziği başından sonuna efsanevi olaylara yahut dinin kendisine dayanan büyük müzik yapıları kurmuş çok başarılı besteciler ortaya çıkmıştır. öykünme ile de olsa türk beşleri yine türk efsanelerine ve töresine dayanan büyük / küçük yapılar kurmayı denemiş herşeye rağmen başarılı örnekler vermişlerdir.
esas başarılı olan girişimler ; yetenkeli gençler arasından devlet bursu ile yurt dışına eğitime gönderilen solistlerdir. - leyla gencer, suna kan, idil biret, fazıl say...-
tambur yahut cümbüş telini iki kere tıklatarak büyük müzisyen olduğunu sananlar - murat bardakçı gibi - cumhuriyetin müzik alanındaki bu hedefini sittin sene anlayamazlar. onlara kalsa en büyük müzik kompozitör ve icracılar kumkapı meyhanelerindeki çalgı çengi ekipleridir.
not : bu arada ekmeğini kazanmak için meyhanelerde müzik icra edenleri tenzih ederim.
hepsinin ortak özelliği 1900’lerin başında doğmuş olmalarıdır ve atatürk'ün eğitim için yurtdışına gönderdiği sanatçılardır.
müzik dersinde çoğumuz öğrenmemişizdir. günümüzde müzik eğitimi almayanların çoğu türk beşlerinin kimler olduğunu bilmez. fakir dediğimiz eski yugoslav ülkelerinin eğitim sistemine bir bakın. ülkede duble yollar yok belki. ama gymnasium liselerini bitiren herkes (ki sanat gibi özel bilgi gerektiren alanlar hariç 4 yıllık fakülte bitiren hemen herkes bu liselerden çıkmıştır, avukatlar, fen bilimleri okuyanlar, edebiyatçılar, öğretmenler, doktorların bir kısmı) hem diğer ülkelerin hem kendi ülkesinin önemli bestecilerini ve eserlerini bilir, çalan hemen her klasik müzik parçasının ismini ilk bir kaç saniyede çıkarırlar.
sanata önem vermiyoruz. cumhuriyetin ilk yıllarında atılan adımlar unutturuluyor. ve bu unutuşta çok hüzünlü bir şeyler var bence.
