(bkz: inductive argument)
tumdengelimdeki matematiksel kesinligin aksine, tumevarim cok sakat bi yontem olabilir. yanlislanmasi cok kolaydir. cunku ozellikle bilimsel arastirmalarda, ornekleme uzerine kuruludur arguman. bilimin olmazsa olmazidir. kesin dogruyu bulmak icin bunu kullanmak genellikle iyi bir fikir degildir. istisnalar var tabi.
işe yaramaz bir, hedefe ulaşma yoludur. parçalar arasında bağlantı sağlanması zordur. tümden gelim daha isabetli bir yoldur.
en çok geri besleme gerektirmesi ve sonuçta istenen hedeften başka bir hedefe varılması ihtimali yüksektir.
tüme varım:
tekil olandan, özel olandan genel olana giden,
tek tek olgulardan genel önermelere varan yöntem,
istikra, endüksiyon, indüksiyon.
(bkz: tümden gelim)
sözlükte çok kullanılan mantıksız sistem.
mesela küçük bir kıza tecavüz edilir, 3-5 kişi bu tecavüzü savunur mal gibi, bu savunanlar islami basından olduğu için bu müslüman tavrı kabul edilir.
işçi bayramı kutlamalarında 10-15 kendini bilmez olay çıkartır, yüz binlerce işçi, pekakalı, dinsiz terörist ilan edilir.
eğer biri ile tartışıyorsanız mesela özel mesajda(kavga değil aman ha, fikirsel tartışma), siz böyle böyle diyorsunuz der öyle kalırsınız, yoo öyle bir şey yok demeniz bir şey ifade etmez. 5 ay önce bir yazar öyle bir şey yazmıştır. herkesin öyle düşündüğü varsayılmıştır otomatik olarak.
yanlış bir şey, ben de yapıyorum zaman zaman, ama hoş değil aslında. dikkat etmek lazım.
ispatlanabilirliği zor olan fakat şahsımda tümdengelim den daha çok sevilen çözüme ulaşma yolu.
nasreddin hoca ya sormuşlar:
-hocam dünyanın merkezi neresidir?
hoca hiç düşünmeden:
-eşeğimin arka sol ayağının bastığı yerdir.
-hocam yapma hiç olur mu?
-inanmaz isen ölç.
tümevarımda eğer ki her örneğin doğruluğunu ispat etmeye kalkar isen, bu senin için zaman kaybı, asıl ideale ulaşamazsın. makul örneklem sayısı üzerinde test ettiysen, bırak aksini karşı taraf ispatlasın.
birşeyi en baştan mutlak doğru kabul etmektense, şüpheye kapımı aralık bırakırım daha iyi.
tekil ve tikelden tümeli çıkaran akıl yürütme biçimidir. parçadan bütüne giderek genel hakikatleri ortaya çıkarır. francis bacon, galile , newton ve john stuart mill en önemli savunucularındandır.
