üfe: toptan satış fiyatlarındaki değişimleri aylık olarak ölçen göstergedir. Belli bir dönem içinde üretime söz konusu olan ve yurt içinde satışa sunulan malların, üretici fiyat değişimlerini gösterir. yani kısaca maliyetleri gösterir.
tüfe: tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetler grubunda bulunan varlıkların fiyat değişimlerini ölçer. enflasyon oranı diyebiliriz.
şimdi bu iki kavramı birbirinden bağımsız düşünmemek gerekiyor. örnek ile hemen açıklayalım ki daha iyi pekişsin.
geçen sene bugün elimizde bir tabletimiz var. bunun maliyeti 100 lira olsun satış fiyatı da 200 lira. karımız 100 lira. %100 karımız var.
şimdi ise üfe %30 tüfe de %20. yani maliyetimizde bir artış söz konusu. tabletin yeni maliyeti 130 lira oldu. satış fiyatımız da 240 lira olursa kar oranımız düşer. kar oranımız yaklaşık %85 oldu. gördüğünüz gibi kar oranımız düştü. şimdi ben bu kar oranımı tekrardan %100 yapmak istersem fiyatlara zam yapmam gerekir. geçen sene 100 lira kar ediyordu fakat bu sene 110 lira kar yapıyor diye olumlu bir sonuç yok. bu nominal bir kazanç. reel kazanç değildir. geçen sene 1300 liraya 13 tane tablet üretirken bugün 1300 liraya 10 tane tablet üretmeye başlıyorsun. yani aslında sen üretim bazında %23 küçülmüş oluyorsun.
1300 liralık maliyette geçen sene aldığın kar 1300 lira iken bu sene 1300 liralık maliyette aldığın kar ise 1100 lira oldu sevgili kardeşim. karın maliyetini karşılamadı ve fiyatları artırmak zorunda kaldın. kar bazında %15 küçüldün.
sen fiyatları artırdın ve tüfenin üfe ile olan makas açığını kapatmaya başladın. eğer fiyatlarını artırmazsan işçi çıkartırsın ve işsizliği artırırsın ya da üretimi kısmaya başlarsın ekonomi küçülür. fiyatları artırırsan talebi daraltırsın ve enflasyonu artırırsın.
tüfe ve üfe arasındaki fark büyük olursa bu gelecekte ya enflasyon oranını artırır ya da ekonomiyi küçültür, iş yerlerini kapattırır, işsizliği canlandırır.
