Terry Gilliam'ın "Twelve Monkeys - Oniki Maymun" filmi kendi başına bile kıyamet hikayeleri anlatan filmler arasında özel bir yere sahiptir. Ama yine de bu filmi türevlerinden daha da özel kılan, aynı zamanda Chris Marker'ın 1962 tarihli deneysel filmi "La Jetee" den söz etme imkanı sunması. Terry Gilliam'ın temel esin kaynağı olan "La Jetée", sadece fotoğraflarla ilerleyen yapısıyla üçüncü dünya savaşı sonrası ve öncesi arasında beyin damarlarını açacak güçte bol zikzaklı bir zaman yolculuğu kurgular.Gilliam da sadece kendisinin altından kalkabileceği o "uçuk" üslubuyla zaman yolculuğunun ve tabi kıyamet sonrası tahayyülünün en tuhaf hallerinden birini ana akım sinemaya armağan eder.
inception'dan, memento'dan, matrix'ten; kültleşmiş filmlerin her birinden biraz barındıran olağanüstü bir film. neden bu kadar underrated kalmış gerçekten anlamadım. gerekirse çoluğunuzu çocuğunuzu satın izleyin.
özellikle brad pitt'in olağanüstü performansı izlenmeye değer.
1995 yapımı olmasına rağmen hitabı çok ileri düzeyde, teknoloji ile oynayan ancak 2013 yılında dahi geçerliliğini sürdüren ve yıllar boyu sürdüreceğine inandığım bir baş yapıt. konusu hayli ilgi çekici olmakla birlikte günümüz teknolojisine meydan okurcasına müthiş bir altyapıya sahip, sürprizlerle dolu ve brad pitt'in en iyi performanslarından birine şahit olacağınız film. iyi seyirler. son olarak senin ne kadar tatlı bir sesin var dr. railly, sırf bu sese maruz kalabilirim tüm ömrüm boyunca.
film yeryüzünün kullanılmaz bir duruma gelmesinden mütevellit bir yeraltı dünyasında başlıyor. james cole burada bir mahkum, yatağından kalkarken gönüllü olduğunu öğreniyor. distopik dünya da gönüllük de kişinin rızası değil, görevlendiricinin insafına kalmış durumda. daha sonrasında bu gönüllüğünün zaman makinesiyle, geçmişe seyahat ederek insanlığın yeraltına mahkum edilmesinin nedeni 12 maymun teşkilatı hakkında bilgi toplamak olduğunu anlıyoruz. psikolojik olarak zorlu bir yolculuk olduğundan, aya gönderilen maymunlar gibi, mahkumlar arasından seçiliyor seyyahlar.
daha sonra ise cole'u altı yıl hata ile yani 1990 yılına ve bir tımarhaneye gönderildiği anlaşılıyor. sağlık görevlisi cole'u gezdirmesi için jeffrey goines'e yüksek bir meblağı havale edeceğine söz verip, ikna ediyor. jeffrey, histerik davranışlar sergilemesine karşın, dilinden çok basit bir sistem eleştirisinin kurşunları dökülülüyor. öyle ki söylediği herşey kapitalizm çağını özetliyor.
tımarhanede tanıştığı psikiyatristi Kathryn Railly ile arasında değişik bir bağ kuruluyor ve tımarhanede başarısız bir kaçış deneyiminden sonra, tekrar günümüz zamanına dönüyor.
brad pitt in lunatic karakteri gerçekten çok kafası çalışan ve ayakları yere basan düşünceler dillendiriyor filmin başında. brad pitt de iyi canlandırmış canım, hakkını vermek lazım.
film daha sonrasını izlerseniz anlarsınız. ben size anladıklarımı söyleyeceğim.
filmin sonundaki çocuk aslında cole idi. zira cole bunu eski bir anı bir rüya gibi görüyordu. ve kathryn'in ölüm sekansı boyunca yakın planda, o sarışın çocuğa bakıp manalı manalı gülümsemesi de bunu doğrular niteliktedir.
kuru temizlemeci bence günümüz insanlarının kullandığı bir maskeleme tekniği. müdahaleden 1996 tetikçisinin haberi olsa dahi, onları bulamayacaktı bu maske sayesinde.
bu olay geçmişte geçmesine rağmen sonsuz bir döngünün içinde gibiydi. sanki bir spiral gibi ilerliyordu. şöyle ki günümüz denilen zamanda kathrynin ses kaydı ele geçiriliyor ve bu ses kaydını cole'un etkisinde veriyorsa, bu demektir ki havaalanında meydana gelen bütün atraksiyon bu minvalde devam edecek. yani bu geleceği kurtarma programı bir müdahaleye maruz kalamadığı için hep aynı biçimde sonuçlanacak bir tiyatro oyunu gibi devam edecek.
filmin son sahnesinden sigortacı/biliminsanı ve virüsü yaymak için seyahate çıkan biliminsanının karşılaşmaları ise beni baya bir kıllandırdı. acaba kadın gelecekteki iktidarını sağlamlaştırmak için mi böyle bir çaba içindeydi. ya da sigortacılığı sadece bir yalandan mı ibaretti bilemedim. ben aslında herşeyi seyyah virüs yayar biliminsanıyla beraber planladıklarını ve bu yolculuğu da beraber çıktıklarını düşünüyorum. tabi bu benim düşüncem.
filmin sonunda uçakta, virüsü yayan herifin yanına oturan ve "sigortayım" diyen kadın gelecekten gelen doktor. zaten james, benim görevim virüsün nasıl yayıldığıyla ilgili bilgi toplamak, olanları değiştiremeyiz, bilgiyi toplayınca bir bilim adamı gelecek ve virüsten örnek alıp geleceği kurtaracak vs. demişti. o halde her ne kadar ölse de görevini tamamlamış ve gelecekteki doktorlar virüsü yayan kişiyi tespit etmişler ve o kadını göndermişler. geçmiş değilse de geleceğin, geçmişe yolculuk sayesinde bir şekilde kurtulacağı izlenimi verilmiş. ilk senaryo bu, fakat filmle ilgili birçok farklı senaryo ortaya atılabilir. misal; gelecekteki bilim adamlarının asıl amacının, geleceği kurtarmak değil, gelecekte sağladıkları güç ve iktidarı garanti altına almak olduğu, sigortayım diyen kadının da o sözü bu anlamda söylediği savunulabilir.
bazı sahneler var anlaşılamayan ve bir sonuca bağlanmayan; james'in kafasındaki ses meselesi. dişsiz adamla diyaloğu ve ardından dişlerini sökmesi meselesi. kızın james'i ilk gördüğünden itibaren bir yerlerden hatırladığını söylemesi. geçmişin değiştirilemeyeceği ısrarla işlendiği halde, hava alanında james'in telefon görüşmesinden sonra gelen arkadaşının ona silah vermesi ve virüsü yayacak kişiyi vurması için zorlaması meselesi.
esas konu ise virüsten kimin sorumlu olduğu. anlaşılan o ki, virüsü yayan kişi psikolog kadının kitabından etkileniyor ve virüs konusunda psikologun yazdığı kitaptan dolayı farkında olmadan bir sorumluluğu var. psikologa o kitabı yazdıran şey ise, gelecekten geçmişe yolculuk yapan kişilerin gelecek hakkındaki söyledikleri. o zaman sorumlu kim?
1995 yapimi Terry Gilliam filmidir. Basrollerde Brad Pitt, Bruce Willis ve Madeleine Stowe rol almistir. Film "Cassandra Kompleksi" tabanina oturtulmus, gelecegi görmenin ödül degil istirap verici bir deneyim olabilecegi temelinden hareket edilmistir.
terry gilliam'ın başyapıtı. Kimbilir kaç filme ilham olmuştur.
en sevdiğim bilim-kurgu filmlerinin başında gelir.
matrix felan fasa fisodur bu filmin yanında.
geleceği görmenin boktan birşey olduğunu hatırlatan film. madeleine stowe ablamızı da tebrik etmek lazım. kadının sesi çok tatlıydı çok hoşuma gitmişti.
o yıllarda henüz tıfıl sayılabilecek brad pitt 'in psikopata bağlama olayının altından başarıyla kalktığı enteresan bir zaman yolculuğu filmidir. izlenesidir.
zaman yolculuğu kavramı üzerine temelli, 15 yıl sonra izlendiğinde bile iğreti uyandırmayan, gayet başarılı bir filmdir.
kafa karıştıran birçok noktası vardır, düşündükçe yorar insanı
--spoiler--
-filmin sonunda anlaşılır ki; filmin vermek istediği mesaj gelecekten gelip geçmişin değiştirilemeyeceğidir çünkü geleceğin zaten gelecekten gelen tarafından zamanında değiştirilmiş olan üzerine oluşmuş bir gelecek olduğudur. sorun şu ki: james in geçmişi değiştirmeye çalışmaması, sadece bilgi toplaması gerekmektedir burada bir kafa karıştırıcı nokta var.
-james küçüklüğünde gördüğü rüyanın rüya olmadığını ölürken anlayacaktır. virüsü yayan adamı öldüremez ve virüs yayılır, polisler tarafından öldürülür, kendi ölümünü çocuk hali görür, 40 yıl sonra geçmişe gönderilir, tekrar kendi çocukluğu önünde öldürülür, yani bir daireye girmiştir. sorun şu ki: son sahnede 40 yıl sonraki kadın doktoru görmekteyiz kendisi 'i am an insurance' yani ben bir sigortayım demektedir -ben sigorta işindeyim değil- . kadının 40 yıl sonraki hali aynı olduğu için onunda zaman makinesi ile geldiğini ve işi sağlama almak için orada olduğu anlaşılabilir fakat kadın orda başarılı olsaydı 40 yıl sonra james kendi çocukluğunun önünde ölmeyecekti.
-james çocukluğunda ölürken gördüğü kişinin kendisi olduğunu bir önceki gün kıyafetlerden anlamış olmalıydı yada anlamıştı. sorun şu ki neden hava alanına girdiğinde yani herşeyden emin olduğunda dahi kaçmadı? kadın için diyeceksiniz, o zaman sorarım size neden bir önceki gece sinemada kadına herşeyi anlatmadı? yada neyse ben birşey demiyorum.
brad pitt'in öyle sadece yakışıklılığıyla ya da popülerliğiyle iş yapmadığının en iyi kanıtı.ve hep izlediğimiz rollerden çok farklı bir rolde.izlenmesi gereken bir film.
hakkında bu kadar az entry girilince "acaba yanlış başlığa mı girdim?" diye bir cümle söyleten film. millet insepşına gidiyo bin küsür entry giriyor buna otuz küsür... hey allahım ya...
efsane filmdir, zaman olgunuzu siker atar. izlemediyseniz elinizden klavyeyi yavaşça bırakın ve gidin dvdsini alın, kaçırılmaz bu film. bradd pitt'in oyunculuğu bu filmde de aşmıştır. can verdiği karakterle bize yine* bir şeyler demeye çalışmıştır. (bkz: tyler durden)
