halkın da teşvik ettiği harekettir. zira her iki kişiden biri aydınlık istemektedir. lakin aydınlık var aydınlık var. hitler de demokrasiyle işbaşına gelmişti ama olsundur, demokrasimiz işlesindir, gerekeni yapacağızdır.
avrupa'da 18. yüzyıl'da olup da bizde hala, ki hepimizin takdir edebileceği üzre 21. yüzyıldayız, hayata geçirilememiş olan düşüncenin çıkışını, aydınlanma düşüncesini; enlightment, hazırlayacak olan hareket.
adam gibi başlık deyip açmamla tanımı görüp yıkıldığım başlıktır. el insaf! şuracığa doğan görünümlü şahin gibi başlıklar bakınızı vermek geldi içimden.
bu memlekette bir aydınlanma hareketi vardır. ne olduğunu tanımlamayıp ne olmadığını tek cümleyle söylemek de neyin nesi.
neyse durumdan vazife çıkaralım biz:
türkiye'de aydınlanma meselesini ikiye ayırarak işe başlayabiliriz sanırım.
1. Aydınlanma Sürecinin Başlaması : özellikle orduda batılılaşmayla başlayan, gülhane hatt-ı hümayun'u ve 1. ve 2. meşrutiyetlerle (zararları konu dışında değerlendirilmiştir) yürüyen süreç, yüzyılların getirdiği düşünce ve devlet yönetimi konularında farklı bir perspektif yerleştirmiştir. bütün bu süreç ve öncesinde ülkenin karanlık olduğu söylenemez, ancak topyekün dünyanın gidiş sürecini kaçırmış ve artık geriden takip etmeye başlamıştır.
2. Aydınlanma süreci : 1800'lü yılların ortasından başlayıp şartların geliştirği ortamda milli mücadele dönemi de son hazırlıklar olarak değerlendirilebilir. topyekün bir aydınlanma dönemi ancak tam bağımsız bir ülkede yeşerebileceğinden asıl aydınlanmanın cumhuriyetin ilk yılları ve devrimlerle söz konusu olduğu söylenebilir.
bu dönemde özellikle;
- ülkenin tam bağımsız olması
- laikliğin bilimin önündeki engelleri islam'la çatışmadan kaldırabilmesi
- eğitim sistemindeki değişiklikler
- ülkenin genel atılım yapma isteği ve iradesi
- tevhid-i tedrisat kanunu ve benzer yasal düzenlemeler
- bizzat mustafa kemal'in bu sürece önderlik etmesi
vb. etkenlerin aydınlanmada önemli rol aldığı söylenebilir. ayrıca yine bu döneme hazırlık aşamasında şinasi'den namık kemal'e ziya gökalp'ten daha nice bilim adamına başlattıkları düşünce hayatı ve bütün dikkatin devletin bir sıçrama yapmasına yöneltmelerinden ötürü de bu ülke çok şey borçludur sanırım.
netice itibariyle çok geniş bir konudur ama böyle bir başlık akp'nin ampülüyle geçiştirilirse de yazık olur.
