tsunami aslinda bir dalga hareketidir. deprem vb. olaylar yer kabugunda meydana gelen kirilmalar sonucu acik denizde olusan dalgalarin dalgaboyu (wavelength) cok büyüktür, km.lerce uzunlukta.. matematiksel olarak, sinüs fonksiyonu seklindedir.
ancak dalgalar kiyiya ulastiginda carpmanin etkisiyle dalga boyu kücülürken, dalga genligi/yüksekligi (wave amplitude) metreleri bulur. ve cok hizli sekilde harket eder. (örnegin 11 mart 2011 japonya depreminden sonra olusan tsunami 500km/sa hizindaydi)
yani matematiksel olarak ifade edersek, acik denizde sinüs fonksiyonu ile ifade edilen dalga kiyiya geldiginde "tanjant fonksiyonu"na dönüsür. yikici etkidedir.
en büyük doga felaketlerinden biri olarak görülür. herhangi bir önlem almak mümkün degildir. yapabileceginiz tek sey kiyidan uzaklasmak, yüksek ve dalgalarla sürüklenmeyecek bir yapinin üzerine cikmak ve beklemektir.
11 mart 2011 japonya depremi sayesinde nasıl hızlı ve yıkıcı ilerlediğini gördüğümüz doğa olayıdır. arkadaş o nasıl bir güç nasıl bir durdurulamaz etki. ağzım açık izledim. insan olarak doğa karşısında ne kadar çaresisiz ama hala bik bik ötmekte üstümüze yok.
daha sözlüğe gelmesinin üstünde 1 hafta bile geçmeden öss dolayısıyla yusuf yusuf olmaya başlamasından dolayı bugün son olarak sözlüğe giren yazar, ben. ama çok meraklanmayın dönecem. sakin olun metanetinizi koruyun biliyorum sizin içinde zor ama dayanacağız artık.
(bkz: çok da s.imdeydi)*
2004 yılında endonezya'da denizin içinde kırılan fay hattı sonucu kıyı karada 9.3 şiddette kendini gösteren depremin 36 m. yüksekliğinde dalgalar ile 230.000 kişinin aslen tsunamide hayatını kaybettiğini nat geo wıld te şuan hayretler içinde izliyorum. *
ayrıca toprak kaymaları olağan üstü bir dalganın oluşmasını tetikliyor ve daha büyük dalgalar ile tsunaminin gerçekleşmesine neden olabiliyormuş.
deprem ne kadar büyük şiddette ve derinlik olarak yüzeye yakın olursa olsun iç denizlerde gerçekleşmeyen doğa olayı. oluşumunda katedilen mesafe ve suyun derinliği büyük etkendir.
tsunamiler fay kırıkları sonucu oluşurlar. ani bir fay kırılmasının enerjisi muazzam enerjiye sahip büyük dalgalar oluşturmak için suya aktarılırlar. ve milyonlarca tok su okyanustan kıyılara taşınır. oluşan deprem ne kadar büyükse ardından gelecek tsunami de o kadar büyüktür. ayrıca oluşan deprem kaynağı kıyıya ne kadar yakınsa gelecek olan tsunami de o kadar etkili olur. çünkü yolculuk boyunca tsunamiler enerji kaybederler. mesela 9.1-3 şiddetinde oluşan son 3000 yılın en büyük tsunamisinde hint okyanbusunda meydana gelen fay kırığı sonucunca oluşan tsunami o kadar şiddetlidir ki bölge ülkelerini ilk kez çarptıktan sonra enerjisini kaybetmemiş. ada kıyılarının etkisiyle daire çizerek aynı noktaları aynı tsunami geri dönüp tekrar vurmuştur. çok etkili tsunamilerde dalgaların boyları 30-36 metre arasında değişmektedir. mesela endonezyayı vuran tsunami dalgasının boyu 35 metreyi bulmuştur.
ama bir tsunami çeşiti vardır ki tarih boyunca izine bir kaç kere rastlanmış bu tsunamilerin boyu inanılmaz yüksekliklere ulaşırlar(50-60 metre). bu tsunamiler büyük toprak kaymaları sonucunda oluşurlar. mesela volkanik bir olay dolayısıyla kopan on iblnlerce tonluk bir kara kütlesi denize ulaşırken önündeki sürüklediği havayı da çok büyük bir şekilde sıkıştırır bu sıkışma o kadar kuvvetlidir ki kara parçası denize ulaştığında önünde sıkıştırdığı hava kütlesiyle aniden bu muzzam boylarda bir tsunami meydana getirir. bu tsunami örneğine bilim adamları ilk kez alaskada yerleşim yeri olmayan bir ormanlık kıyıda karşılaşmışlar ve deniz seviyesinden 50 metre yüksekliğe kadar yetişen ağaçların daha üst sviyelerdeki ağaçlara göre çok daha genç olduklarını görerek bunu anlamışlardır.
depremin odak noktası denizin dibinde olduğu zaman denizde meydana gelen,okyanusu aşarak depremin odak noktasından binlerce kilometre uzaklıktaki yerlerde bile ağır hasar oluşturabilen dev dalgalardır.
yakında istanbulda da olcağı tahmin edilen deniz olayı her ne kadar istanbul da olması kulağa komik gelsede bunu söyleyen türk uzmanlarında istanbulda oturması cabası...
Japonca'da liman dalgası anlamına gelir.Okyanus yada denizlerin tabanındaki deprem, volkan patlaması gibi tektonik olayların sonunda oluşan dev dalgaları anlatır.
her deprem haberinde muhakkak marmara denizi ile ilgili teorilere dahil edilen doga olayi. insanlar artik sapitip tsunaminin marmarada nasil bir hasara yol acacagini hesaplama derdine bile du$uyor. yahu ufacik yer ne tsunamisi? legende firtina koparmak gibi bir $ey.
For you my dear sister
Holding onto me forever
Disco dancing with the rapists
Your only crime is silence
Can't work at this anymore
Can't move I want to stay at home
Tied up to all these crutches
Never far from your hands
Tsunami tsunami
Came washing over me
Tsunami tsunami
Came washing over me
Can't speak, can't think, won't talk, won't walk
Doctors tells me that I'm cynical
I tell them that it must be chemical
So what am I doing girl
Cry into my drink I disappear
Eyes for teeth grating over me
Bring down the shadows of my mind
Sleep and breathe under our sheets
Inhale the anxiety in - between, in - between, in - between, in - between
Tsunami tsunami
Came washing over me
Tsunami tsunami
Came washing over me
Tsunami tsunami
Came washing over me
Tsunami tsunami
Came washing over me
Through September under the weather
In - between, in - between, in - between, in - between
Tsunami tsunami
Came washing over me
Tsunami tsunami
Came washing over me
Tsunami tsunami
Came washing over me
Tsunami tsunami
Came washing over me
