öncelikli olarak bir travma söz konusu olmalıdır. travma insanın fiziksel bütünlüğüne olabilecek sonu ciddi yaralanma veya ölümle bitebilecek bir olayla karşı karşıya gelmektir.
trafik kazası, saldırıya uğramak, savaş, tecavüz gibi bir çok olay travmaya sebep olabilir. kişinin bizzat başına gelmiş olabilir veya bu durumu yaşayan birine şahit olabilir ancak televizyon veya internette görülen film fotoğraf vb. şeyler travma sebebi sayılmaz. gerçek hayatta olmalı.
travma yaşayan insanlara yaklaşık 2-3 gün hiç tanı konulmaz. şoku atlatması için sağlıklı süredir. ancak 3 gün ile 1 ay arası bazı semptomları sergilemeye başlamışsa "akut stres bozukluğu" tansı alabilir. tedavi edilmesi gereklidir ama bazen 1 ayı geçmeden kendiliğinden de iyileşebilir. sosyal destek önemlidir. şimdi burası önemli çünkü akut stres bozukluğunu 1 aydan uzun süre yaşayan insanlara "travma sonrası stres bozukluğu" veya diğer adıyla "post travmatik stres bozukluğu" tanısı konur. bu durumun kendiliğinden geçmesini beklemek yanlıştır. tedavi gerektirir. aslında akut stres bozukluğu baş gösterdiği anda tedavi başlamalıdır ama travmanın izleri taze olduğundan tedavi için pek fırsat olmayabilir.
bir de istisnai olarak "gecikmeli dışa vurum" şeklinde görülebilir. yani travmadan 6 ay gibi bir süre geçmeden tanı için gerekli semptomları karşılamaz. işte en boktanı odur.
tssb bazen başka rahatsızlıklara da sebep olabilir
Trafik kazasından sonra, kaza ile ilgili sürekli, kronik, rahatsız edici, beklenmedik anılar, görüntüler (flashback) veya kabuslar görmek; travma geçtikten uzun süre sonra aniden duyguların taşması. Kaza anını tekrar tekrar yaşıyor gibi olmak.
Ne olursa olsun, ölen kişiyi hatırlatan her şeyden, herkesten uzak durmak, her şeye karşı ilgisiz olmak ve aile/arkadaşlardan aylar veya yıllarca uzak durmak.
Doğal afete şahit olduktan uzun süre sonra bile ciddi ve tekrarlayan sinirlilik, tedirginlik hali, uykusuzluk ve dikkat kaybı yaşamak.
