Yuvarlak kesitli dağıtıcı kanallar, basınç ve sıcaklık kaybını önleyen en iyi dağıtıcı
kanallardır. Trapez kesitli dağıtıcı kanallar, genellikle kalıp yarımlarından birine açılır. Bu
tip kanallar, yuvarlak kesitli dağıtıcı kanalların açılması mümkün olmayan kalıplara açılır.
Diğer yarım yuvarlak ve dikdörtgen kesitli dağıtıcı kanallar tercih edilmezler ve
kullanılmazlar.
Yuvarlak kesitli dağıtıcı kanallar, keskin yüzeylerin olmamasından dolayı eriyik
plastik malzemenin daha iyi akması ve kalıptan daha kolay çıkarılması sağlar. Fakat bu
dağıtıcı kanal kesitinin her bir yarısının, hareketli ve sabit kalıplara ayrı ayrı işlenmesi zordur
ve maliyeti artırır. Bu sebepten dolayı yuvarlak kesitli dağıtıcı kanal yerine, makul akma ve
kalıptan kolay çıkarılma özelliğine sahip olan, tabanı eğimli trapez dağıtıcı kanallar
kullanılır.
Dağıtıcı kanallar kalıp yarımlarından birine açılır. Fakat bunun yetersiz olduğu
zamanlarda her iki kalıp yarımına da dağıtıcı kanal açılabilir.
Dağıtıcı kanal ölçüleri, kalıplanacak plastik malzemenin cinsine ve parça boyutlarına
bağlıdır. Yapışkanlığı az olan plastik malzemelerin kalıplanmasında yolluk ile kalıplama
boşluğu arasındaki uzaklık 125 mm den daha az ise 3 6,5 mm çapında yuvarlak kesitli
dağıtıcı kanal kullanılır. Büyük hacimli parçaların kalıplanmasında bu değer 8 9,5 mm
çapa kadar artırılabilir. Yapışkanlığı (viskozite: akışkanların, sürtünmeye karşı göstermiş
olduğu direnç) fazla olan plastik malzemeler için kalıba açılacak dağıtıcı kanal ölçüleri de
yuvarlak kesitli ve 10 mm çapındadır. Ancak dağıtıcı kanal çapları verilen ölçülerden daha
küçük açılıp denenir ve verilen değerlere yaklaşık ölçülerde tamamlanır. Aksi halde, büyük
çaplı dağıtıcı kanalın daha küçük çapa düşürülmesi mümkün olmaz.
Resim 2.7: Dağıtıcı kanal kesit görünüşleri
Kalıp tasarımcıları tarafından yapılan, dağıtıcı kanal planı aşağıdaki özellikleri yerine
getirmelidir.
· Her kalıp boşluğuna aynı sıcaklık ve basınçta eriyik plastik malzeme
girmelidir.
· Basınç kaybını en aza indirebilmek amacıyla dağıtıcı kanallar mümkün
olduğunca kısa yapılmalıdır.
· Kalıptan kolayca atılmalarını sağlayacak şekilde olmalıdır.
· Uygun şekilde fonksiyonlarını yerine getirirken en düşük ağırlıkta
(malzeme kaybı) olmalıdır.
Kalıba uygulanan kapama kuvvetinin merkezden olması, kalıbın asimetrik
yüklenmesini ve bu yüzden çıkabilecek (kalıbın bozulması, çıkan parçaların kalitesiz olması
gibi) problemleri ortadan kaldırır. Bu tür problemlerle karşılaşmamak için dağıtıcı kanalların
düzenlenmesi de önemlidir.
Dağıtıcı kanalların düzenlenmesi aşağıdaki şekillerde olur:
Dengeli basınç transfer dizaynı
· Dairesel düzenleme (Resim 2.8)
· Simetrik düzenleme (Resim 2.9)
Dengesiz dizayn
· Seri düzenleme (Resim 2.10)
Dağıtıcı kanal seçiminde, üretilecek üründe aranan kalite, önemli bir faktördür.
Dengesiz dağıtıcı kanalda, eriyik plastik malzeme yolluğa en yakın kalıp boşluğuna dolar.
Bu durumda, yolluğa yakın olan kalıp boşluğuna, gereğinden fazla eriyik plastik malzeme
dolduğu için daha uzak noktadaki kalıp boşluğuna yeterli eriyik plastik malzeme dolamaz.
Sonuç olarak; çıkan üründe farklı ağırlıklar oluşur ve boyutlarda farklılıklar meydana
gelir. Kalıbın dengesiz dolmasından dolayı üründe çapak olma ihtimali artar ve kontrolü
zorlaşır. Bu gibi durumlarda, her kalıp boşluğunun aynı anda dolması ve basınç düşmesini
engellemek için dağıtıcı kanalların ölçülerini değiştirerek eşitleyebilirsiniz.
