toplumun düşünce ve inanışları mal ve hizmetlerin değerlerinin belirlenmesinde etkili olan düşünceler. örnek olarak domuz etinin müslüman toplumlarda ekonomik değerinin olmaması.
toplumun olaylara ve davranışlara verdiği genel tepki. bundan birkaç on yıl önce kadının çalışmasını ayıplayan toplumumuzun, bugün çalışan kadına gösterdiği saygıyı gözönünde bulundururak değer yargılarının mutlak olmadığını söyleyebiliriz.
toplumu oluşturan bireylerin görüş ve düşüncelerinin ortak bileşenleri olarak doğar ve zamanla yine o toplumu biçimlendiren yazılı olmayan kurallar haline dönüşürler. çağın gereklerine ve zamana bağlı olarak durmaksızın şekil değiştirirler. ancak, bu değişimler o denli hızlıdır ki, babaya göre devrimci olarak nitelenen bir adam, çocuğuna göre muhafazakar, aynı çocuğa göre dede ise 'ilkel' kalmaktadır. değişimler, aynı nesilde değil çoğu kez nesiller arasında belirgin bir biçimde ortaya çıkarlar.
Sol frameyi toplum gibi düşünmektir. Dolayısıyla ortaya toplumun değer verdiği şeyler çıkacaktır. Toplum kültür ortaklığıdır. veya bir toprak üzerinde yaşamak. yani uludağ sözlüğü bir toprak olarak düşünürsek burasıda bir toplumdur.
O halde toplumun değer verdiği yani sol framenin değer verdiği şeyler nelerdir? Sanırım sözlük için çok farklı cevapları vardır. Kimine göre sol frame küfür içerikli başlıklara değer vermektedir. Neden? küfürün dolayısıyla, yasak olanın her zaman cazibesi olmuştur. Daha doğrusu kötülükler hep şehvetle örtülüdür. aldatıcıdır. ama kendini çok güzel gösterir ve sunar. rahatladığınızı düşünerek küfür edersiniz, başka birine hakaret edersiniz, bir fikre acımasızca tükürürsünüz vs.. Bunları yaparken zevk alırsınız. Çünkü yasak olduğu kadar basittir. düşünme eyleminden yoksundur. bunun için çaba harcamaya değmez. Burada iki eylemin birleştiğini görüyoruz. Birincisi yasak (kötü) ve basit olan. Kötü şeyler her zaman basittir. emek harcanmamıştır. sanat değeri yoktur veyahut çok azdır. estetikten uzaktır. Halbuki iyi şeyler için durum çok farklıdır. Zordur. Bol düşünme eylemi gerektirir. daha az konuşmanıza sebep olur...
Neyse şimdi geçelim sol framenin değer verdiği şeylerin insan üzerindeki etikilerine. insan sosyal bir varlıktır. felsefeci bir büyüğümüze göre ise insan toplumsal bir hayvandır. hayvanlığı tartışılabilir ama konumuz bu değil. insan sosyal bir varlık olmasından ötürü iletişime açıktır. dolayısıyla birbirini etkiler. sol frame çoğumuzu etkiler. düşüncelerimizi, yazacaklarımızı, açacağımız başlıkları.. Karakteri tam oturmamış insanları daha fazla etkiler. çünkü arayış içindedirler. kararsızdırlar. Sol frame tıpkı toplum gibidir. bazen sizi siz yapan değerlerden uzaklaştırmak ister. hele birde kötüyse ve popülerse o rüzgara kapılmamanız çok zordur..
Sonuç olarak sol framenin dolayısıyla toplumun değer verdiği şeyler kimi zaman iyi kimi zaman kötüdür. şimdiki zamanı düşünecek olursak iyi şeyler söyleyemeyiz. çünkü televizyon dizileri, reklamlar, filmler bize hep kötü şeyleri empoze etmeye çalışıyor. toplum ünlü olmayı değer olarak sunduğu için çoğumuz onlara özeniyoruz. onun giyindiği gibi giyiniyor, onun yaşam tarzı gibi yaşamaya çalışıyoruz. yani bizi biz yapan değerlerden uzaklaşıyoruz. bir söz vardır bilirsiniz. kadınlar; seni sen yapan özelliklere aşık olup, sonra senden o özellikleri almaya kalkıyorlar. Bunu topluma ve o toplumun bireylerine uyarlayacak olursak şöyle diyebiliriz: Toplum seni sen yapan özelliklere değil, seni popüler yapan özelliklere aşık ediyor. şu anki toplum için bu böyle. tüketmeye yönlendiriyor, tek gecelik aşklara yönlendiriyor, kısacası doğarsın-yaşarsın-ölürsün.
Noktalıyorum. Materyaller değersizdir. Bir yüzüğün hiç bir anlamı yoktur. Ya da elmasın. Ama o yüzüğü sevdiğiniz birine hediye edersiniz anlam kazanır. Yani yüzüğe bir ruh kazandırmış olursunuz. Güzel olan ruhtur. ve bu bütün insanlarda mevcuttur. Ruhunuzu koruyun. Çünkü ruh ölümsüzdür ve tanrı'nın bir parçasıdır. size tanrı'nın en büyük armağanı olan ruhunuzu materyallerle öldürmeyin. tüketmeyin. yok etmeyin.
not: çok dağınık oldu, psikolojim gibi. idare edin.
edit: sen ne diyon la yapraaam kafan mı güzel diyecek olanlar olur diye söylüyorum. başlığın eski hali "toplumun değer verdiği şeyler" gibisinden bir şeydi. o zaman yazdığım entiri daha alakalı görünüyordu.
mesela kadındır, eştir. ama her fırsatta aşağılayacak bir şey bulunur, bulunamazsa dövülür, ikinci sınıf muamelesi görür.
mesela annedir. ama erkeklerin her hatasında hatta her hareketinde önce anaya sövülür.
mesela dindir, adettir, görenektir. ama herkes bu duygulardan çıkar sağlama peşindedir, ayağa düşürülür.
mesela dürüstlüktür. ama atalarımız bile olayı fark etmiş, doğru söyleyeni dokuz köyden kovdurtmuştur.
mesela namustur. ama gün içinde namusu en çok kullandığımız tamlama namus cinayeti şeklindedir. namus sadece ama sadece kadınların bacak arasındadır, erkek yapınca şerefindedir, hovardadır.
bu değerlere sahip olmak güzeldir, demek ki sorun toplumdadır.
