herodotos'a göre medler ve lidyalılar arasındaki savaşın son zamanlarında görüldüğü bildirilen güneş tutulmasını önceden saptadığı bilinen thales, eğer bu bilgi doğruysa iö altıncı yüzyılın ilk yarısında yaşamıştır. iö 546/5'te sardis'in düşüşü sırasında öldüğü söylenir. thales'in elimize geçen hiçbir metni yoktur, ortaya koyduğu bilimsel çalışmalar ve 'mitler dışında' tarihte ilk kez düşünce ortaya koyan thales, ilk filozof ve bilim adamı olarak adlandırılır. bu adlandırma onu felsefe/felsefe tarihinin simgesi haline getirmiştir.
erken iyonya felsefecileri'nin ilki olan thales döneminin şartlarına göre özgün çalışmalarda bulunmuştur. ona yüklenen bilimsel çalışmalar: 'bir geminin yönünü küçük ayı'nın yardımıyla belirleme, güneş tutulmasını önceden hesaplama, gün dönümlerini hesaplama(bu onu ilk astronom yapar), ayın son gününe 30. gün adını verme, bir yılı 365 güne bölme ve mevsimleri belirleme'. daha birçok bilimsel bilgi ortaya koyan thales, mısırlılardan öğrendiği pratik geometriyi teoriye taşımıştır. ancak bu yaptığı bilimsel çalışmalar ona birçok ilginç hikaye yüklenmesine de neden olur. örneğin laertius'un iddiasına göre; yıldız gözleminde bulunurken bir hendeğe düştüğü, zeytin yağı kıtlığını önceden görerek zeytin yağı tekelciliği yapmıştır.
thales dünya'nın yukarıdan su üzerine bırakıldığını düşünüyordu. daha önemlisi tüm görgüllerin birincil maddesini su olarak değerlendirmesi 'bir' sorusunu ortaya koymasına neden olmuştur. thales'in bu yaklaşımı gözleme dayalıdır. gözlem(olgusal) yaklaşımı neme bakış açısında daha net görülebilir. tüm şeylerin ilkinin nem olduğunu, nemin sıcaklığı yaratarak her şeyi diri tuttuğunu ileri sürer. bu görüş onun olgusal bakış açısının en önemli örneklerindendir.
thales'in bir başka ele alınışı ise (aristoteles'in metafizik adlı eserinde) her şeyin tanrılarla dolu olduğudunu düşünmesidir. mıknatısın bir ruhla demiri çektiği ve devindirdiğini düşünür. fakat bu yaklaşım onun 'evrenin ruhu' gibi platon'un demiurge yaklaşımı ile özdeşleştirmek hata olacaktır. onun ancak maddenin 'biri' ve 'sonu' olarak suyu düşünmesinde kesinlik aranabilir. suyu düşüncesinin merkez noktasına koyması onun felsefe tarihinde en ayırt edici özelliğidir. ancak onun madde ve tin (tabi bunu o dönem ve birikimde yapması mümkün değildi) ayrımı yapmaması 'doğa, bir, çok, ilk, son' kavramlarını ele alınışında yüzeysel yaklaşmasına neden olmuştur.
thales'te 'mitten' felsefeye ve bilime geçişi görürüz. yunan felsefenin başlangıcı olan filozof, daha sonra anaximander'den, platon'a kadar birçok filozofu etkilemiştir.
gipsy woman'ı denenmesi gereken mekan. kadrosu da gayet konuya hakim ve saygılı elemanlardan oluşmakta, bohem, keyifli ve elit atmosferi ve de doğru müzik tercihleriyle gidip her türlü kafa dinlemeniz mümkün. *
Anadolu daki yunan kolonilerinde miletos ta yaşamış olan filozoftur. Mısırdaki bir piramidi nasıl ölçtüğü anlatılır. gölgesi tam piramit boyuyla eşit olduğu zaman ölçmüştür. Ayrıca i.ö. 585 teki güneş tutulmasını da önceden tahmin ettiği söyleniyor.
Thales e göre her şeyin kökeni suydu. bununla tam olarak ne kastettiğini bilmiyorum. Belki de her şeyin suyla başlayıp suyla bittiğini kastetmeye çalışıyordu. belki de yağmurdan sonra salyangoz solucan gibi canlıların ortaya çıktığını görmüştür. bir de her şeyin tanrılarla dollu olduğunu söylemiştir. bununla ne kastettiğini ancak tahmin edebiliriz. ve sonra da toprakta gözle görülemeyecek yaşam tohumları bulunduğunu hayal etmiştir.
not: sofie nin dünyası nın bir bölümünden değiştirilmiş bir alıntıdır.
asırlar önce miletli (bizim milet.. anadolu yani) thales'e sormuşlar:
"sana göre dünyada devamlı olan tek şey nedir?"
"ümit" diye cevap vermiş filozof, "zira bizi en son bırakan budur."
sonra bir başka soruyla sıkıştırmışlar thales'i:
"dünyada en kolay olan şey nedir?"
"başkalarına nasihat vermek" demiş, thales.
thales, filozoflarında zengin olabileceğini hep yoksulluk çeken insanlardan olamayacağını göstermek için, astronomi bilgilerini kullanarak, ileriki yıl bol zeytin alınacağı bilgisini öndeyileyileyip, zeytinlikleri ucuza kapatarak, zengin olmuştur. ancak kendisi böylesi yükselmeler yaşayabilselerde, filozofların yoksullugu yeğlemeleri gerektiğinden bahsetmiştir.
filozoflorın çok akıllı olduğunu ve isterlerse çok para kazanıp zengin olacağını; kendisi sermayesiz zenginliğe ulaşarak sonra da herşeyini insanlara hibe ederek kanıtlamıştır.
batı dünyasınca yeryüzünün kabul edilen ilk filozofu. insanoğlu hem savaşıp, hem sevişirken bu izmirli hemşehrimiz ayrımda birlik ilkesini ortaya atmış ve bu kadar şeyin ortak bir özelliği olmalı diye düşünmüş ve ortaklığın su olduğuna kanaat getirmiş ve kavramı da arkhe olarak açıklamıştır.
Sık sık mısır'a gittiğinden nil'in ihtişamına kapılıp, maddelerin özüne su demiş olabileceği düşünülmektedir. Asrtonomi ve matematikte çok iyi olduğu bilinmekte bir keresinde güneş tutulmasını hesaplayarak bir savaşı durdurduğu da rivayet edilmektedir.
thales tüccar olduğu için çok fazla seyahat etmek durumun da kalmıştır bu yüzden fenikelilerden babillilerden mısırlılardan öğrendiklerini kendi ülkesine kendi buluşu gibi göstermiştir. bunlar arasında piramidin boyunun ölçülmesi, yılın 365 güne bölünmesi, güneş ve ay tutulmasının hesaplanması ve büyük ayı yıldız takımına bakılarak yön bulunması sayılabilir. kendisi tam bir kopyacıdır.
askeri elektronik sanayinde dünya çapında şöhret kazanmış fransız firması. özellikle donanma'da kullanılan radar sistemleri denilince bu firma akla gelir. sanırım kriz yüzünden batma tehlikesiyle karşı karşıyadır. evlilik için güçlü bir firma arıyorlardı.
ilk filozoftur. bazı çevrelerce ilk insan olarak bilinir. herşeyin sudan geldiğini ispatlamaya çalışır. bizzat kendisini bir sömestr boyunca yakinen takibim olmuştur. fazla incelememek gerekir. yoksa bu işin suyu çıkabilir.
neyin zor olduğunu sorana: kendini tanımak
neyin kolay olduğunu sorana: başkasına akıl vermek
en iyi ve en doğru nasıl yaşayabileceğimizi sorana: başkalarında kınadığımız şeyi kendimiz yapmadığımız takdirde
bilimsel düsüncenin göreli olarak en arinmis biçimiyle ilkin miletli thalesde ortaya çiktigini görüyoruz. thales, dar anlamiyla felsefe tarihinin basinda bulunan düsünürdür. onun için yunan felsefesi- dolayisiyla da bu felsefeye dayanan bati kültür çevresinin felsefesi thales ile baslatilir. nitekim aristoteles de, metafizikindeki sözü geçen felsefe tarihi taslaginda,ilk filozof olarak thalesi ele alir.
thalesin hayati ve felsefesi üzerine bildiklerimiz hem az hem de pek güvenilir degil.thebaiden ioniaya gelmis bir ailedenmis. ünlü atinali kanun koyucu solon ile lidya krali kroisosun çagdasi.asagi- yukari 625- 545 yillari arasinda yasamis oldugu saniliyor.585 yilindaki günes tutulmasini önceden hesaplayip haber vermis.misirda bulundugu söyleniyorsa da, pek belli degil.yalniz misirlilarin geometrisinden çok sey bildigi anlasiliyor.aristotelesten ögreniyoruz ki, thales suyu,sivi olani, arkhe, yani her seyin basi, kökü, ilkesi sayiyormus.onun felsefesinin özü bu imis. her sey sudan türer, yine suya döner.düz bir tepsi gibi olan yer de su üstünde, sonsuz okeanosta yüzer.
thalesin ögretisi, kolayca görülebilecegi gibi, mythos ile büsbütün ilgisiz degil.örnegin burada okeanos sözü geçiyor. yunan mitolojisinde okeanos (okyanus)tanrilar ile insanlarin babasidir.sonra thales suya tanrisal diyormus. bu damythosun etkisini göstermektedir. ögretisine mythos böylesine karistigina göre, thalese neden felsefenin babasi deniyor? onu felsefenin babasiyapan, dogu görüsünü deneylere ve bu deneyleri düsünce ile islemeye dayatmak istemesi, buna girismesidir.
dogayi açiklamak için girisilen en eski denemelere soyut olarak dile getirilmemis olsa bile- belli bir düsünce kilavuzluk etmektedir; bu da: hiçten hiçbir sey meydana gelmez düsüncesidir (aristoteles, bunu hakli olarak belirtiyor) bundan dolayi kendisi meydana gelmemis ve yok olmayacak olan bir varligi her seyin ilknedeni olarak kabul etmek gerekiyordu. meydana gelmemis ve yok olmayacak olan varlik da, kendi kendisiyle özdes kalan, kalici olan bir ana maddedir,arkhedir. thalesin göz önünde bulundurdugu da maddi bir varlik olan sudur.suya anamadde (arkhe) deniyor, her sey kendisinden olustugu için. her sey sudan, bu anamaddeden çiktigi için de, ondan kurulmustur.
taksimde büyükparmak kapıdan girildiğinde ilk sokaktan sağa dönüldüğünde hemen görülebilecek çok hoş müzikleri olan terası ise soğuk olmadığında mükemmel olan ucuzluğu ise cabası olan bar..
iö 6. yy'ın ilk yarısında kendini göstermeye başlamış milet okulu'nun ilk filozofudur. çok yer gezmiş bir adam olarak biliniyor. özellikle mısıra yaptığı gezilerde, güneşin hareketleri ve matematik konusunda kendini geliştirmiştir. piramitlerin boyunu ölçmüş. gölgesinin boyu kendi boyuna eşit olduğunda piramitin boyunu ölçerek yapmış bunu. mö 575'teki güneş tutulmasını hesaplamıştır. hatta bununla ilgili bir söylenti vardır; thales güneşin tutulmasıyla o yılki zeytin üretiminin artışı arasında bir bağlantı yakalamış. tüm zeytincileri uyarmış, ona inanmamışlar. thales de kızmış bu duruma ve pazardaki tüm zeytin tezgahlarını satın almış. o yıl parayı vurduğu bilinmekte, ama parayla ne yaptığı bilinmemekteymiş.
kendisi yedi bilgelerden biridir aynı zamanda. en güç olan şey nedir sorusuna, kendimizi tanımak, en kolay şey nedir sorusuna, başkalarına öğüt vermek, tanrı nedir sorusuna da, başı sonu olmayandır, demiştir.
bununla beraber arkhe sorunu ile ilk ilgilenen filozoftur. evreni düz tepsi gibi düşünen thales, yeryüzünde başsız sonsuz bir ana madde ararken, aradığı cevabı suda bulmuştur. bunun birkaç nedeni vardır. ilki; okeanos'dan beslenen dinsel arka planı ikincisi; mısıra yaptığı gezilerde gördüğü, toprağın su ile kaplanıktan sonra, suyun çekilişiyle beraber topraktan ürünün fırlaması ve son olarak da insanın bir su kesesi içinde büyümesi, thales'i bu cevaba götüren nedenler olmuştur.
ilk doğa filozofu olan bu adam evrenin ana maddesine ''su'' diyerek 2008 yılında kullardan birine şapka çıkartmış, çeket ilikletmiştir.
doğayı basitce gözlemlediğimizde bile her şeyin su (sıvı) olduğunu anlaya biliriz. kan, deniz, su, sperm, göz yaşı... uzar gider. her şey ya sudur ya da sıkınca suyu çıkar. türklerde tabiri bile vardır hani ''taşı sıksan suyu çıkar'' diye.
ulan thales ölmeden yaptın yapacağını ''su'' dedin de ayıptır söylemesi bu fikri senden sonra çok geliştirdiler be. mesela; atom dediler ki bu fikir suyu da içine alır.
neyse kısmet başka bir yaşamda başka fikirlereymiş...
varoluş için önce suyun olması gerektiğini düşünmüş ve evren de ilk varolan şeyin, her şeyin ana maddesinin su olduğunu söylemiştir. bu söylemi islamla büyük bir benzerlik gösterir nitekim enbiya sresi 30. ayette de ''evrenle yer bir bütündü onu biz ayırdık ve canlı olan her şeyi sudan yarattık düşünüp hala inanmayacak mısınız?'2 denmektedir.
çok zeki bir adamdır. nedeni ise belirtilen hikayededir.
thales, mısırdayken piramitlerden birinin boyunu ölçmek istemiş. ancak nasıl yapacağını bilemiyormuş. düşünüp dururken yerde kendi gölgesini görmüş ve kendi boyu ile kendi gölgesi aynı uzunlukta olduğu zaman ben de piramitin gölgesini ölçerim ve onun boyunu bulmuş olurum demiş. nitekim çok da kolay yapmış istediği şeyi.
