Bilimde belli bir anda geçerli olan teori, bir nevi o anda gerçeğe en yakın yaklaşımdır. Matematiksel anlamda her koşulda yüzde yüz doğru olması gerekmez. Bir teori ancak gerçeğe daha yakın bir yaklaşım bulunduğunda, yerini yeni teoriye bırakır. Bir çok teori yerlerini daha iyi teorilere bırakmış olsalar da, tamamen yok olmazlar. Belli koşullarda kullanımları matematiksel açıdan daha kolay ise halen geçerliliklerini koruyabilirler.
Teori henüz ispatlanmamış yasa değildir. Modern bilim artık yasa kavramını bir kenara atmıştır. Yasa diye bildiği bir çok teorinin yanlışlığı veya evrensel olmadığı ortaya çıkınca, bilim kendi felsefesine yakışanı yapmıştır ve kuşkuyu elden bırakmama yoluna girmiştir. Bilimdeki en üst yapı artık teoridir. Yani her zaman kuşkuya yer bırakmıştır.
teori: "gerçekliklere giydirilen elbisedir." ancak yegane elbise değildir. biz doğada mevcut olan herhangi bir gerçekliği açıklamak istediğimizde teorilerden yararlanırız. eğer seçtiğimiz teori o gerçeklği açıklamada yetersiz kalıyorsa bir başka teoriyi deneriz. teorilerin yüzde yüz doğru olmaması bizi farklı teoriler aramaya iter. zaten bir şey yüzde yüz doğru olursa o teori olmaktan çıkıp gerçekliğe dönüşür.
(bkz: the big bang theory)
şu koca dünyada yaşayan insanların feriştah derecede ezici bir çoğunluğunun ne anlama geldiğini dahi bilmediği kelime. yahu tamam kardeşim de, bilimle ilgilendiğini söyleyen, hatta ve hatta bizzat bilimden başka doğru kabul etmediğini söyleyen insanlar da mı bilmez şu nalet kelimeyi, hiç mi araştırma zahmetinde bulunmamış? benim aklım onu almıyor.
en genel anlamda, bir takım gerçeklerin(fact), var olan mevcut bilgi dahilinde hiçbir şekilde karşıt bir argümana/formüle yer bırakmayacak biçimde birbirleyile olan bağıntısını açıklayan, bilimsel yöntemi mutlaka ve mutlaka izleyerek bulunduğu konuma gelmiş olan(olmazsa teori değil tahmin ya da önesürüm olabilir) formüldür.
yani buradan çıkarabileceğimiz sonuçlardan bazıları:
ortada gerçek bir olgu yoksa o "spekülasyonun/hayalin" teorisi olmaz. yani eğer bir bilimadamı(feyk südobilimci, new ageci, feylezof vs falan değil, bildiğin bilimadamı) "x teorisinden" bahsediyorsa, anlayın ki:
1- x kesinlikle gerçek bir olgudur(anlatım bozukluğu var zira gerçek değilse olgu da değildir, ama idare ediverin artık).
2- teori olan x değil, adı üzerinde, x teorisidir.
çok sayıda gözlem ve deney sonucunda desteklenebilen hipotezlerle ortaya çıkarılmış tanımlamaya teori (kuram) denir. e=mc^2 de zamanında kolpa olarak görülmüştür. sonuç nedir? sonuç budur: http://www.memurlar.net/haber/125300/ .bilimi ve bilim adamlarını hafife almamak gerekir. derseniz ki bundan yüzyıllar sonra bütün bu teoriler yalanlanabilir, doğrudur. ama bu teorilerin kolpa olduğu anlamına gelmez.
"yasalar bütünü" gibi açıklamalarla meşruiyet kazandırılmaya çalışılan kolpalar bütünüdür.
misal, big bang teorisi, evrim teorisi...
şayet bilimadamı kılığında gezen tipler, "hiçbir zaman ispatlayamayacaklarını düşündükleri" bir kolpa ile karşılaşırlarsa buna teori demeyi tercih ederler. nasıl olsa yersiniz...
izafi doğru ya da yanlış bilgi. Kesin doğru olmayan, ama aşama kaydetmek için referans alınan kayıt altındaki bilgi, modern bilimde bilgi için kullanılan bir basamak.
pragmatizme göre bütün teoriler, kendimizi gerçeğe uyarlamamızı sağlayan zihinsel formlardır. aynı zamanda bir teorinin değeri, o teorinin pratik yararıyla doğru orantılıdır.
(Théorie=Theory)
Teori (kuram:nazariye) kelimesi pratik kelimesinin karşıtıdır. Pratik bir ihtiyacı karşılayan faydalı bir iş ve hareket demektir. Teori, bir çok kanunların düzenli bir şekilde birleştirilmesiyle meydana gelen genel bir hipotez ve açıklamadır. Deney metoduyla geçek kanunlar elde edilir. Fakat zihnin birleştirmek ihtiyacı ile bu kanunlar da gruplar halinde birleştirilerek daha genel ve geniş kanunlar kurulmak istenirse, teoriler meydana gelir. Teoriler kanun değildir. , çünkü bunlar çok geniş ve çeşitli olaylara ait olduğundan deneylemelerini yapmak ve gerçekliklerini göstermek mümkün olamaz. Bu sebeple teoriler genel ve geniş hipotezler şeklinde kalırlar. Teoriler kanunları aşan ve ötesine geçen büyük hipotezlerdir. Meselâ Aynştayın izafiyet Teorisi gibi.
Teorilerin Özellikleri
1.Teorilerin doğmasında, bilginin, zekânın ve hayâl gücünün büyük rolü vardır. Birbirlerinden farklı ve uzak bir çok olay arasında yeni ilişkiler bulmak, bunları birleştiren mekânizmayı göstermek ancak büyük bilginlerin işidir.
2.Teoriler geneldir. Çünkü bir teori bazen bir ilmin konusu içine giren sayısız olayları kapsar. Yahut birkaç ilmi içine alacak genişlikte olur.
3. ilimlerde bir açıklama ve araştırma metodu ödevi görürler. Yani ilimlerde hem sebep, hem kanunu göstermek suretiyle tam bir açıklamaya yararlar. Teoriler bir çok olayları ve varlıkları bir tek hipotez içinde birleştirdiklerinden zihnin birlik ve düzen ihtiyacını karşılarlar. Birlik ve düzen içinde görülen olaylar ve varlıklar daha kolay anlaşılır. Bu sebeple teoriler, varlıkları akıl yoluyla anlamaya ve görmeye yararlar.
4. Teoriler birçok kanunları birleştirdiklerinden onlara da bir hareket noktası ödevi ödevini görürler. Bu bakımdan teoriler sanki bir prensip ödevini görürler. Kanunlarda istisna teşkil eden bazı olaylar teoriler yardımıyla daha iyi açıklanır, bazen yeni buluşlara ve keşiflere yol açarlar.
