Sufilerin şehidi olarak anılan Hallac El-Mansur'un en okunası ve anlaşılamayası eseri. Kitapta belirttiği özellikle şeytana dair olan görüşler linç edilmesinin altında yatan en önemli 2. unsur olacaktı. 1.si için (bkz: en-el hak) Gene bu kitapda Hallac Hurufiliğe (harfler ve sayıların gizli anlamları) değinen ilk islam harfçisi de olmuştur.
Gök sakinleri arasında iblis gibi Muvahhid yoktu. Mabuda hiç kimseyi işe katmamak üzere ibadet etmişti. Hak ona; secde et- demişti. O 'Senden başkasına secde etmem dedi'...
...'Hizmetim şimdi daha saf, zikrim daha parlak. Çünki lanetlenmeden önce sırf kendi zevkim için O'na hizmet etmekteydim. Şimdi ise O'nun arzusu uğruna didiniyorum. Biz, engelleme, savunma, zarar ve kâr arzusundan arınmışız. Biricik yaptı beni ve vecde getirdi. Hayrete düşürdü beni ve kovdu ki karışmayayım ihlaslılarla. Ağyardan (başkalarından) uzak tuttu beni, gayretim yüzümden. Değiştirip yeniledi beni hayretim yüzünden. Hayretlere attı beni gurbetim yüzünden. Mahrem tuttu beni, sohbetim yüzünden. Çirkinleştirdi beni midhatim (övülmüşlüğüm) yüzünden. Mükaşefem (gönül gözüyle görme gücü) yüzünden küstü bana. Vuslatım yüzünden mükaşefe lütfetti bana. Ayrılığım yüzünden vasletti (kavuşturdu) beni. Arzu ve emellerimin güçlülüğü ve çetinliği yüzünden fasletti (ayırdı) beni. O'nun hakikati üzerine yemin olsun ki ne tedbirde hata ettim ne de takdiri reddettim. Bana ebedler boyu azap etse de O'ndan gayrısına eğilmem. Ne bir kişi önünde secde ederim ne de bir ceset huzurunda diz çökerim. Ne oğul tanırım ne karşıt. Davam, sadıklar davasıdır.''
Vessalam eğer konuyla ilgiliyseniz mutlaka okumanız gereken eserlerden biridir
“Akıl seni, zamanın içinde belirli bir varoluşunun içine yerleştiremiyor, işte bu yüzden bilemiyor senin nerede olduğunu, sen tek varlıksın tüm buradaları kuşatan, neredeye yanıt olacak hiçbir yerde bulunmayan noktaya kadar.”
şeklinde allah'ı panteist düzlemde yorumlamıştır. muhteşem adamın muhteşem kitabı. şehit islam bilgini.
