tarih yalan olmasa bile eksiklidir. muhakkak göz ardı edilen-atlanılan etkiler vardır. aynı şey iktisat için de geçerlidir mesela. tüm etkileri bilemeyiz.
diğer yandan çapraz okumalarımız ve ülkelerin vatandaşına aşılamak istedikleri düşünceler de sapmalara neden olur. mesela kanuni dönemi zenta yenilgisinin önemine rağmen görmezden gelinmesi gibi.
bilgiye-gerçeğe ulaşmak zahmetli ve çaba gerektirir. anlamak yerine övme-yerme gibi motivasyonla hareket edenlerden alınan bilgi yalandan yada daha önemsizin önemli yerine almasına doğru hareket edebilir.
Tarih esasen yalan değildir. Sadece gıybet ve dedikodudan ibarettir.
Derinlemesine inceleyecek olursanız, sanki nokta atışıymış gibi bahsedilen konuların aslında birisinin ortaya yorum katarak anlattığı olaylar bütünü olduğunu fark edersiniz. Bu eski Mısır’da da böyledir, antik Yunan’da da. Hatta yakın dönem sayılabilecek 16. Ve 17. Yüzyıllarda dahi, zamane katipleri kendi cevresi ve fikriyatı çerçevesinde yazılar kaleme almışlardır. Fakat çoğu millet kendi işine geldiği gibi Notlar düştüklerinden ötürü bir karmaşa ortamı çıkagelmiştir.
Örneğin; bir vakte kadar rönesans hareketleri, Avrupa’nın şimdiki yapısı, Balkan meseleleri sanki Osmanlı hiç yokmuşçasına anlatılmıştır.
Başka bir şekilde ise tarihi kişiliklerin çoğunu da kendi dönemdaşları olmayan şahsiyetlerin anlatımı ile öğreniyoruz.
Bu sebeplerden dolayı, tarih gıybet kazanıdır. Lakin yalan demek için bir neden yoktur.
