fırat suyu kan akıyor baksana ile başlayan ve ege denizi'nde karınca adası'na sığınan vemsavaşın çirkin yüzünü bir şekilde görmüş insanların yeniden dirilmelerini anlatan hikayeler bütününün 3. perdesi...
ilk kitabın aksine bu romanda karakterlerin sayısı olabildiğine artar. sarıkamış ile birlikte enver paşa'nın da ismini sık sık duymaya başlarsınız. yıllarca salt kahramanlık hikayesi olarak dinlediğimiz savaşların bir de insan ve toplum yönünü görürsünüz. yani kısacası savaşın sadece kahramanlıklardan ibaret olmadığını; savaşın savrulan küllerinin en arka plandakileri dahi tarumar ettiğini görürsünüz.
fakat insanın hayal bile edemeyeceği her türlü acıyı nasıl yumuşatabildiğini ve umut denen şeyin her ne olursa olsun tükenmeyeceğini gözler önüne seren; mutlaka sakin kafayla okunması gereken roman serisidir.
kitabın son sayfalara gelindiğinde adada müthiş bir kış başlar. öyle bir kıştır ki bu sarıkamış'ın allahuekber dağları'nın soğuğu bile vız gelir. adalıların odunu biter ve adadaki ağaçlar yavaş yavaş kesilmeye başlanır. ilk önce çam ormanı yok olur; sonra verimli zeytin ağaçları gider.
baştan sona mükemmel bir doğa panoraması çizen ve doğa ile insanı uyum içinde anlatan yaşar kemal, 3.cildin son bölümlerinde insana doğayı yine kırdırır. bu da demektir ki en iyi niyetli insanlar bile doğa zarar verir. doğa ile insanın savaşı hep yok edici olmuştur.
