kapiler gerilim ve emme kuvvetlerinin ölçülmesinde kullanılır teknik olarak içi suyla dolu bir tüp ile bir manometreye bağlanmış olup toprağa sokulabilen gözenekli bir kaptan oluşan alet edevat.
Doğadaki tüm cisimler gibi toprak suyu da değişik miktarlarda olmakla birlikte genelde iki çeşit enerji içermektedir. Bunlar bildiğiniz üzere kinetik ve potansiyel enerjidir. Toprak suyunun kinetik enerjisi suyun gözenekler içindeki akış hızıyla ilgilidir. Toprak içeriisindeki gözenekler suyun akışını kısıtladığından , diğer bir deyimle toprak içindeki su oldukça yavaş bir şekilde hareket ettiğinden toprak suyunun kinetik enerjisi genellikle ihmal edilir. Ancak suyun pozisyonu ve diğer bazı etmenler nedeniyle kazandığı potansiyel enerji asıl dikkate alınması gereken enerjidir. Tabii ki toprak suyunun potansiyel enerji durumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlere yerçekimi kuvveti, matrik ya da kapillar kuvvetler, ozmotik kuvvetler örnek verilebilir. Bu faktörlerden her birisi su potansiyeline bağımsız etki yaparlar. O halde suyun enerji durumu bu faktörlerin etkisi altında ise toplam potansiyel kavramından söz etmemiz daha dogru bir yaklaşım olacaktır. Toplam potansiyel bu sistemin içerisindeki tüm kuvvetlerin toplamından oluşmaktadır. Buradan çıkarılacak sonuç şudur ki : toprak suyunun potansiyelinin belirlemek için toplam potansiyel esas alınmalıdır.
Topraktaki toplam su potansiyelini oluşturan her bir kuvvetin etkisini bazı cihazlarla ölçmek söz konusudur. Nitekim konumuz kapsamında toprak suyunun potansiyelini oluşturaan kuvvetlerden olan matrik potansiyeli tarlada belirleyebilmek için tansiyometreleri kullanırız. Tansiyometreler genellikle seramikten yapılmış gözenekli bir kap ile bu kabın bir boru aracılığıyla bağlı bulunduğu manometrelerden oluşan ve bütün parçaları su ile dolu bulunan bir alettir. Gözenekli kap toprak içerisine yerleştirildiğinde eğer toprak su ile doygun değilse kap içerisindeki su toprağa sızmaya başlar . bu sızma denge şartları oluşuncaya kadar devam eder. Denge şartları oluştugunda tansiyometreden kaybolan suyun yaratmış oldugu eksi basınç tansiyometreden okunabilir kolaylıkla. Bu değer toprak suyunun matrik basıncını verir. Toprağın suyla doygun olması durumunda matrik potansiyel değerimiz sıfırdır. Bu değerimiz ise matrik potansiyelin erişebileceği maksimum seviyedir. Topraktaki su miktarı azaldıkça matrik potansiyel de azalır.
Yani işin özü; matrik potansiyel demek toprağın suyu çekme gücü demektir. Matrik potansiyeli arazide belirlemek ise tansiyometrenin görevidir.
Öğrenci: Hocam yukardaki ulu tansiyometre bilgilerinde, tansiyometreler toprakta tuzlulugu ölçer yazıyor doğru mu?
Buzcocuk: yanlış bir bilgi. Toprakta eriyebilir tuzları ölçen alet ec-metre; yani elektriksel iletkenlik cihazlarıdır.
Öğrenci: voavvv!! Bilgi paylaşıldıkça güzeldir. Ama doğru bilgilerle...
Öğrenci ; hocam bu tansiyometre aleti ile kaç cm derinliğe kadar toprak nemini ölçme imkanımız var
Buzcocuk: yaklaşık 30 cm ‘ye kadar toprak nemini ölçebilirsin.
Öğrenci: hocam biz sorulara devam edelim..
Buzcocuk: hocanız soluklansın dur hele !
Öğrenci : Tamam hocam, soluklanın.
Buzcocuk: hımf shııhf hııf, gelsin soru!!!
Öğrenci: Tansiyometrede manometre düzeneği vardı . bu alet belirli bir ölçüm aralıgında çalışması gerekli öyle değil mi?
Buzcocuk: elbette , 0 ile 85 kpa arasında, bazı gelişmiş cihazlarda 0-100 kpa ölçüm sınırları arasındadır.
Öğrenci : sağ ol hocam.. kıhıhh kihih hihihi Matrik potansiyeli arazide tansiyometrede ölçtükten sonra ne olacak?
Buzcocuk: dur dur, tansiyonum düştü.
Öğrenci: ne oldu birden hocam.
Buzcocuk: Bu son sorunun cevabı sona kalmamalıydı.
Öğrenci: ahhaahaha tansiyonunuzu ölçtürmeye gidelim mi hocam ?
Buzcocuk: hayır, tansiyometremi getirin bana ..
Öğrenci: tansiyometre, tansiyonunuzda neyi gösterdi hocam
Buzcocuk: senin kahkaha dolu sululuğunu gösteremedi belki ama ; Tarlada sulama zamanlarının saptanmasında bu aleti kulanmamız gerektiğini gösterdi.
