Genellikle çok yanlış anlaşılan ve ateistlerin kendilerine dahil gördüğü nietzsche sözü. Teolojik bir söz değildir en başta. Nietzsche sözü diyoruz ama sadece ifade eden olarak nietzsche, bu söz sadece dünyanın düşünce, sanat, bilim ve sosyal-bireysel olarak geldiği geldiği noktayı ifade eder. Nietzsche de bunu bu şekilde dile getirir.
Neden? Önceleri tanrının bütün düşünce ve bilme etkinliklerinde öncül olduğunu veya telos olduğunu görürüz. Ancak bu, Rönesans ve hümanizm ile yerini insana bıraktı. Bunu daha başka şöyle ifade edebiliriz: önceleri tanrı-merkezinde olan düşünce, şimdi insan-merkezlidir. "Tanrı öldü ve geriye insan kaldı. "
Ancak tanrının ölümü insana aslında düşünüldüğü kadar şey getirmedi. Elbette bütün zamanlarda olduğundan daha radikal şeyler yaşandı ama bu kez de tanrının kutsiyeti insan aklına ve özneye yüklendi. Ölen sadece tanrı isminde bir kutsaldı, kutsallığın kendisi değil, yerine başka bir kutsal olan insan kondu.
Zaman geçtikte insanın merkezi teşkil ettiği faaliyetler dünyası insan adına her şeyi mübah gördü.
Tekrar ediyorum bu teolojik bir ifade değildir, tespittir.
Foucault'nun ifadesine bakın: insan 19. Yüzyılın başlarında icat edilmiş bir şeydir. Aynı şeyi söyler aslında temelde.
Fakat 20. Yüzyılla birlikte düşüncenin karmaşık dünyasında insan da ölmeye başladı. Artık tanrı öldü, demiyoruz. Bu ifade eskidi. Artık insan da tanrı gibi merkezdeki yerini yitiriyor. Yakında "insan da öldü" diyeceğiz.
Heidegger, foucault, derrida gibi isimler okunursa bahsettiğim şey hakkında daha çok şey öğrenilebilir.
Duz anlamıyla anlayacak olanlar bunu yahu Tanri ölmez ki ne saçma söz diye yorumlar.
Halbukisi tanrı gelişime, zamana yenik düşmüştür. Dinsel değerler zayiflamış, anlamsızlaşmış ve yitip gitmiştir. Yaşatılamaz haldedir. Ölene suni tenefüs uygulsmanın da faydası yoktur.
Tanrı öldü onu insanlar öldürdü.. onu nasıl ki insanlar doğurduysa.
Zira Burdaki tanrı olgusal tanrı değildir. Kimsenin bu konu hakkında bilgisi de yoktur.
Insanın tanrısı baştan sona kurgusal idi. Ölen de bu tanrı ve onunla ilişki içinde olduğuna inanılan tüm her şeydir. Geçmiş olsun.
insan tanrıyı yalnızlıkta buldu yine yalnızken öldürdü. Evet saçmalık gibi gelebilir bu anlattıklarım. insan başlangıçta günahkar bir varlıktı. Arınmak istedi ve dağa kaçtı. Tanrı günahkar insanı bağışlayan bir figür. Tanrı toplumu günahtan koruduğu gibi günahkar insanı da bağışlayabilir. Toplum tanrıdan korkar. Al caponeun bisiklet hikayesi gibi günahkarlar da tanriyi sever. Cezaevlerinde tanrıyı bulmuş çok insan var. Nietzsche okumasaydim ben de tanrıyı sevebilirdim. Çünkü affedilmek istiyorum. Nietzsche günahkar insana der ki kendi hükmünü kendin ver. Erdemli gibi görünenlerle de tık taklarini yaparlar diye dalga geçer ve en anlamlı sözü ise bir erdem iki erdemden daha fazladır sözüdür benim için. Kısacası nietzscheyi anlamak için günahkar olduğunuzu kabul etmeniz yalnız kalmanız ve gerçeği aramanız gerekir. Belki ben de anlayamamışımdır. Sonuçta felsefe üzerine sistematik bir okuma yapmadım. Bunlar sübjektif yargılar. Onlar yeniden dine döndük dediler! Ne zaman tanriya inanacak olsam bu söz bana tokat gibi çarpıyor. Büyük zevk nietzsche okumak sonuçları da bir o kadar acı. Yine de büyük zevk akıl hastanesine yatirilsaniz da asla pişman olmayacağınız bir eylem.
Bir teori.
Ben ölmediğini düşünüyorum. Büyük ihtimalle terketti. Özgür irade verdiği
ilk canlının yaptıklarını gördükten sonra çekip gittiğini düşünüyorum. Açlık, çocuklara tecavüz, kapitalizm, her türlü bozgunluk... dayanamadı bence, bıraktı gitti.
Belki de Evrenin milyarlarca yıl uzaklıkta bir yerinde başka bir dünya ile ilgileniyor...
Ama burayı terkettiği kesin.
Kanaatime göre felsefe tarihinde bu söz kadar sloganik bir söz daha yoktur. Söz oldukça basit gibi görünür ama çok çok anlamlıdır.
Bizim cahil insanlarımız bu sözü tanrıya başkaldırı, hakaret olarak değerlendirler.
Tanrı aslında bütünüyle insan tarafından yaratılmış değerlerin temel dayanağı olarak düşünülebilir.
insanlar özü bakımından kurgusal olan bir şeyi realite olarak görmeğe yatkınlardır. Çünkü çoğunluk basit izahlara muhtaçtır. Ve inanç kanalıyla bu izahlara ulaşırlar kafalarının rahatını da bu yolla sağlamış olurlar. Yani önemli bir yükten inanç vesilesiyle kendilerini kurtarırlar. inanç işlevseldir fakat hakikati asla yansıtmaz. Kurgusal da olsa bir tanrı inancı kişiler için huzur sağlıyorsa bir açıdan yararlıdır da.
Ama hakikatin şairleri asla pes etmezler. Onlar Kafalarını yormaktan, kendi kendilerine ıstırap olmaktan da çekinmezler. Gerekirse Tanrılarını da öldürürler.
Ya da herkesçe inanılsa da artık ölü olan bir tanrının ölümünün haberini verebilirler. Ve nasıl öldüğünü, onu kimlerin nasıl öldürdüğünü anlatırlar.
Niçe, artık tanrısız bir dünyada ortaya çıkacak olan yeni değerler üretme probleminin üzerine eğilir.
Üstadımız niçe'nin tanrıtanımaz olduğunu biliyoruz. O 'inançlar hakikat düşmanları olarak, yalanlardan daha tehlikelidir. Diyordu.
Yine bir yerde tanrı diye hürmet edileni tanrıya benzer bulamadığindan bahsediyordu.
Demek ki eğer bir tanrı varsa ya da olsaydı şöyle olurdu diye aklını bir tanrı tasarısıyla da meşgul etmiş...
E o zaman deizm bize faydalı olur mu diye düşünecek olursak o da beraberinde yeni problemler getirecektir diyebiliriz.
Çünkü her türlü tanrı inancı bir tasarı sürecine bağımlıdır. Dinler nasıl bir tanrı yaratıyorsa deizim de insanların kendince, inanmak istedikleri şekliyle bir tanrı yaratması olur. Kendi inancını, dileklerini yine tanrıya dayandırması, söyletmesi anlamına gelir.
Zaten Tanrının ölmesi/öldürülmesi için insan tarafından yaratılmış olması gerekir..
Eğer varsa, gerçek bir tanrı hakkında kesin olarak hiçbir şey söyleyemeyiz. Söylediğimiz anda o bizim üretimimiz olan bir tanrı olur.
Bu açıdan yaklaşacaksak her türlü tanrı inancı kısacası tanrı da bir puttan başka bir şey değildir. Ve put olmaktan daha öteye de geçemez.
O nedenle her türlü din ve tanrı inancınını terk etmenin bir günahı da olmaz. Mantıken bu bir Suç da sayılmaz.
Son olarak, Hakikatin kendi uydurduğumuz anlamlara inanmak olduğunu zannederek yaşamak nasıl ki hakikatten kaçmaksa, tanrıyı öldürmüş olmak da özgürleşmek ve tanrının memnuniyetini kazanmaktır.
Tanrı öldü değil de Tanrı bizden vazgeçti diye düşünüyorum ben.
Şöyle düşünüyorum tanrı bize beyin verdi, Diğer canlılardan farklıyız teknoloji üretebildik, fiziksel dezavantajımızı düşünebilme yetimiz ile yendik.
Yani biz bu beynimizi istersek kullanabiliyoruz ama diğer taraftan bakıyorum hırs, güç ve para uğruna bir ton şey yetişebilecek dünyayı öyle bir hale getirdik ki hem kaynakları tükettik hem doğayı katlettik. Bütün bunlar yapılırken insanoğlu kendi arasında da sürekli suçlar işledi, devletler birbirleriyle savaştı. Tanrı bize peygamberler gönderdi ama daha peygamber vefat etmeden taht kavgaları başladı. Aradan geçen süre boyunca düzelen bir şey olmadı insanlar fani olduğunu unutmaya, dünyayı mahvetmeye devam etti.
biz öldürdük onu diye devam eder. Elitist geçinen kısım hemen başlar yok işte niçe doğrudan tanrıya laf etmiyormuş orada insanların tanrı algısını hicivliyormuş vesaire. Amigo, herif tanrı yok diyor. insanın hayal ürünüdür diyor. Nihilist falan. Çaktın mı köfteyi?
Mevzu bahis sözü itin götüne sokmak her teistin hakkıdır.
"Onu öldüren de bizleriz..." Diye devam eden O dillere pelesenk olmuş meşhur sözün (aforizma) Hz isa'ya gönderme olduğu dahi düşünülebilir? insanların Tanrı'yı yok sayıp (kendi kendince öldürüp) yaptıkları türlü çeşitli kaypaklıklardır tanrı'nın asıl ölümü...
Dünyanın 6.000 yıllık yazılı tarihine, yeryüzünün şu zavallı hâline bir bakın; ayrı ayrı her birey tanrı'nın varlığını kalbinin derinliklerinde hissedip buna göre yaşasaydı dünya daha güzel bir yer olurdu...
Muhammed ikbal bunun için Nietzche kelime-i şehadetin yarısında kalmıştir. ilah yoktur demiştir ama Allah'ın tanımadığı için -Hristiyanlar da baba oğul kutsal ruh teslis inancının sakatlığından-Allah'tan başka diyememistir.der.
Nietzsche'nin zamanında iblis damgası yemesine sebep olmuş sözdür.
Aslında nietzsche burada:
insanın tükenmiş vicdanını anlatıyor.
Zina yapılıyor, hayvanlara eziyet, hırsızlık, tecavüz, tefecilik... Vs.
insan tanrıya inanıyorsa, onun sözünden nasıl çıkar?
Adam tanrı yok demiyor. Öldü diyor. Onu da siz öldürdünüz. Diye söylüyor.
