boris vianın tanımına göre:
tanrı yararcı değidir. tanrı bir bayram armaganıdır, karşılık beklemeden yapılan bir bağıştır, bir platin külçesidir, sanatsal bir benzetmedir, hafif bir şekerlemedir. tanrı fazladan vardır. ne bir şeyden yanadır, ne karşısında. artık* olandır o.
insan düsünmeyi unutmamissa, yasadigi hayat yüzünden bu özelligi körelmemisse o'nu mutlaka düsünmüstür. insan yeterince zaman kendisiyle basbasa kalmissa, bu zaman zarfinda yaptigi seyleri, yapacagi seyleri kendisinde bulunan akli kullanarak sorgulamissa, o'nu düsünmüstür. o'nun adi ne olursa olsun, o'nun varligini gercekten sormalidir kendi kendine. bunu yapmak icin önce kendisine baska sorular sormaya baslamalidir. kendisini sorgulamalidir önce. yasadigi dünya ve hayat ile ilgili sorular. bu dünyanin ve hayatin öncesi ve sonrasi. ben'den önce ne vardi? ben neyim? niye varim? ben'den sonra ne olacak? ben ne olacagim? bu sorularin cevabini ararken buldugu sey o'dur.
insanlar bencildir. insanlar açgözlüdür. tanrı, açgözlü insanların para kazanmasını sağlayan insan yapımı bir insan yapıcıdır. din demek para demek çünkü. rekabet demek. cihat mihat efendim din bütünlüğü olmasa insanları nasıl kandıracaklardı? nasıl bir araya toplayıp gaza getireceklerdi?
