* islam hukukuna göre uygun bir boşanmanın gerçekleşmesi için gerekli olan şartlardır. böyle bir boşanma için kocada boşama, kadında ise boşanma ehliyeti bulunması gerekmektedir.
kocaya ait şartlar:
1) kocanın akıllı ve baliğ olması gerekir.
bu çerçevede bakacak olursak, küçüklerin ve akıl hastalarının talak işlemleri geçersizdir.
fakat sefih aile hukuku bakımından tam ehliyetli kabul edildiği için boşanma ehliyetine sahiptir.
2) talak yetkisi sadece koca tarafından kullanılabilir.
koca bu yetkiyi vekil veya elçisi aracılığıyla da kullanabilir. koca talak yetkisini karısına devretmişse kadın da kendi irade beyanıyla boşanabilir.
ehliyetsiz ya da eksik ehliyetliler velileri evlendirebilirken, boşanma hakkı kocanın şahsına bağlı olduğu için veli aracılığıyla boşanmak mümkün değildir.
* hukuk-ı aile kararnamesi'nde vekil ve elçi aracılığıyla boşanmaya yer verilmemiştir.
3) islam hukukunda "hezl" olarak tabir edilen şaka beyanıyla boşanmanın gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine dair bir tartışma mevcuttu.
hanefi ve şafii hukukçular şaka beyanıyla yapılan boşanmayı geçerli sayarken, maliki ve hanbeliler bu tür boşanmaların geçersiz olacağı görüşündedirler.
osmanlı devleti'nde hanefi görüşü benimsenmiş, ancak hukuk-ı aile kararnamesi'nde yer verilmemiiştir.
4) dört sünni mezhebi de mübah yolda sarhoş olan kişilerin boşanma beyanlarının geçersiz olduğu konusunda neredeyse bütün hukukçular görüş birliğine varmışlardır.
hanefi ile maliki ve şafii hukukçuların bir kısmı iradi sarhoşluk halinde kocanın boşanma iradesinin geçerli kabul etmişlerdir.
hukuk-ı aile kararnamesi niteliği ne olursa olsun sarhoşun talakını geçersiz olarak kabul etmiştir.
5) canı ve malı tehdit edilen kişilerin talakını hanefi hukukçular geçerli kabul etmişlerdir. hanefilerin dışındakiler ise, ikrah altında yapılan talakların geçerli olmadığı görüşündedirler.
hukuk-ı aile kararnamesi ikrah altında yapılan boşanmaları geçersiz kabul etmiştir.
6) ölüm hastası olan kocanın boşanması geçerlidir. ancak ölüm hastasının karısını, karısının rızası olmaksızın bain talak ile boşar, iddet içinde de ölürse kadın kocasına mirasçı olur.
kadına ait şartlar:
* öncelikle boşanan kadının boşayanın eşi olması ve tarafların arasında geçerli (sahih) bir nikah akdinin bulunması gerekir.
ric'i talak iddeti bekleyen kadınların kocaları tarafından tekrar boşanabileceği konusunda birçok islam hukukçusu hemfikirdir.
* bain talak iddeti bekleyen kadının tekrar boşanabileceğini sadece hanefiler kabul eder. maliki, şafii, hanbeli hukukçulara göre ise bain talak iddeti bekleyen kadın ikinci kez boşanamaz.
evlenme akdi fasit veya batıl olan kadınlar, iddetini tamamlamış olan kadınlar ve üçüncü kez boşanıp iddet bekleyen kadınlar da boşamaya uygun değillerdir.
