makina mühendisliği hocalarından yaşar pala'nın derslerinde jüri üyelerinin gazeteci veya bilimden çok fazla insanın olmamasından dolayı eleştirdiği bu yarışmanın jürisinde bizim gibi profların olması gerekir dediği yarışma.
bir elemesinde endüstri tasarımcısı jüri üyesinin fena bozulduğu yarışma. 17 yaşında gencecik bir eleman defacto adında bir yöntem geliştirdiğini ve bu yöntemle artık uyduların çok kısa sürede yörüngeye yerleştirileceğinden bahseder. ben bilimden pek anlamayan biri olarak çocuğun anlattığı şeyi pek anlayamadım ama şu diyalog aklımdan çıkmadı:
jüri üyesi: tamam yapmışsın bir şeyler ama söyle bakalım bana, bu defacto'yu pazara gittiğimde nasıl kullanacağım?*
yarışmayı TEMiZ DENiZ BOL BALIK adlı icadıyla iSKENDER ARUOBA kazanmış ve 100.000 ytl almaya hak kazanmıştır. ikinciliği PERDE TAKMATiK ile SÜLEYMAN ÇAĞLAYAN kazanmıştır. üçüncülüğü ise BACA BASMAZ ile ADEM GÜN kazanmıştır. ikinci ve üçüncü olan katılımcılara 10.000'er ytl ödül verilmiştir. birinci olan proje pek de ahım şahım bir şey değildir.
benim favorim verkaç şanzıman ve aşı makinası idi.
bir de bu tip tek gecelik oylamayla belirlenen yarışmalarda ufak bir meblaa ile birinci olmak çok kolay. düşünün 10.000 adet oy almak için 20.000 kontör yeterli oluyor. ufak bir hesaplama yaparsak:
1000 kontör: 105 ytl
20000 kontör: 21.000 ytl.
100.000 ytl'lik ödül için değecek bir harcama. ne dersiniz.
yarışmada yaşlı bir dedenin sobalı evler için borudaki zehirli dumanın, rüzgarlı havalarda içeri girmemesi için tasarladığı bir projesi vardı. jurinin bu dedeyi finale çağırıp icadının dediği gibi olup olmadığını denenmemesi bir de bunu söylemesi gariptir.
endüstri mühendisi amcanın ilkokul vari projesinin sms ile birinci olduğu yarışma. amcaya sorum sen o yüksek maliyetli-çok düşük faydalı projenin uygulanabilirliğine inanıyor musun? peki ordan çıkan pisliği karada nerelere gömecen? o boklarla pek çok plankton ve küçük deniz canlılarının beslendiğinden haberin yok mu? ayrıca, balık çiftliklerin çoğu ege'de. sal pisliği gitsin yunan adalarına ne kasıyosun amcacım...
yaratıcı türk insanlarının bir kısmını görebildiğimiz, final bölümü'nde cem yılmaz'ın da teşrif ettiği program, güzel proje..şu ana kadar izlediklerimden urfa merdiveni ve gaz keser süper olmuş..
biri bizi gözetliyor, gelin kaynana, esra ceyhan ile her sabah, nihat dogan ile her pazar, bak bir ünlü şarkı söylüyor gibi yarı$malardan çok daha faydalı gördüğüm yarışmadır. ayrıca izlemesi ayrı bir zevk'tir.
j: buyrun, ürününüz nedir ?
e: kolayçal.. şimdi bu gördüğünüz mekanizma sayeside cep telefonu hafızası ve bir cep telefonu bataryasıyla bankamatiğe gelen müşterinin şifresini alıyoruz.. mekanizma şöyle çalışıyor...*.....ve.....işte aldı şifreyi ! !
j1: gerçekten harika..
j2: bu daha önce yapıldı sanırım.
j1: siz tamamen....
e: evet ben yaptım !
j3: pazarlama açısından müthiş bir ürün, suç dünyasında çığır açacaktır.
j2: patent başvurusunda bulundunuz mu ?
e: efenim sabıkam var ortaya çıkar diye bulunamıyorum, siz bulunsanız..
zaping yaparken rastladiğim ve hasbelkader 15 dk izledikten sonra gülmekten yerlere yattığım tv programı.
yanliş anlaşilmasın; programın formatı ya da kalitesizliği değildi beni güldüren. elemelere katılan yaslı bir amcaydı. baslarda olayı tam olarak kavrayamadım. amcanın anlattıklarını bön bön izlemekle yetindim. amcam jurinin karşisina geçmiş butun ciddiyetiyle "dünyanın güneş etrafında dönmediği"ni kanitlamaya çalişiyordu. üstelik üşenmemiş bir de maket hazırlamişti.
jüri üyeleri de hayli şaşkındı benim gibi. amca anlattikca anlatiyor, adeta içindeki bütün siniri boşaltiyordu. hayir anlamadiğim nedendi bu sinir? bağırıyor çağiriyor, juri uyeleri mudahale etmeye kalkınca da onları tersleyerek konusmaya devam ediyordu. en sonunda juri üyelerinden doç. mustafa akgul dayanamayip mudahale etti:
-olur mu hiç öyle sey canım? bunun nasası var bilmem nesi var? insanlik artık uzaya sefer yapmaya basladi.
(amcamın kaşlar catildi. cavabı sert ve keskindi)
-yalan onlar yalan !!!
juri habire durumu izah etmeye calişiyor, yarişmacı amca ise hepsine "yalan!" diye karşilik veriyordu. arada matematiksel hesaplar bile öne sürüyordu. en sonunda juriyi bilimsel gerçeklere yüz çevirmekle suçlayarak dişari çikti amcam. e kolay degildi tabi. yılların birikimiydi onunkisi. nasa masa hikayeydi. gerçi sempati duymadim da değil bu amcaya. her şey bir yana, tüm dunya tarafından kabul görmüş en temel bilgileri bile reddetme cesareti gösterdiği için hayranlik bile duydum. tek problem, yanliş zamanda yanliş yerde olmasıydı belki de. şöyle 400 sene evvel falan dogmus olsa, dunyanın eşkenar yamuk oldugunu bile kabul ettirirdi galileo ya. öyle bi azim fişkiriyordu gözlerinden.
turk zekasi, dehasi falan fismekan diye pohpohlarla devam eden programdir. juride gorulen kadariyla bilimden, teknolojiden anlayan bir adam bile yoktur. 11 yasindaki bir cocugu sirf duygusal anlattigi icin, bilmem kac yasinda bir ev hanimini siir okudugu icin, projenin birini mahkumlar yaptigi icin yari finale-finale cikarmislardir.
amac bilime destek vermek falan degil bariz sova reytinge yonelmektir. sonunda ntv de bunu yapti ya helal olsun. sahsen kanal d deki bizim mucitler yarismasinin ankara elemelerinde harika projeler vardi ama bu kadar populer olmadi.
bir de en basta degindigim gibi su bizim turk dehasi olayi. yahu oyle projeler, icatlar falan var ki insanin o aletin is yapabilecegine inanmasi mumkun degil. adamin biri cikiyo 'ben enerjiyi yoktan var ediyorum diyor', obur adam cikiyo ve diyo ki ben burnumun iki tarafina miknatis koyuyorum (ki hakkatten oyle geldi yarismaya) o aradaki manyetik alan havayi temizliyor. allahim yarabbim neler neler. ama bizimi medyamiz hala ver gazi evladim ver gazi..yarismayi o kadar izledim yuksek teknoloji iceren bir tane proje yok. hepsi yok pazar arabasi, yok bilmemne musluk, filanca gozluk. iyi hos tamam destekliyosunuz ama boyle islerden turkiye ye bi cacik olmaz ki. bu adamlara finalde birinci olanina 100 milyar para vericeksin sirf pazar arabasi uretsin diye.
yapsana madem adam gibi bi yarisma, universite ogrencilerine yonelik. (bkz: yfyi) . uzunca bi sure arastirma yapilsin projeler uzerine, patent arastirmalari yapilsin, teknik boyutu dusunulsun. kisacasi bu isi egitimli, fizik mizik bilen adamlar yapsin. o kadar para da bu isten anlayan adamlar icin, turkiye ye faydali olabilecek sektore harcansin.
Bir katılımcı projesini jüri masasına sermiş gayretle anlatmakta. Juri ise projeden ziyade katılımcının iki burun kanadı üzerinde yapışık duran beyaz iki bantla ilgilenmekte.
Bir Jüri üyesi dayanamayıp soruyor;
' beyefendi burnunuzdakiler nedir ? '
yarışmacı yanıtlıyor;
' bu ikisi mıknatıs. Bunlar Burun içinde manyetik bir alan oluşturuyorlar. Bu sayede polen, toz v.b şeyler burnuma giremiyorlar. Bu mevsimde alerji oluyordum. Böyle bir şey yaptım. Bayağı rahatladım ! '
Kim demiş bizden icat çıkmıyor diye ! bakın burnumuzdan akıyor maşallah !
şuanda ntv de izmir ayağı yayınlanan, ,işe yarar şeylerin değilde, sıfırdan bulunan * şeyleri seçip en doğru şeyi yapan jüriye sahip, türk milletinin zeki olduğunu hatırlatan yarışma.
(bkz: türk milleti zekidir)
perde takma aletinin finale gelmeden eleneceği yarısmadır..zira yıllar önce anadolu magazin formatındaki bir programda orta yaslı bir amcanın karısının dilinden kurtulmak için yaptıgını söylediği perde takma aleti yarısmadakinden daha iyiydi..daha önce yapılmıs olması elenmesine sebepir zaten.
9 yaşında bir kız çocuğunun, kaybolan tv kumandasının yerini radyo frekansı ile bulmasını dehşet dolu gözlerle izlediğim yarışma. hatta, olayı ilk olarak radyo frekansı ile değil, kızıl ötesi ile yapmak istediğini, ancak kızıl ötesinin çalışması için diğer cihazı görmesi gerektiğini, zaten o durumda kumandanın kaybolmuş olmayacağını söylemiştir. bende içimde 'oha lan bu yaşta kafaya bak' demişimdir.
türkiye de yapılan en akıllıca yarışmadır. her zaman türkün zekasından espri anlayışından ve yapabileceklerinden bahsederiz ve işte bu yarışma bunu ıspatlamak için güzel bir fırsat. birinci büyük ihtimalle karadeniz bölgesinden çıkar. *
