türk adının bilim çevrelerince kabul edilen ilk kullanımı ms 1. yüzyılda pomponius mela ve plinius adlı romalı tarihçilerce kaydedilmiştir. azak'ın doğusunda yaşayan insanlar turcae/tyrcae adı ile kayda geçmiştir."türk" sözcüğüne yakın ifadeler çin kaynaklarında m.ö. 3. yüzyılda geçmektedir. çin yıllıklarında t’ieh-lê, t’u-cüeh, ting-ling şeklinde değişik biçimlerle ifade edilmiştir.eldeki belgelere göre türk adının resmi olarak kullanımı 6. yüzyıldaki göktürk devleti'nde kesinleşir.orhun abideleri'ndeki edebi dil ve türk adının yoğun kullanımı da türk sözcüğünün sözlü ve yazılı olarak daha önceden kullanıldığını gösterir.
Türkler'in köklü ve çok zengin bir tarihe ve kültüre sahip olması nedeniyle birçok bilim adamı "Türk" adının nereden geldiği hakkında araştırmalar yapmış, bu araştırmalar neticeside Türk adı ilk defa MÖ. XIV. yy'da "Tik" veya "Tikler" adıyla geçmeye başlamıştır. Diğer bir görüşe göre ise Türk adı MÖ. XIV. yy'dan öncede varolduğudur. Zira Türk ırkının tarihi insanlığın tarihi kadar eskidir. Bu gerçeği kavmi ve milli mitolojilerde ve tarihi oluşumlarda izaheden eski kayıtlarda görmek mümkün olmaktadır.
Türk ırkının çok eski olması nedeniyle Türk adının nerden geldiği hakkında birçok iddia ve görüşler ileriye sürmüşlerdir. Buna göre,
-Heredotos'un doğu kavimleri arasında zikrettiği TARGiTAB'lar.
Türkçe'de mevcut olması gereken "Türk" kelimesinin 'Altaylı'(Seyhun ötesi, Turanlı) kelimeleri ifade etmek uzere 420 tarihli bir Pers metininde, daha sonra, yine cins isim olarak, 515 yılı hadiseleri dolayısıyla" türk-Hun (kuvvetli Hun) tabirinde zikredildiği bilinmektedir. Fakat Türk kelimesinin Türk devletinin resmi adı olarak ilk kullananlar Gök-Türk imparatorluğudur. Bütün bunlar 'Türk' adının belirli bir topluluğa mahsus'etnik' bir isim olmayıp, siyasi bir ad olduğunu ortaya koyar. Gök- Türk hakanliginin kuruluşundan itibaren, önce bu devletin, daha sonra bu imparatorluğa bağlı, kendi hususî isimleri ile anılan, diğer Türklerin ortak adı olmuş ve zamanla Türk soyuna mensub bütün toplulukları ifade etmek üzere milli ad payesine yükselmiştir. Millet ve devlet adı olarak 'Türk' kelimesi, ilk defa; Çin'de Chou sülalesi-yanlış bilmiyorsam 558-579 yılları arasında- yıllığında geçmiştir. Bati da ise Bizanslı tarihçi Agathias'in eserinde, Arapça'da Cahiliye devri şairi Nâbigat'uz Zubyânî'nin divaninda ve Islavca' da 12. asır 'ilk Rus kroniki'nde geçmiştir.
Türk kelimesinin cins isim olarak anlami 'güç-kuvvet' anlamını taşır. Türk adına çeşitli manalar verilmiştir. Örneğin; Tu-kue (Türk)-miğfer; Trk (Türk)= terk edilmiş; Türk= olgunluk çağı; Takye= deniz kıyısında oturan adam; ceb etmek vb. gibi. Fakat kabul edilen geçerli görüş 'Türk' adının 'türemek'ten çıktığıdır. Ziya Gökalp de bu adı 'türeli' (kanun ve nizam sahibi) diye açıklamıştır.
