iyi bir sınav sorusu yazmak çok kolay bir iş değildir. Kaliteli soru yazımı, soru yazarında konuyla ve ölçme yöntemleriyle ilgili bilgilere sahip olmanın yanında beceri de gerektirir. iyi soru yazmak; konuyu iyi bilme, ölçmeye konu olan davranışları çok iyi tanımlayabilme, bazı ölçme tekniklerini bilme, öğrenci psikolojisini bilme, sabırlı olma, yaratıcı olma gibi özellikleri gerektirir. Bir davranışı ölçmeye yönelik ilk kez yazılan bir soru için, hiç unutulmaması gereken bir nokta, o sorunun daha iyi bir şekilde yazılabileceğidir.
Güvenilir ve geçerli bir sınav sorusu sorma için uyulması gereken ilkeler sınav türlerine göre değişse de bazı genel ilkeler mevcuttur.
Bir sınav sorusu sorarken dikkat edilecek hususların bazıları şunlardır:
1# istenilen cevap açık ve anlaşılır olmalı: Öğrenci soruyu okurken kendinden hangi cevabın istendiğini çok net olarak anlamalıdır. Sorunun çok açık olarak formüle edilmesi için; soruda kullanılan dil basit ve dolaysız olmalı, gramer ve noktalama hataları olmamalı ve gereksiz kelimelerin kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Sorunun açık ve net olarak sorulmamasından dolayı öğrencinin soruyu doğru cevaplayamaması durumunda elde edilecek puanlar öğrencilerin gerçek başarı düzeyini yansıtmada yetersiz kalır. Bu durum sınavın kalitesini (güvenirliği ve geçerliğini) düşürür.
2# Sınav soru kağıdı sade ve kullanışlı olmalı:Sınav sorularının sorulacağı kağıt dizaynı yapılırken öğrenci bilgileri, sınav/ders detayları, tarih, puanlama gibi bilgiler yerleştirilirken font tipleri boyutları kalınlıkları vb detayları ve önemli noktaların vurgulanması öğrenciye yardımcı olacak biçimde olmalıdır.
3# Aynı sorular yıldan yıla hiç değiştirilmeksizin kullanılmamalı: Öğrencilerin sınav sorularını bilmeleri, her yıl aynı sorular sorulduğundan dolayı veya öğretmenin bazı soruları kendisinin öğrencilere sınavdan önce vermesi durumunda yine konuyu bilmeyen, dersi öğrenmemiş öğrencilerin soru ve cevapları ezberleyerek yüksek puan almaları söz konusudur. Bu durum istenmedik değişkenlerin puanlara karışacağından dolayı geçerliği, hata puanın arttıracağından dolayı da güvenirliği düşürür. Yazılan bir sorunun belli bir süre sonra revizyonu tabi tutularak iyileştirilebileceği de unutulmamalıdır. Sorunun tekrar incelenmesiyle önceden görülemeyen bazı basit hataların giderilmesiyle birlikte, o sorudan faydalanarak aynı davranışı ölçmeye yönelik daha kaliteli bir soru yazma şansı da doğar.
4# Soru hedef davranışlara uygun olmalı: Soru hazırlamadan önce sınavın kapsamına uygun olarak bir belirtke tablosu (bkz: #37958691) hazırlanmalıdır. Bu suretle hangi konularda hangi düzeyde soruların sorulması gerektiği daha net olarak ortaya konmuş olmakla birlikte sınavın kapsam geçerliği de arttırılabilir. Her hedef davranışı ölçme amacıyla birden çok madde yazılarak bir soru bankası oluşturma çalışmasına da girilmelidir. Ayrıca, sorulan bir soru yazıldığı amaca uygun olmalıdır. Örneğin ölçülmek istenen davranış kavrama düzeyinde iken, soru kavrama düzeyinde bir zihinsel etkinliği ölçmeyip, bilgi düzeyinde kalıyorsa, bu sınavın istendik niteliklerini, özellikle kapsam geçerliğini düşürür. (bkz: bloom taksonomisine göre soru hazırlama/#37964980)
5# Derste verilene uygun olmalı: Derste öğrenciye verilen bilgi düzeyinde ise sınavda kavrama düzeyinde sorulmamalıdır. Öğrenciye daha önceden verilmemiş düzeyde sorularla anlamlı bir ölçme yapılamaz. (bkz: bloom taksonomisine göre soru hazırlama/#37964980)
6# öğrenci soru tipine aşına olmalı: sınavda sorulacak soruya benzer tipte ve düzeylerde soruların benzerleri derste önceden çözülmüş olması sınavda öğrenciden tam olarak nelerin istendiğinin anlatılması konusunda öğrenciye yardımcı olaraktır. Derste çözülmemiş düzeylerdeki soruların sınavda sorulması doğru bir ölçmenin yapılmasını engelleyecektir.
7# Yeteri sayıda birbirinden bağımsız soru sorulmalı: Öğrenci başarısının tam olarak ölçülebilmes için belirlenmiş kapsam içinden ayrı ayrı birbirinde bağımsız en az 4-5 adet soru sorularak öğrencinin her konudaki başarısı ölçülmelidir. Örneğin; bir matematik problemini 5 parçaya bölerek her aşamasını ayrı ayrı öğrenciden istemek hatalı bir ölçüme sebep olacaktır çünkü ilk soruyu yapamayan öğrenci diğerlerini de yapamayacak ve doğru bir ölçüm yapılamacayak ayrıca kapsam çok dar seçildiği için tümünü yapan öğrencinin de diğer konulardaki başarısı ölçülmemiş olacaktır. birbirinden bağımsız 5 sorunun her birinde a,b,c,d gibi alt şıklar ile soruların bölünmesi ve kapsamın tam ölçülmesi için uygun olacaktır.
8# Objektif testlerde bir maddeyle birden fazla bilgi yoklanmamalı: Özellikle objektifliği yüksek olan bir maddede tek bir bilgi yoklanmalıdır. Madde de ”ve”, “veya”' gibi bağlaçlarla iki veya daha çok bilginin yoklanması öğrencileri yanıltabileceğinden dolayı bu durum o sorunun ve dolayısıyla da testin güvenirliğini ve geçerliğini olumsuz yönde etkiler.
9# Puanlama objektifliğini arttırıcı tedbirlerin alınması: Puanlama sübjektifliğinin yüksek olduğu sınav türlerinde mutlak suretle puanlama güvenirliğini arttırıcı tedbirler alınmalıdır .Bu tedbirlerin en önemlisi detaylı bir cevap anahtarının hazırlanmasıdır. Cevap anahtarı soru yazılırken hazırlanmalıdır. Önce soruyu yazıp, sonra cevap anahtarı hazırlama yoluna gidilmemelidir. Hazırlanan bu cevap anahtarı gerekirse verilen orijinal cevaplara göre revizyona tabi tutulmalıdır.
