dünya deniz ticaretini yüzde 20'sinin döndüğü su yolu...
kanal 19. yüzyılda inşa edilmiştir. pek çok kişi kanalı ingilizlerin yaptığını söyler, lakin kanalı yapanlar fransızlardır. ingilizler 1882'de kanalı işgal ederek hazıra konmuşlardır.
zira süveyş kanalı'nın inşası milattan önceki çağlarda, ta firavunlar döneminde yapılmış ve kanal kullanılmaya başlamıştır.
birkaç defa kanal dolmuşsa da, sonraki dönemlerde önce romalılar, ardından da hz ömer dönemi mısır valisi amr ibnül as tarafından dolan bölümleri yeniden kazdırılarak kullanılmıştır.
lakin kanal 8. yy sonlarında yeniden dolmuş ve uzun yıllar bir daha kullanılmamıştır.
ta ki sokollu mehmet paşa dönemine kadar.
avrupalıların ümit burnunu dolaşıp hint okyanusu ticaret yollarına hakim olması ile birlikte osmanlı'nın gerilemeye başlayacağını fark eden sokollu mehmet paşa, eski çağlardan beri kullanılan süveyş kanalını yeniden devreye almak istemiş ve bu konuda projeler geliştirmiştir.
ne var ki çift yönlü kanal inşa etmek, düşünülenden çok daha maliyetli olduğu için vazgeçilmiş, bu yüzden süveyş kanalı'nın 3'te 2'lik bölümü tek yönlü olarak inşa edilmiştir.
her neyse...
3'te 2'si tek yönlü de olsa süveyş kanalı 1882'ye kadar osmanlı için adeta altın yumurtlayan tavuktu.
kanalı işleten fransızlardı, kanaldan osmanlı'nın elde ettiği gelirin çoğu mısır hidivliğine gidiyordu, ama osmanlı'ya yine de akmasa da damlıyordu.
1882'de ingilizler kanalı işgal edince, osmanlı çok önemli bir kayba uğradı. hele hele 1. dünya savaşı yıllarında kanalın ne kadar önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştı.
ingilizler süveyş kanalını kullanarak muazzam bir lojistik sistemi kurmuştu.
osmanlı, süveyş kanalı'nı ele geçirmeyi hedefe koymuştu, bunun için kanal seferi adı verilen seferler düzenlendi, ama başarısız olundu.
teşkilatı mahsusa devreye girdi ve gayrinizami harp teknikleri ile kanalı tıkama fikri gündeme geldi.
plana göre bir italyan gemisi kiralanacak ve kanalın güney yakasında gemi batırılacak ve kanal deniz trafiğine kapatılacaktı.
--spoiler--
Süveyş Kanalı'nı tıkayan 400 metre uzunluğundaki konteyner gemisinin sahibi olan Japon şirketi, geminin Japonya saati ile Cumartesi gecesi çekilmesinin beklendiğini bildirdi.
--spoiler--
...Akdeniz i Kızıldeniz'e bağlayan ve Mısır'ın Osmanlı idaresinde olduğu dönemde açılan kanal...
Turk imparatorlugu bayragi dalgalansa da bir sure sonra britanya imparatorlugu misir’i isgal etmis, ancak yalnizca komutanliklar kurmus, butunuyle ilhak islemini baslatmamistir.
...Kanal Mısır valisi ismail Paşa zamanında 1869 yılında tamamlandı. Süveş Kanalının açılışına karşı olan ingiltere 1882'de Mısır'ı işgal ederek kanalın kontrolünü ele geçirdi...
kızıldeniz ile akdeniz'i birbirine bağlar. en dar yeri yaklaşık 313 m genişliğindedir. asya, afrika ve avrupa (ticaret yolları) arasındaki ulaşımı önemli ölçüde kolaylaştırmıştır.
düşen yakıt fiyatları sebebiyle bir çok armatör gemilerini ümit burnu nu geçerek avrupa ya sokmaya başlamıştır. 7 günlük ilave bir seyir süresi ve yakıt maliyeti bu kanala ödenen ücretten çok daha makuldur.
Örneğin 10.000 DWT'lik bir gemi için tek yön geçiş 85000 USD yapar.
süveyş kanalı'nın açılmasıyla birlikte kızıldeniz ve akdeniz'in suları karışmıştır. kızıldeniz'in tuzluluk oranı daha yüksek olduğu için akdeniz sularının tuzluluk oranı artmıştır. ayrıca akdeniz'de balık çeşitlerinde de artış yaşanmıştır.
Kapitalizme karşı kaybedilmis bir savaşın yasayan guzellemesi.
Sen git don-volga hayali kur hatta bu kanal projesini kur yapamadan göç bu dünyadan, Sokullu mehmet pasa.
Açıldı açılmasına ama kalbimizde de derin yaralar açtı.
Allahima şükürler olsun ki devlet erkani, istanbul da da kanal projesi startı verdi. Bi ihtimal ki biz de milyarlarca dolar gelir elde edebiliriz.
Hayır ! Su boğazdan gecen gemilerde 100 dolar alsak milyar dolar gelir elde ediyoruz. Kılavuz kaptanlık parası ile bi cukum olmaz.
Hulasa, su çılgın ingilizler yok mu !!!
ondokuzuncu yüzyılda ingiltere ve fransa'yı birkaç kez karşı karşıya getirmiştir. açıldıktan sonra inşasını yapan fransa, kanalın işletmeciliğini de üstlenmesiyle, ingilterenin imparatorluk yolu tehlikeye girmiş oluyordu. ingiltere bu olumsuz durumu ortadan kaldırmak için, fırsat aramaya başladı. valilerin israfı yüzünden kanalın maliyesi iflasın eşiğine gelince, satışa çıkarılan hisselerin bir kısmını alarak azınlıkta da olsa şirkete girdi.
Süveyş kanalı açıldıktan sonra Kızıldenizde yaşayan canlı türleri Akdenize, Akdenizde yaşayan canlı türleri de kızıldenize geçiş yapmıştır. Bu durum insan müdahelesi sonucunda ekolojik sistemde görülen değişikliklere bir örnektir.
gecenler bilir argo adi marlboro kanalidir. port said veya port suez den girdiginiz anda soyulmaya baslarsiniz. kanal seyri boyunca pilot, suez kanal kontrol, acenta, askerler elektrikciler ve vasifsiz adamlar tarafindan surekli sigara istegi ile karsilasirsiniz vermediginiz takdirde isler yavaslar ve sorunlar cikmaya baslar. bir kanal seyrini yaklasik 1 box sigara, 1 kasa kola ve 1 kasa fanta dagitarak tamamlarsiniz. kilavuz kaptanlar kabiz olana kadar kola kahve icerler ama ne hikmetse bide ishal olup en dandirik yerlerde sen bu rotada git bi wc ye gidip geliyim derler.
bilindigi uzere süveyş kanalı akdeniz ile kizil denizi birbirine baglar.
ama bu kimi insanlarin süveyş kanalı'nin ingiltede oldugunu sanmalarina engel degildir.
hikaye 2009 aralik ayinda londra'da gecer.
ev arkadasimin kuzeni universiteyi okudugu Almanya dan kuzenini ziyaret etmek uzere Londra'ya gelmistir. Ogun hep beraber gezmeye cikilmistir Thames nehri civarinda yururken Almanya da okuyan kuzenin aniden sordugu soru beni benden almistir.
-bu nehrin adi neydi ya? süveyş kanalı miydi?
(bkz.guler misin aglar misin?)
1956'da mısır yönetimine geçene kadar ingilizler'e dünya kadar servet kazandıran kanal. kanal açıldıktan sonra bu bölgeye yerleşen zengin kesim, yeni evler, hastaneler, okullar eğlence yerleri açmışlardır. bugün yılda 15 bin geminin geçtiği bu kanal mısır'a iyi bir gelir kapısı olmuştur.
kanalı ilk defa kullanıma açanlar bilindiği üzere ingilizler değil fransızlardır. ingilizler , bu durumdan son derece rahatsız olmuş ve kanaldan hisse sahibi olmak için fırsat kollamaya başlamışlardır. ekonomik açıdan zor durumda kalan ve hisselerini satmak zorunda kalan mısırlı'nın hisselerini aldıktan sonra kanalda söz sahibi olmuşlar ve bundan sonraki süreçte süveyş kanalı'ndan kolay kolay vazgeçmemişlerdir. her ne kadar portekizliler'in ümit burnu'nu keşfetmesiyle önceleri önemini kaybeder gibi olmuşsa da batıdan doğuya giden gemilere en kısa yolu sunduğundan daima revaçta olmuştur.ingilizleri'in I.dünya savaşı'nda osmanlı imparatorluğu'nun savaşa girmesini istememe sebeplerinden biri de süveyş kanalı'dır.(tabii ki, osmanlı'nın savaşa girerek cepheleri daha da genişletmemesi en temel sebepti) günümüzde halen değerini koruyan kanal sayesinde ortadoğu petrolünün büyük bir kısmı diğer ülkelere gönderilmek üzere çıkış yapmaktadır.
tarihe intifa senedi kavramını armağan eden kanaldır.
şöyle ki, kanalın 1869 yılında tamamlanmasının ardından mısırlılar'ı, bu kritik geçişe sahip olma isteklerinden vazgeçiremeyeceklerini anlayan ingilizler, diplomatik cinliklerini konuşturma taktiğini uygulamışlardır. "ya tamam, sizin olsun ama bakın biz de kanalın yapımında o kadar yaptık, ettik; bizim hiç mi hakkımız yok" diyerekten, kanalı işletecek şirket üzerinde hak istemişlerdir. ancak bu taleplerini kabul edilebilir kılmak için o günlerde kullanılan "hisse senedi" yerine, "intifa senedi" kavramını ortaya atmışlardır. buna göre, ingilizler söz konusu şirkette hiçbir idari hakka sahip olmayacak (genel kurulda oy kullanma, dava açma, vb.) ve sadece mali haklardan yani kar veya zarardan (ki, süveyş gibi kritik bir güzergah üzerine kurulu kanalın zarar etmesi düşünülemez bile) pay alabileceklerdi. böylece ingilizler, intifa senedinin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. üzerinde bu kadar oyun dönen kanal, 1956'da cemal abdülnasır tarafından kamulaştırılacaktır.
süveyş kanalı projesi fransız vicomte marie ferdinand de lessepse aittir. 1852 yılında projesini dönemin mısır valisi abbas paşaya iletmiş lakin olumlu cevap alamamıştır. fakat bu tarihten iki yıl sonra abbas paşa ölmüş, yerine mehmed ali paşanın oğlu said paşa geçmiştir. said paşa ferdinandın öğrencisidir. ferdinand de lesseps, mehmet ali paşanın valiliği sırasında fransanın iskenderiye elçisidir ve said paşaya fransızca derslerinin yanısıra şişmanlığa müsait olan bedenini kontrol altına almayı öğretmektedir. atletik bir yapısı olan ferdinand, paşayı zorlu egzersizlerle yormakta akabinde ise bir tabak dolusu makarna ile ödüllendirmektedir. bir tabak makarna ile pekişen dostluğun süveyş kanalının açılmasına vesile olması tarihin mütebessim yüzünün remzidir.
ancak dönemin birbirlerine rakip güçleri * * nedeniyle projenin hayata geçişi oldukça güç olmuştur. diplomatik katakulliler neticesinde 1866 yılında kanal ancak resmi olarak açılabilmiş ve -petrol ve doğalgaz bilinmese de, boru hatları projeleri ortalığı kasıp kavurmasa da- beynelmilel ticarette yeni bir dönem başlamıştır.
süveyş kanalı ile ilgili ilginç bir gelişme de, resmi açılıştan üç yıl sonra gerçekleştirilen açılış merasimi için, mısırda avuç dolusu paralar harcanarak bir opera binası yapılması ve ünlü besteci verdiye opera siparişi verilmesiydi. ancak verdi eski mısırı konu ettiği aida operasını ne yazık ki açılışa yetiştirememiş yerine başka bir operası sahneye konulmuştu.
Süveyş Kanalı, Akdeniz ile Kızıldeniz'i birbirine bağlayan yapay suyoludur. Sina Yarımadası'nın batısındadır. 163 kilometre uzunluğunda ve en dar yerinde 300 metre genişliğindedir. Kanal, Afrika çevresinde dolaşmaya gerek kalmadan Asya ile Avrupa arasında deniz taşımacılığı yapılmasını sağlar.
Dünya'nın önemli kanallarından birisi arasında yer alır.Eski gemiciler ticarette çok uzun yol ve mesafe kat ettikleri için böyle bir kanal yapma gereksiniminde bulunmuşlardır.Süveyş Kanalı'nın açılmasında Osmanlı imparatorluğu'nun da büyük önemi vardır. Mısır topraklarında bulunan ve Akdeniz ile Kızıldeniz'i birleştiren 161 km uzunluğunda yapay suyolu. Kanalın genişliği 70-125 m arasında değişmektedir. Derinliği 11-12 m'dir. Su kesimi 10,36 m'den fazla olan gemiler kanaldan geçemez. 1951 yılında trafiği kolaylaştırmak amacıyla el-Kantara ile el-Firdan arasında 13,5 km lik bir yan geçit açılmıştır.
M.Ö. 2000 yılından sonra Nil deltasını Acı Göl aracılığıyla Kızıldeniz'e bağlamak için planlar yapılmış, Romalılar ve Araplar tarafından birçok projeler tasarlanmışsa da teknik açıdan karşılaşılan zorluklar ve XV. yüzyılda Ümit Burnu yolunun bulunması bu projelerin uygulanmasını engellemiştir. 1854 yılında Ferdinand Vicomte de Lesseps tarafından çizilen projeyi uygulamak amacıyla Compagnie Universelle du CanalMaritime de Suez kurulmuştur. 1861 yılında başlayan çalışmalar 1869'da tamamlandı ve aynı yıl kanal açıldı. 1869 yılında kanalın yönetimi Mısır hükümeti tarafından 99 yıllığına uluslararası bir şirkete devredildi. 1875'te ingilizler %44'üne sahip oldu. 1956 yılında Mısır hükümeti tarafından millileştirildi. ingiltere'nin Mısır'a karşı saldırıya geçmesi sonucunda kanal trafiğe kapatıldı. Günümüzde ise askeri olmayan yük gemileri kanaldan transit geçebilmektedir.
1956 yılında ingiltere ve Fransa'nın israil ile ABD nin ve SSCB'nin arkasından iş çevirmesi ile büyük bir krize neden olan kanaldır.
israil mısır'ı işgal etmiş ing. ve fr. yardımcı olmuş abd ise bakakalmıştır. SSCB nin tehditleri sonucu herkes geri adım atmıştır.
Bu olaydan sonra ingiltere sadece falkland krizinde tek başına hareket edebilmiştir. artık her kararında abd nin fikrini almak zorundadır.
Dönemin başbakanı adnan menderes ortadoğu paktını kurmaya çalışırken her şey topyekün dağılmıştır.
Krizin gelişimi ve sonuçları - türkiye üzerinde etkileri, Mim kemal öke ve erol mütercimler'in düşler ve entrikalar adlı kitabında genişçe anlatılmaktadır.
edit:SSCB'nin tehditlerinden kastım parise ve londra ya atom bombası atmaktır.
