tdk'nın "gerçeküstücülük" olarak tanımladığı fransızca'dan gelme bir kelime.
tdk'nın tanımı çerçevesinde "hayatı gerçekler üzerine değil hayaller üzerine, ama hayalleri de gerçekler üzerine kurma eğilimi" diye bahsetmek istiyorum kendisinden.
gerçeküstücülüğü ilk kez gabriel garcia marquez'in "yüzyıllık yalnızlık" kitabında gördüm. ama daha sonra düşündüm, elimi kaldırıp indirdiğimde oluşan hava akımının etkisi bir yıkıma sebep olacak güce sahip olsa bundan zevk alır mıydım? "evet" dediğim anda herşey gözümde değişmeye başladı. beyin gücüyle uçmak, rüyalarda her gün devam eden bir seri gibi "kendi dünyanı kurmak", hayvanlarla konuşmak, bir an için toprak olmak, ateş olmak, su olmak...fazla çocuksu, çocukluktan kalmış gibi gözüken onlarca, yüzlerce şey. Normal olmanın neresi güzel? basit olmanın neresi güzel? hayalgücünün mükemmeliyeti ile yoğrulmuş bir akıl oyunudur gerçeküstücülük.
bir, iki ya da daha fazla satır içeren bir dizi sözle yalnız bırakıyorum sizi:
Sürrealist olmak istiyorum, belki de nihilist
Tüm gerçekleri yok saymak için,
Bir günahkar olmak istiyorum
cehennemdeki ateşe üflemek için,
Bir adım atmak istiyorum cennete
yasak elmayı görmek için,
Ve ateist olmak istiyorum
Bir anda boşluğa düşmek için,
Sadist olmak istiyorum
insanların yüzündeki acıdan zevk almak için,
Ve mazoşist olmak istiyorum
önceki düşüncemden pişman olup, acı çekerken zevk almak için,
sürrealist suallerle dolu bir tekne...su aldı. battı. batamayanlar karaya vardı. -her yer karanlık- gafletine düşmeseydi belki, düşmeyebilirdi de. diyal'ekti, çözüm biçemedi. geçti romantizm devri be babacan, sür eşşeği realizme.
gerçeğin kifayetini kaybettiği yerde, romantizm ve idealistliğin de aldatıcılığını yitirmesiyle, hiçbirşeyin kalmadığının habercisi, gerçeğin fark etmeden ve ettirmeden ta kendisi. şayet gerçek yetse idi, böylesine acı bir gerçeğe gerek kalmazdı.
önce gerçekle bağını koparasın ki, gerçeğe rağmen, yani olan şeylere rağmen kendi argümanlarını ya da safsatalarınını -ikisi de aynı şey kızım yaz- gözün kapalı ifade edebilesin.
Sürrealizm, iki dünya savaşı arasında Avrupa'nın entelektüel ve sanat dünyasında doğmuş ve günümüze kadar etkileri kolay kolay silinmeyecek izler bırakmış bir akım. Dadaizmden kendisine çıkış bulan bu akımın, akılcılığı yadsıyan, modernizme dair ciddi eleştiriler getiren modernist bir akım olarak anılması dışında, özellikle sansasyonel sanat üretimleriyle her zaman gündemde olmuş, felsefe, sanat ve siyasetin arasındaki kalıplaşmış duvarları yıkmayı ve Freud'tan etkilenerek bilinç ve bilinçdışını bütünleştirmeye çalışan yapıtlar üretmeyi kendilerine iş edinmiş bir sanatçılar topluluğu, hatta Andre Breton öncülüğünde hareket eden bir tür çete olarak anılmıştır. Bu entelektüeller çetesi, 1928-1931 yılları arasında çoğu Breton'un evinde olmak üzere bir dizi toplantılar gerçekleştirmişlerdir. Bu toplantıların gündemlerinden birisi de cinsellik üzerine sohbetleri kapsamaktadır. Freud'tan feyz alarak sanata dair ortaya attığı fikirlerin nirengi noktalarından birisi de doğallıkla seks hakkındadır.
devamı için: http://www.radikal.com.tr...p?ek=ktp&haberno=6684
andre breaton'un, sürrealist manifesto adlı kitabı ile başlayan akım, marksist teoriye ve freudyen psikoanalize karşı devrimci bir hareketti. avrupa 1. dünya savaşının yaralarını yeni sarmışken sürrealizmin karanlık, itici depresif ruhu dünyanın içinde bulunduğu durumla benzeşiyordu. daha sonra sürrealizm ticarete dökülmüştür. bu durum breaton'u oldukça sinirlendirmiş ve yapılabilecek en sürreal eylemin "silahla kalabalığın üzerine rastgele ateş açmak" olduğunu belirtmiştir.
hicbir mantıklı sonuca ulasmayan, sıgmund freud'un kaynak olarak alındıgını dusundugum bir akımdır. oyleki sanatcının ahlakı degerler tarafından kabul gorme kaygısı yoktur. ruyalardan etkilenip bilinçaltındakilerinin izdusumlerini eser haline getirirler. resimdeki en buyuk yansıması salvador dali 'dir. edebiyatta andre breton'dur
Andre Breton, P. J. Jouve, Pierre Reverdy, Robert Desnos, Louis Aragon, Paul Eluard, Antonin Arnaud, Raymond Queneau, Philippe Soupault, Arthur Cravan Rene Char Don Salvador Dali,frida kahlo gerçeküstücülük akımının önemli isimleridir.
I. Dünya Savaşı'ndan sonra Andre Bretton'un öncülüğünde protest bir akım olarak ortaya çıkan ve düşsel bir anlatım tarzı seçen sürrealizmde, gerçeklik kaygısından uzaklaşıldı, gerçeküstü düzeye çıkıldı. Sigmund Freud'un kuramlarından esinlenen Breton için bilinçdışı, düş gücünün temel kaynağı, deha ise bu bilinçdışı dünyasına girebilme yeteneğiydi. Bilinç ile bilinçdışını bütünleştirmek üzere, düşsel dünya ile gerçek yaşam "mutlak gerçek", ya da "gerçeküstü" içiçe geçiyordu. Sürrealizm'in resim alanında yer alan sanatçılar, bir uçta ne olduğu tam olarak anlaşılmayan ancak sezilebilen biyomorfik biçimler kullanarak (simgesel sürrealizm), bir diğer uçta ise ayrıntılarının tümü inceden inceye tanımlanmış olmasına karşın usçu anlamı bozarak (veristik sürrealizm) düşsel bir dünya yaratmışlardır.
Sürrealist akımın, resimdeki önemli temsilcilerinden olan Rene Magritte (1898-1967) Belçika'da doğdu ve yaşadı.1916-18 yıllarında Brüksel Güzel Sanatlar Akademisi'nde öğrenim görmüştü.
Magritte, yapıtlarında ağaç, sandalye, kapı, pencere, ayakkabı gibi çok sıradan nesneler (gerçek figürler) kullanmasına rağmen, eserlerinde uykudan uyanma evresindeki bilinçdışı durumu büyüleyici bir biçimde yansıtmaktadır. Sanatçı, gerçekçi ve doğrucu bir yaklaşımla betimlenmiş, kolayca tanınan bu sıradan nesnelerin görüntülerini, kendi doğal çevrelerinden çıkartıp, usa ters düşen, şaşırtıcı, düşsel bir ortam içinde vermiştir. Gerçeklik duygusu yaratan ip uçlarını bilerek yanlış kullanıp, görünen dünyanın gizeminden kaynaklanan şok ve sürprizleriyle bizi geleneksel görme alışkanlıklarımızdan özgürleştirip, us ve mantık dışını anlamaya zorlamaktadır.
"Personal Values" isimli yapıtında nesneler uzaydaki yerleriyle uyumsuz büyüklüktedir.
"The Blank Seeing"de arkada kalarak görünmemesi gereken ağaçlar, hatta boşluk ön plandaki atın önüne gelmektedir.
"The Empire of the Light" isimli yapıtında ise ön plandaki ışık ve gölgeler gökyüzündeki aydınlıkla çelişmektedir.
gerçeküstücülük.
avrupa'da iki dünya savaşı arasında gelişen sanat akımı.
temelde, 1910'ların ortalarında usçuluğu yadsıyan dadaizmin yapıtlarıyla ortaya çıkmıştır.
sürrealistler geçmişte avrupa sanatını ve siyasal yaşamını yönlendiren usçuluğun, 1. dünya savaşıyla doruğa ulaşan bir yıkıma ulaştığına inanmış ve bu tür usçuluğa karşı tavır almışlardır.
sürrealizm terimini ise ilk kez şair apollinaire 1917'de bir oyununu tanımlamak için kullanmıştır. manifeste du surrealisme'i hazırlayan akımın sözcüsü şair ve eleştirmen andre breton'a göre sürrealizm bilinç ile bilinçdışını birleştiren bir yoldur ve bu bütünleşme içinde düşsel dünyayla gerçek dünya mutlak gerçek ya da gerçeküstü anlamda iç içe geçiyordu.
