los angeles'ın en uzun bulvarlarından biridir. hollywood boulevard'ın paralelinde bulunur. caddenin doğu istikametine doğru ilerlerseniz nispeten yoksul meksikalıların mahalleleriyle karşılaşırsınız. doğuya değilde 2-3 km. batı istikametine gittiğinizde şehrin en renkli yerlerine gelirsiniz ki, burada çok sayıda bar, club ve striptiz club vardır. her an bir ünlü görme ihtimaliniz bulunur, paris hilton da misal burada alkollü yakalanmıştır. batı istikametinde az daha gittimi beverly hills karşınıza çıkar. malikanelerin heybeti dudak uçuklatır. beverly hills'ten 10-15 dakikalık bir araba mesafesi daha gittinizmi denizi görüceksiniz sakın şaşırmayın. orası santa monica'dır.
geçmişe karşı obsessif ve öldürücü bir bağlantıyı imleyen film. sinemanın sessiz dönemleri ile sesli dönemleri arasındaki gerilim ve durumunu vurgulaması açısından ilginçtir(ihanet mi acaba?]. Nora Desmond bu unutulmuşluğun bir parçası mıdır? bir çok kişi belki de olay örgüsü açısından- ki wilder in bir çok filminde hikaye sonundan anlatılmaya başlanır- filmi farklı görse de, aslına bakarsanız bu filmi biraz da ölümsüz kılan son sahne;Nora desmond'un kendisini özdeşleştirdiği mekandan ayrıldığı sahnedir; kameraların albenisi midir çeken? yoksa bir illlüzyon ürünü olan kameralar mı her tarafı dökülen ve yalancı bir ihtişam ile yalancı dünyalarda yaşayan star eskisinin aldanışı mı? film star sorunsalı, onun parlama ve sönme dönemlerine dair ciddi sorular sormaktadır.
1949 tarihli gloria swanson' un belkide tüm sinema tarihindeki en iyi oyunculuklardan birini gösterdiği muhteşem film. günümüzden 62 yıl önce billy wilder tarafından senaryosu yazılıp yönetilmiştir. şairane replikler ve alttan sürekli sızan gerilimi ile hitchcock' u kıskandıracak güzellikte. kanımca bronenosets potyomkin' in gümüş ekran dönemi için ifade ettiği ile citizen cane ve sunset blvd' ın sesli dönem amerikan filmleri için ifade ettiği eşdeğerdir.
havuzdaki ölü adam görüntüsü alfred hitchcock' un lodger' ındaki orijinal çekimleri andırıyor. billy wilder' ın diğer filmlerine kıyasla içinde melodramatik öğeler hiç yok denebilir ve bu da filmin gerçek zeminini oluşturarak diğer film noir örneklerinden ayrılıyor.
ketum uşak rolündeki erich von stroheim oldukça başarılı. norma desmond karakteri müthiş çizilmiş narsistik bir yapıya sahip ve filmin finalindeki ünlü merdiven ve yakın plan çekimlerine söylenecek söz yok.
kesinlikle sinema tarihinin kilometre taşlarından biri.
sessiz sinemadan sesli sinemaya geçen hollywood'un değişen film anlayışını, insan ilişkilerini; hiç değişmeyen işleyişini ve iç yüzünü hem eski bir sessiz film yıldızı, hem de umutları tükenmiş genç bir senaryo yazarı gözünden anlatan 1950 yapımı billy wilder'ın bol ödüllü filmi. klasikleşmiş, kara filmlerin en güzellerinden biridir. büyük umutlar kitabındaki yıllarca üzerinde toz tutmuş gelinliğiyle, o, nikah günü reddedilmesinden önceki halini yaşayan, Bayan Havisham ile sessiz sinemanın yıldızı, yirmi yıldır unutulmuş eski yıldız Norma Desmond arasında kurulan benzerlik çarpıcı ve dehşetengizdir. tüm hikayeyi; ölü bulunduğu saray yavrusu malikanenin havuzundan; beş parasız, umutları tükenmiş, genç senaristimiz, yakışıklı William Holden anlatmaktadır; hem de gerçek hikayeyi, eski bir yıldızın karıştığı sansasyonel hollywood cinayetini. filmin gerilim dozu çok güzel ayarlanmış. özellikle tüm ihtişamının içinde ıssız, rüzgarın ve sadık uşağın çaldığı org ile ürpertici, her tarafı kaplayan norma desmond fotoğrafları ve mumya briç partileriyle geçmişte yaşayan malikaneyle yaratılan esrarengiz atmosfer ve film boyunca ritmi arttıran müziğin de etkisiyle bu başarılmış.
star sistemini, yapımcı sultasını, sanattan uzaklanışı, umutları ve emekleri sömürülen isimsiz oyuncuları,yazarları, medyanın skandal merakını yani hollywood ve çevresinin iç yüzünü anlatmasının yanında filmde aşkın halleri aslında tüm hastalıklı durumları anlatılmaktadır.
ama en ilginci şüphesiz norma desmond'u onaltı yaşında keşfeden, ilk sessiz filmlerini çeken, norma'nın ilk kocası sessiz dönemin umut vaad eden genç yönetmenlerinden Maximillian "Max" von Mayerling'in acayip aşkı ve tutkusudur. norma'nın onu terk edişinden sonra kendisine gelememiş, yirmi yıldır sinemadan kopmuş ancak kendini hala geçmiş ihtişamlı günlerinde zanneden, melankoli hastası norma'nın uşağı max olmayı tercih etmesi akıllara zarar bir durumdur. max'in tek amacı norma'yı hala yıldız olduğuna inandırarak, normanın da içten içe hissettiği o büyük hayalkırıklığını, acı gerçek sonucu büyük yıkımı yaşamasını önlemektir ve bu yolda her yolu denemektedir. tabi yalanlardan kurulmuş bu sahte cennetin de bir sonu vardır ancak final sahnesi aşk cinayeti ile taçlandırılmış bir yıkımın en güzel yürüyüşü olur. bu sahnede herkes eski rolüne kavuşur; max kameralara motor diyen yönetmen,norma da kameraların pür dikkat odaklandığı ışıltılı yıldız...
filmde max'ı canlandıran Erich von Stroheim'un da sessiz dönem yönetmenlerinden biri olması da hoş ötesidir.
sinemasal ayrıntı: david lynch'in bir yönüyle hollywood'un iç yüzünü anlattığı; mulholland drive filminde, kameranın odaklandığı sunset bulvarı tabelası belki de billy wilder'ın sunset boulevard'ına hem tematik hem de saygı yüklü bir selamdır.
sinemasever birinin sinemadaki yerini benden iyi belirleyeceği ama sıradan bir seyirci olarak uğruna ölünmeyecek bir film yorumunu yapacağım filmdir kendileri. dönemine göre oldukça başarılı bir film, örneğine çok sık rastlanmadığı için bu yorumu yapabiliyorum.
1.45 ayırılıp izlenebilir bir film ama imdb puanına aldanmayın, dediğim gibi, o sinemadaki yerine verilmiş bir puan.
--spoiler--
filmde max'ın sonlarda bir-iki dakikalığına da olsa yönetmenliğe dönüş anlarındaki tavırları ve bn. desmond tarafından başka bir yönetmen * zannedilince yüzünde beliren hüzün gerçekten muhteşem oyunculuk örnekleridir ve
--spoiler--
her oyunculuk öğrencisine izlenmesi tavsiye edilecek anlardır.
Film bitince neden şimdiye kadar izlemedim diye kendime kızdım. 1950 yapımı bir film ve siyah beyaz çekim aslında alfred hitchcock'un rope filmi 1948 yapımı olup renkli çekilmişti bu neden böyle anlayamadım ama neyse. Konusu itibariyle mükemmel oyunculuklara diyecek bir şey bulamıyorum. Şimdi ki yönetmen ve senaristlerin ders olarak izlemesi gereken film.
--spoiler--
Joe'nun norma'ya sigara almak için eczaneye girdiğine şaşırırken bir de joe türk sigarası alabilir miyim abdullas olsun diyince 5 sn dona kaldım. Sonradan öğrendim 1900lerde Amerika'da türk sigarası pahalı ve kaliteli bir sigara imiş.
--spoiler--
