sahibi elon musk dır.
geçenlerde daha önce indirilmiş bir roketi az bir bakım maliyeti ile tekrar kullanıp tekrar indirmiştir. bu uzay taşımacılığı maliyetlerinin çok ucuzlaması demektir.
aynı zamanda nakliye masraflarının düşmesi demek uzay ve havacılık ve dolaylı olarak iletişim maliyetlerinin de ucuzlamasını sağlayacaktır.
önceki görevlere benzer şekilde, ses-10 uydusunu geo-stationary, yani yer senkronize yörüngeye fırlatacaklar, sonra geri indirecekler falan. 5 sene önce çok heyecan verici olan bu olay, artık spacex için sıradan hale gelmeye başladı.
ama bu gün farklı. bugün kullanılan roket, daha önce görev yapmış bir roket, yani geri dönüşüm yapacak şirket. bu tarzda ilk fırlatma olacak aynı zamanda tarihte.
kullanılmamış bir roketin fırlatma maliyeti yaklaşık 60m dolar, ancak bu şekilde "ikinci el" roket kullanılırsa fiyatlar 40m dolar seviyesine düşüyor. spacex zaten diğer şirketlere göre uygun fiyatla fırlattığı roketleri artık iyice ucuz bir rakamdan fırlatabilecek, uzaya ulaşmak kolaylaşacak.
bilgi notu: reklam astronotumuzun uçacağı şirket farklı, spacex veya blue origin değil. şu an ismini hatırlayamadığım başka özel bir şirket olsa gerek.
edit: görev başlamadan az önce başlığı linkler ile uplamaya çalışacağım. uplayamazsam canım sağolsun.
bir mars kolonisi kurmak gibi uçuk kaçık fikirleri olan uzay keşif teknolojileri şirketi. hatta bu fikirleri national geographic channel' ın mars belgeseline konu olmuştur.
bu arada mars belgeselini de tavsiye ederim, kuru bir anlatım yapmamışlar. canlandırmaları dizi tadında, anlatımı belgesel tadında. belgeselde 2037 yılında kolonileşme için mars' a gönderilen 6 kişilik bir öncü gruptan bahsediliyor.
iridium görevinde booster'larını yer sağlam şekilde indirmeyi başaran şirket. bundan sonrası çok da zor değil zaten.
ekleme: görev tam başarı ile sonuçlandı.
bugün mars koloni aracının planlarını açıklayacak şirket. açıklamayı elon musk yapacak. türkiye saati ile 21:30'da başlayacak sunum youtube'da canlı yayınlanacak.
aynı zamanda ön tanıtım videosu yayınlandı az önce:
merkezi ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Hawthorne şehrinde bulunan bir ABD'li uzay taşımacılığı şirketidir.
Şirket 2002 yılında, daha önce PayPal'ın da kurucularından olan, Tesla Motors şirketinin CEO'su Elon Musk tarafından; Mars'ın kolonileştirilmesini sağlamak üzere uzay taşımacılığının maliyetini düşürme hedefiyle kuruldu. Şimdiye kadar Falcon 1 ve Falcon 9 isimli, en baştan tekrar kullanılabilirlik için tasarlanmış olan, uzaya fırlatma araç/roket sistemlerini ve Falcon 9 tarafından yörüngeye çıkarılmış olan, Uluslararası Uzay istasyonuna malzeme/erzak temin etmek üzere Dragon (insansız) uzay aracını geliştirdi. Dragon uzay aracının insanlı hali geliştirme aşamasındadır.
1 eylül 2016 da fırlatma esnasında patlayan falcon 9 roketi ile AMOS-6 uydusunun fırlatma görüntülerinde tanımlanamayan bir cisim tarafından imha edildiğine dair komplo teorisi üzerinde duruluyor. pek inandırıcı gelmese de görüntülerde anormal hızda uçan kuş boyutlarında bir cisim olduğu net olarak görülebiliyor.
olay yukarıda yazdığım gibi "geçmiş olsun" deyip geçiştirilecek gibi değil maalesef.
patlamadan bu yana 2 hafta geçmesine rağmen patlamanın sebebi bulunamadı. hatta resmen çaresiz durumdalar. şöyle ki, elon musk twitter hesabından, takipçilerinden olaya ait kayıtları olan varsa kendilerine göndermesini istedi.
şu an spacex görevlerinin hepsi ertelendi. hiçbir tarih belli değil. en erken kasımda başlaması bekleniyor. aynı zamanda 2016 aralığında denenmesi planlanan falcon heavy'nin denemesi de 2017 q1'e ertelendi.
eylül 27'de mars görevi ile ilgili bi toplantı var. onunla ilgili bir erteleme yok.
ben takip etmesem de, spacex hisselerinin dibi gördüğü söyleniyor. şirket milyonlarca dolar zarar etmiş durumda.
patlamanın sebebi belli olana kadar spacex ve elon musk'ı çok zor günler bekliyor.
edit: gerçekten borsayı hiç takip etmiyormuşum. şirket halka açık değilmiş bile.*
yarın sabah yeniden görevi olan uydu şirketi. görev bu sefer crs-9. iss yardım görevi, yani alçak dünya yörüngesi.
durum böyle olunca, diğer görevlerin aksine bu sefer depoda fazlaca yakıt kalacağı için orbcomm-2 görevindeki gibi rtls, return to launch site, yani kalkış alanına geri dönüş mümkün olacak. kennedy space center'dan fırlatılan roket, fırlatıldığı yere geri inecek.
görevin başarılı olmasından spacex çok umutlu. son görevler senkronize yörüngeye idi ve iniş bu göreve göre çok çok zordu, ancak son iniş hariç, diğerleri başarılı inişler oldu.
yayın yarın sabah saat 07:30 gibi başlayacak. youtube'da spacex kendi kanalından canlı veriyor. roket 07:45'te fırlatılacak ve yaklaşık 10 dk sonra iniş gerçekleşecek.
bu adamların görevlerini gerçekleştirmediğini, bütün görüntülerin fake olduğuna inanan arkadaşlar var.
ya da çok ciddi bir trolleme var bu konuda, ki ingilizcem yetişemiyor. ilginç.
18 temmuz'da rtls, return to launch site, yani kalktığı yere iniş gerçekleştirecek şirket. yine youtube'dan canlı yayın var.
15 haziranda eutelsat ve abs 2a uydularının fırlatılışı vardı. bunlar yine televizyon uyduları olduğu için senkronize yörüngeye fırlatıldı. önceki yazılarda belirtildiği üzere bu yörünge, diğer standart yörüngelere göre daha yüksek. yani falcon 9'un deneysel inişini gerçekleştirmesi yine garanti değildi. diğer görevlerden alışık olmadığımız şekilde, roket erteleme yapılmadan fırlatıldı*. diğer görevlerden farklı olarak bu sefer iki uydu yükü vardı. falcon 9 bunu başarılı bir şekilde yörüngelerine bıraktı. yani ana görev başarılı oldu.
ancak hala deneysel olarak görülen, first stage'in kurtarılması görevi bu sefer biraz ters gitti. önce drone gemideki görüntü kesilmeye başladı, ardından falcon 9 indikten sonra görüldü. ancak fazla duman vardı ve bir şeyler yanıyordu. ardından görüntü, bence kasıtlı bir şekilde kesildi.
bundan bi süre sonra canlı yayında boosterın kurtarılamadığı duyuruldu. yayın bittikten sonra, elon musk hazretleri "muhtemelen şimdiye kadarki en sert düşüş, ancak drone ship hala sağlam" buyurdular. bunu takip eden tweette ise videonun günün ilerleyen saatlerinde paylaşılacağını açıkladı.
tabi elon musk time diye bir şey var. muhtemelen mars görevine kendini fazla kaptıran sevgili peygamberimiz* bize videoyu dünya saatiyle 2 gün sonra falan verdi. gerçi mars günü bile kurtarmıyor ama neyse hadi. olur arada.
yayınlanan video çevredeki spacex'e ait kurtarma gemilerinin birinden idi. booster önce eğimli olarak yaklaşsa da, iniş platformuna inmek üzere iken dikey bir hal alıyor. ancak bir önceki inişi fazla sert olduğundan dolayı değiştirilen algoritma bu inişi iyice yavaşlatmaya çalışıyor. alışık olmadığımız şekilde falcon 9 neredeyse hover konumuna geçiyor. yani çok fazla yavaşlıyor.
tabi bu yavaşlamadan ötürü, zaten senkronize transfer yörüngesinden inen boosterın yakıtı iyice azalıp, inişe az bir mesafe kala bitiyor. aslında biten tam olarak yakıt değil, likit oksijen. canlı yayındaki dumanların sebebi de oksijenin tükenmesi. tabi bu bitince tonlarca ağırlığı olan booster zlauks diye çakılıyor platforma. önce ayakta duruyor, ancak sonra yavaş yavaş yatmaya başlıyor. ardından patlama vesaire.
tabi önemli olan ana görevin başarısıydı yine. bundan elde edilen datayla daha kaliteli inişler yapılacaktır.
bu arada bir sonraki crs-9 görevi rtls olacak. yani karaya iniş. bu görev iss destek görevi olduğu için düşük yörüngeye fırlatılacak. bol görüntülü, iyi bir iniş bizi bekliyor.
sayın uzay-havacılık dostları, yeni bir launch ile birlikteyiz. bugün thaicom 8 uydusu gönderilecek yörüngeye.
basitçe özetliyorum görevi, buraya gerekli güncellemeler yapılacak.
tayland haberleşme uydusu, falcon 9 1.2 tarafından geosynchronous transfer yörüngesine oturtulacak.
(bkz: geosynchronous orbit)
fırlatıcının ilk kısmı belirli bir hıza ulaştıktan sonra ana yükten ayrılıp aşağı doğru süzülmeye başlayacak. bu sırada stage 2 dediğimiz ikinci itici göreve başlayacak. bir süre itiş sağlayıp itişi kesecek, istenen yere geldiğinde tekrar itiş sağlayıp uyduyu istenen yere bırakacak. işlem toplam yarım saat civarı sürecek.
ilk stage ayrıldıktan sonra ana iticimiz atlantik okyanusunda bilinen iniş platformuna deneysel iniş gerçekleştirecek. ama ana görev bu değil, ana görev uydunun yörüngeye oturması. yani inişin sağlanmaması bir başarısızlık olmayacak.
roketin fırlatılma saati 00:40*. bundan 8 dakika sonra merakla beklenen first stage inişi gerçekleşecek. yarım saat sonra da uydunun yörüngeye oturması bekleniyor.
aha canlı yayını: https://www.youtube.com/watch?v=zBYC4f79iXc
şimdi başladı.
ekleme1: aslında fırlatma dündü, ancak bi parçanın arızasından şüphelenildiği için bugüne alındı. aynı zamanda başarılı iniş pek beklendik bir durum değil, çünkü kuvvetli bir rüzgar var ortada. aynı zamanda bu rüzgar fırlatmayı yine erteletebilir.
ekleme2: görev tam başarı ile tamamlandı, uydu bırakıldı, deneysel iniş başarı ile sonuçlandı. sonraki launch 16 haziran'da!
