soğuk savaş çoğu tarihçi tarafından 1945 yılında başladığı esas alınan bir süreç. 1991 yılında sovyetler birliğinin dağılmasıyla sona erdiği varsayılıyor. soğuk savaşı kaba tabirle abd-sovyetler nezdinde şirket kapitalizmi-devlet kapitalizmi kavgası olarak niteleyebiliriz. iki ucu boklu değnek yani.
soğuk savaş süresince iki büyük güç çok defa karşı karşıya geldi. en başında silahlı çatışma olasılıkları vardı. kore, vietnam, afganistan bunun en büyük örnekleri. soğuk savaş, bir nevi dünya savaşlarının üçüncüsüydü.
ancak soğuk savaş cephede değil cephe gerisindeydi büyük manada. en şiddetli haliyle zihinlerimizdeydi, daha alt evrelerde bilime kadar geliyordu. evet, bilim bir savaş aracıydı. silah sanayii sürekli büyüyor ve araştırmalara yatırımlar artıyordu. ve uzay araştırmaları burada devreye girdi.
1960 yıllar uzayla ilk irtibatın kurulduğu yıllardı. iki kutup arasında gövde gösterisi yapmak amacıyla başladı her şey. yörüngeye tutunmuşken ruslar, amerikalıların bayrağı ayda dalgalanmak üzreydi.
bu olayların tümü şüphesiz insanlar üzerinde büyük bir etki yarattı. astronotlar milli kahramanlar haline gelmişti. savaş gazilerinden, liderlerden, hatta başkanlardan daha çok kadir-kıymet görüyorlardı. hal böyle olunca uzayla olan bu iletişim edebiyat, sinema başta olmak üzere insanın el attığı her şeye etkide bulundu. ve de tabii müziği de etkiledi.
star warsu bilirsiniz. bir uzay filmi değildir. bir siyasi filmdir, soğuk savaşı uzay düzleminde anlatarak mesajlar verir. seriinin ilk filmi 1971 yılında çekilmiştir. george lucasın metni vahiy yoluyla elde etmediğini ve bir süreç içinde yazdığını da düşünürsek daha da geriye gidiyor yani bu tarih. üstelik aynı yıllarda bir sürü uzay temalı filmin çekildiğini göremize şaşırmayın. edebiyat biraz daha hantal ve yaşlı olduğundan ilk örnekler biraz daha geç geliyor gerçi, oraya şaşırmayın siz.
ancak, sinema gibi gençlerin ilgilendiği ve tek hakimi olduğu bir piyasa daha var: müzik. peki müzikte uzay çağının etkileri nasıl gözlemleniyor?
bunun örneklerini vermeden önce dönem müziğini şekillendiren kültüre bi göz atalım. o dönemin gençleri beat kuşağı etkisi altında büyümüş. bu adamların kitaplarını okumuşlar. metal piyasasıysa hareketli, black sabbath gibi gruplar altın çağlarını yaşıyorlar. country müzikte de güzel yıllar aynı zamanda o zamanlar.
radyolarda djlikten başlıyor çoğu country sanatçısı o yıllarda işe. o yüzden diğer tarzları filan da biliyorlar, hakimler.
avrupadaysa müthiş bir new age travellers ve hippiler çok büyük iki akım. temel felsefede aynı görünseler de farklılıklar var tabi. ama neticede aynı şeyleri dinliyorlar, gençler ve değişim istiyorlar.
işte tüm bu koşulların etkisi altında profan bir uzay müziği bekleyemeyiz. o yüzden bahsedeceğimiz adamlar, bütün bu akımları da arkalarına alıp uzaydan bahsediyorlar.
çoğunlukla psychedelic rock çatısı altında yetişiyor bu adamlar. en önemlilerinden birisi syd barrett. syd barrett, bir acid kullanıcısı. acid döneminin en ağır uyuşturucusu. syd barrettı yataklara düşüren, felç eşiğine getiren, onu müzik dünyasından ayıran uyuşturucuyla; jimi hendrix ve marilyn monroe gibi sanatçıların ölümüne yol açan uyuşturucu aynı uyuşturucu: acid.
dönemin bütün protest sanatçıları bir şekilde uyuşturucu kullanıyor ve bir şekilde şakrılarında uzaydan bahsediyordu. tabii bunda uyuşturucu için kullanılan deyimlerden birinin flying high olmasının da etkisi var. böylece uyuşturucu kullananan sanatçılar uzay temasını daha kolay ve yoğun yansıtabildiler eserlerinde. bunun ilk ve en iyi örneklerini syd barrett verdi erken pink floyd döneminde. pink floydun ilk ve özellikle syd barrett etkisi taşıyan şarkılarında ağır bir zaman ve mekanın birbirine girdiği tema işlenir. her şey belirsizdir, insan sıkılmıştır ve uzaya kaçmak ister. işte uzayın macerası böyle başlar. ve bu macera a saucerful of secrets albümünde zirve yapar. tamamen kafası güzel bir pink floyd, tamamen bir uzay yolculuğu. her şey belirsiz. zaman ve mekan yok.
bir diğer iyi örnek de david bowie. glam rockın kurucularından ve en iyilerinden olan david bowie belki de uzay temasını en çok işleyen sanatçılardan birisiydi. benim tespit edebildiğim direkt olarak uzay, evren hakkında yedi tane; uzaya atıf yapan on sekiz tane şarkısı var. durmamış yazmış etmiş yani.
bu iki büyük ve eşsiz örnekten başka, altmışların sonunda yetmişlerin başında popüler olmuş sanatçıların ve uyuşturucudan ölmüş sanatçıların eserlerine bakarsanız -özellikle underground piyasadakilere ama- müthiş bir uzay teması görürsünüz. bu biraz da ütopik bir uzay teması. bunun da daha yeni patlak vermiş 68 hareketiyle bağlantılı olduğunu tabii ki söyleyebiliriz.
