nod adı verilen noktalar düşününüz. bu noktalar açıklamak istediğiniz sistemin temel nesneleri olsun. şimdi nodları bir başlama ve bir bitiş noduyla çevreleyerek, ilgili oldukları nodlara bağlayalım. ve modellediğimiz sisteme ait bir örneğin uygunluğunu tespit etmek için başlangıç nodundan girerek, nodlar arasındaki oklar yönünde hareket ederek ve her nodda örneğimizin bir nesnesini bırakarak ilerleyelim. eğer çözülmesi istenen örnek bittiğinde bir şekilde bitiş noduna varabildiysek bu örnek modellenen sisteme uygundur, sonlandı deriz ve seviniriz; yok örnek bitmiş fakat bitiş noduna varılmadı ise örnek uymadı deriz ve üzülmeyiz. neden üzülelim ki canım, başka örnek mi yok? işte bu gibi güzel şeylere sonlu durum makinesi* denir.
bir de basit örnek vermek gerekirse: diyelim ki modelleyeceğimiz sistem, türkçedeki büyük ünlü uyum sistemi olsun. önce bu sisteme uygun sdm kuralım. ardından verilen bir kelimenin büyük ünlü uyumuna uyup uymadığını sdm ile denetleyelim.
önce sistemimin* nesnelerini tanımlıyorum: kalın sesliler(a,ı,o,u), ince sesliler (e,i,ö,ü). (büyük ünlü uyumu hatırlayacağımız gibi kalın ünlülerden sonra kalın ünlülerin, incelerden sonra da incelerin gelmesine izin veriyor idi).
not: burada önişlem olarak büyük ünlü uyumunda bizi ilgilendirmedikleri için sessiz harfleri kelimeden çıkartıyoruz.
ve son olarak örnek analizi yapıyorum.
girdi : sözlük
önişlem : öü
etiketleme: <başlangıç><ince_sesli><ince_sesli><bitiş>
denetim :
<başlangıç><ince_sesli> geçişi mümkün mü? => EVET
<ince_sesli><ince_sesli> geçişi mümkün mü? => EVET
<ince_sesli><bitiş> geçişi mümkün mü? => EVET
cevap : 1
bir de negatif örnek
girdi : kalem
önişlem : ae
etiketleme: <başlangıç><kalın_sesli><ince_sesli><bitiş>
denetim :
<başlangıç><kalın_sesli> geçişi mümkün mü? => EVET
<kalın_sesli><ince_sesli> geçişi mümkün mü? => HAYIR
<ince_sesli><bitiş> geçişi mümkün mü? => EVET
cevap : 0
gördüğümüz gibi bütün sorulara evet cevabı almamız halinde örneğin sistem için uygun olduğunu söyleriz, yani 1. aksi taktirde cevap 0 olacaktır. ingilizcesi finite state machine olan bu yapılarla kaotik, muğlak, bulanık olmadığı sürece hemen her türlü deterministik problem modellenebilir. ayrıca akıl sağlığı açısından da bir sakıncasının olmadığı türk beyin bakım enstitülerince mühendisler üzerinde test edilerek onaylanmıştır.
(not: eğer basit anlatamıyorsan bilmiyorsun demektir)
