solucan deliği

morgan freeman'in yapimciliğini yaptiği ilk sezonu harikulade, fakat 2.-3. sezonlari vasat gelen belgesel dizisi.

Ey cin ve insan toplulukları! Göklerin ve yerin çevrelerinden geçip gitmeye gücünüz yeterse geçip gidin. Büyük bir güç ve ilim olmadıkça geçip gidemezsiniz.

Rahman 33.

Karadeliklere ve solucan deliklerine atıfta bulunduğu iddaa edilen bu ayet-i kerimeye belkide konu olan bir olgu.

Şüphesiz ki kainatı yaratan onun hakkında sınırsız ilme sahip olan allahtır.

bok da çıkabilir deliğidir.

mantığıma göre olmayan deliklerdir, tabi yanılıyor da olabilirim. fakat olduğunu düşünenlerin en büyük yanılgısı kara deliklerin uzay zamanda bir yırtık bir girdap gibi davranıyor olduklarını düşünmeleridir. zaten kara delik isimlendirilirken bu yanılgı çok açık bir şekilde ortaya çıkmıştır. halbu ki karadelik uzay zamanda bir küredir. evet tüm gök cisimleri kütlesince uzay zamanı büküyor. gezegenlerin yıldızlar etrafında dönmesi de bunun bir kanıtı. yani kara delik de olay ufkuna giren herhangi bir şeyi olsa olsa merkezine hapsedecektir. burdan alıp başka bir yerden çıkarmayacak, kusmayacak, püskürtmeyecektir. solucan delikleri eğer varsa bu zaten uzay zamanın kendi dokusu içinde kara deliklerden bağımsız olmalıdır. bir anlığına sanki her şey çok basit gibi, ama bir o kadar da karmaşık.

interstellar filminde konu edilen deliktir.

1935 yılında, fizikçiler Albert Einstein ve Nathan Rosen, Genel Görelilik kuramını kullanarak uzay-zaman içerisinde köprülerin varolduğu önermesinde bulundular. Uzay-zamanda iki farklı noktayı birbirine bağlayan ve teorik olarak kısa geçişler oluşturarak mesafe ve yolculuk süresini azaltabilen bu -kısa- yolları, Einstein-Rosen ikilisi köprüler ya da solucan delikleri olarak isimlendirdi.
Solucan delikleri iki ağız ve bu iki ağzı birbirine bağlayan bir boğazdan oluşur. Ağızlar büyük olasılıkla küreseldirler. Boğaz kısmı ise doğrusal bir uzantı şeklindedir, fakat aynı zamanda da döngüseldir ve konvansiyonel bir rotanın gerektirdiğinden daha uzun bir yol gerektirir.
Einstein’ın Genel Göreliliği matematiksel olarak solucan deliklerinin var olduğunu tahmin ediyor, fakat bugüne kadar hiçbiri keşfedilmiş değil. Negatif kütleli bir solucan deliği etrafından geçen ışığı yer çekimiyle etkilemesiyle belirlenebilir.

Daha fazla bilgi için şu videoya göz atabilirsiniz: https://youtu.be/peyCOipKGFo

görsel

içinden ışımanın bile çıkamadığı karadeliğe wormhole demek bana su kuyusuna ipsiz girerek şehirlerarası seyahat yapmaya çalışmayı hatırlatıyor.

içinden solucan çıkan delik. fazla kafa yorarsan, kafayı sıyırırsın, hikmetine fazla şey yapmamak lazım.

Hepinizin bilim kurgu hayallerini yıkmak gibi olacak ama solucan delikleri yoktur, Münkündürler fakat yokturlar. Oluşmaları için gereken şartlar biraz sıkıntılıdır. Zaten solucan delikleri olsaydı gözlemlenmesi çok basit olurdu ve kendilerini çok ifşa ederlerdi.

Günümüzde teleskopla baktığımızda gözlemlenmesi aşırı zor olan kara deliklerden bir sürü görebiliyoruz fakat gözlenmlenmesi aşırı basit olan beyaz delikleri göremiyorsak (ki bunlar solucan delikleri için zorunludur.) o zaman yokturlar.

quantum entanglement teorisi ile birlikte varliklari atomalti seviyede guclu bir sekilde teorize edilmistir. Ancak henuz gozlemlenmemistirler.

Gozlemlenmemis olmalari, olmadiklari anlamina gelmez. Bugun klasifize edilen onlarca atomalti parcacik da bir zamanlar yalnizca teorize ediliyordu.

Ek olarak, wormhole mekanigi olmaksizin quantum entanglement mevzusunu aciklamak cok guc.

Solucan deliğinden bahs ettiğim şey kalıcı ve tıpkı kara delikler gibi durmadan ayakta duran bir solucan deliğiydi. Minimal kuantum boyutlarında solucan delikleri durmadan varolup yokoluyorlar diyebiliriz zaten. Dolaşıklık böyle teorize edilir.

Fakat minimal boyutlarda bile stabil olmaları çok zorken, koca bir solucan deliğini dışarıda bulmak güç. Solucan deliği olsaydı teleskopla bakıldığında gözlemlenmesi inanılmaz basit olurdu. Bir beyaz delik ışık ve madde yayan bir şey olduğu için, fark etmemek imkansız gibi bir şey olurdu.

bilimsel ismi einstein-rosen köprüsü olan teorik delik. eğer böyle bir delik fiziksel olarak da mevcut ise merkezinde tekillik yerine bir sıfırdan büyük değerde bir hacim olacaktır ve bu deliğin içerisinden geçerseniz teorik olarak başka bir evrene çıkarsınız. çıkacağınız evren ise belirsizdir. her yere çıkabilirsiniz.

Ölümün fizik kurallarına göre tarifi olabilir.