".. 'ilke olarak' her türlü uzlaşmayı reddetmek, genel olarak her türlü uzlaşmayı gayrımeşru saymak, ciddiye bile alınmayacak çok güç bir çocukluktur. Devrimci proletaryaya yararlı olmak isteyen siyaset adamı, uzlaşmaların reddedilmesi gerektiği durumları, bunların oportünizmi ve ihaneti ifade ettikleri somut durumları iyi ayırt etmesini bilmeli ve böyle somut uzlaşmalara karşı en sert ve keskin eleştiri yöneltmeli, bunları amansızca suçlamalı (... )
Uzlaşma vardır, uzlaşmacık vardır. Her uzlaşmanın ya da uzlaşma çeşidinin durumunu ve somut şartlarını tahlil etmesini bilmelidir. Haydutların yaptıkları kötülüğü en aza indirmek için haydutlara para ve silah vermek zorunda kalmış olan adamın durumunu, haydutların yağmasından pay almak için onlara yardım eden adamın durumundan ayırdetmeyi öğrenmek gerekir. Siyasette durum her zaman benim verdiğim bu çocukça örnekte olduğu gibi basit değildir. Ama hayatın önlerine çıkaracağı bütün ihtimallere uyacak hazır çözüm yollarını önceden sunan bir reçeteti hazırlamaya kalkacak olan kimse ya da devrimci proletaryanın siyasetinde güçlüklerin ya da karışık durumların olmayacağı yolunda garantiler veren kimse, şarlatandan başka bir şey değildir."
Sendikal mücadele üzerine
"..dünyanın hiçbir yerinde proletaryanın gelişmesi, sendikalar olmadan, sendikaların ve işçi sınıfının partisinin karşılıklı aksiyonu olmadan gerçekleşmemiştir ve gerçekleşemez. Siyasi iktidarın proletarya tarafından ele geçirilmesi, bu sınıf için ileriye doğru atılmış muazzam bir adımdır. Onun için parti, eskisinden daha çok ve eski tarzla yetinmeyerek yeni bir biçimde sendikaları eğitmeli ve yönetmelidir; ama bunu yaparken sendikaların uzun süre "proleter komünizm okulu" olarak ve proleterlerin kendi iktidarını uygulamaya yarayan hazırlık okulları olarak, ülkenin bütün ekonomisinin yönetiminin derece derece, ilk önce işçi sınıfının eline (şu ya da bu mesleğin değil, tüm işçi sınıfının eline) ve sonra da emekçilerin tümünün eline geçmesi için gerekli işçi gruplaşmaları olarak varlıklarını sürdüreceklerini unutmamalıdır.
Sendikaların bu anlamda belirli bir "gerici zihniyet" göstermeleri proletarya iktidar altında kaçınılmaz bir şeydir. Bunu anlamamak, kapitalizmden sosyalizme geçişin temel şartlarını anlamada tam bir yeteneksizlik göstermektir. Bu "gerici zihniyetten" korkmak, ondan kaçınmak, onu görmezlikten gelmek, büyük yanılgıya düşmek olur. (...)
Devrimin, bütün devrimler tarafından ve özellikle de yürminci yüzyıldaki üç Rusya devrimi tarafından doğrulanan temel yasası şudur:
Devrim olabilmesi için sömürülen ve ezilen kitlelerin, eskiden olduğu gibi yaşamanın artık mümkün olmadığının bilincine varmaları ve değişiklik talep etmeleri yetmez; devrim olabilmesi için, sömürücülerin eskisi gibi yaşamıyor ve eskisi gibi yönetemiyor olmaları esastır.
Ancak ‘alt sınıflar eskisi gibi yaşamak istemedikleri durumda devrim zafere ulaşabilir. Bu gerçeği şöyle de ifade edebiliriz:
Hem sömürülenleri hem de sömürenleri etkileyen ülke çapında bir kriz yaşanmadan devrim olması imkansızdır.Dolayısıyla devrim olabilmesi için, öncelikle, işçilerin çoğunluğunun (en azından, sınıf bilinçli, düşünen, siyasal açıdan aktif işçilerin çoğunluğunun) devrimin zorunlu olduğunu tam olarak kavramış olmaları ve devrim uğruna hayatlarını feda etmeye hazır olmaları; ikincisi de, egemen sınıfların, en geri kitleleri bile siyasal hayata sürükleyen (her gerçek devrimin alameti farikası, o zamana kadar duyarsız olmalarına karşın siyasal mücadeleye yürütebilecek olan emekçi ve ezilen kitlelerin sayısındaki hızlı, on kat, hatta yüz kat artıştır), hükümeti zayıf düşüren ve devrimcilerin hızla hükümeti alaşağı etmesini mümkün kılan bir yönetememe krizi yaşıyor olmaları gerekir.
(Vladimir i. Lenin 'Sol' Komünizm Bir Çocuk Hastalığı, S.90 Agora Yayınları, Türkçe çevirisi: Ferit Burak Aydar)
