kendisine göre, bir toplumda çoğunluğun söylediği şey, demokrasi anlayışına göre doğru kabul edilse de, doğru olmama ihtimali vardır ve hatta doğru olma ihtimalinden daha yüksektir. çünkü geniş toplulukların, yanlış olana daha çok yönelmesi ve benimsemesi, doğru hareketin, doğru olsa bile, yanlışların altında ezilebileceğini belirtmektedir.
"biz %47 oy aldık" diye övünüp duranların bilgisine sunulur.
bana gore felsefe tarihinin en gizemli sahsidir.
ne yazik ki hiçbir yazisi yoktur.
felsefi ugrasilari yüzünden ölüme terkedilen ölümü isa nin ölümünü anımsatır.
meydanlarda dolasir herkes ile konusurmus.
annesi ebeymis ve konusma sanatini buradan dourma sanatina benzetirmis.
hicbirsey bilmiyormus gibi yaparak insanlari tam da buna mantigini kullanmaya zorladi. cahili oynardi yada oldugundan daha aptalmis gibi görünürdü.
atina da düsünce biçimlerinde ki boslugu ortaya cikariyordu.
bir gün talebeleriyle birlikte sokakta ders yaparak yürürlerken, o esnada evlerinin önünden geçmektedirler ve sokrat'ın anlattığı konu da evliliğin faziletleridir.
tam bu sırada hanımı bulaşık suyunu balkondan sokrat'ın başına boşaltır. sokrat ise, hiç istifini bozmadan, talebelerine dönerek, "evlenin! evlilik çok kutsal bir müessesedir. evlenin! hanımınız iyi çıkarsa mutlu olursunuz, kötü çıkarsa filozof olursunuz..." demiştir.
fehmi baykan, "aydınlanma üzerine bir derkenar" isimli kitabında o'nunla ilgili tespitini mealen şu şekilde dile getirmişti: "... felsefe tarihçilerine bakarsanız sokrates ile birlikte felsefede yeni bir çığır açılmıştır. oysa kendisi hiç bir şey yazmamış olan sokrates'in etrafındaki bir avuç gençten başka kimseyi etkilemediği de bu kitaplardadan çıkarılabilecek bir neticedir. bu felsefe tarihçilerine göre, kendisi bir şey yazmadığına göre , öğretisi için başlıca kaynaklarımız, öğrencileri platon ve xenon'dur. platon, hemen hemen bütün diyaoglarında sokrates'le konuşur. sokrates'in fikirlerini bilmiyorsak, bu iki adamın sokrates'i doğru aksettirdiklerine nasıl hüküm edebiliriz?"
bir de, "hacivatla karagöz neden öldürüldü?" adlı filmde sokrates ile ilgili tiratlar muhteşemdir. hele bir yerde güven kıraç'ın o'nun hakkındaki görüşünü beyan ediş şekli vardır ki, izlenmeye değer.
Sokrates, Yunanistan'ın saçma gelenekleri(dönemin zihniyetinin gerisinde kalmış olan, biz Türkler'de de var (bkz: küfür etmek)) hakkında olumsuz olumsuz konuşup, Yunanistan'ın demokratik hükümetinin canını sıkan "Ben Atina'nın at sineğiyim" diyip tutuklanan, baldıran zehri içirilerek idam edilen, ölürken yanına gelen karısı:"kocacım, seni haksız yere öldürdüler" diyince "haklı yere mi öldürselerdi?" diye son nefesinde bile soru soran "benim yaşamım erdemdir" görüşünü benimseyen, felsefenin ilk şehidi olan filozoftur. Öğrencisi Platon, onun ölümüne kızıp demokrasiyi devirip aristokratik yönetimi getirmek için devrim planları yapmış.
insan hayatının pratik sorunlarına ahlaki açıdan yaklaştı. Çarşıda-pazarda dolaşıp Atinalılarla konuşur ve sürekli "Kendini bil. Kendini bilmeden bilmek olur mu?" derdi.
"mutlaka evlenin. karınız iyi olursa mutlu, kötü olursa filozof olursunuz" sözünün sahibi yunan düşünürdür.
ayrıca idama giderken "seni haksız yere idam edecekler" diyen karısına, "haklı olsalardı daha mı iyi olurdu?" diyerek her olumszlukta olumlu birşeylerin olduğunu meselenin bu olumlu yönü görebilmek olduğunu anlatan filozoftur.
ayrımlar yapma çağı geçmiş, sistem tarafından yenilgiye uğratılmıştır. günümüzde ayrım yapmaya tutkun kişiye, ruhu uzun süre önce ortadan kalkmış bir şeye sadık tuhaf bir insan gözüyle bakılıyor. öyle olabilir, sokrates o sırada nasılsa, bugün de aynı yalın, bilge kişidir, çünkü o hem sözcükler, hem de hayatı ile, hamann'ın* iki bin yıl sonra hayranlıkla yinelediği şu tuhaf sözde ifadesini bulan bir ayrım yapmıştır: "sokrates yüceydi, çünkü 'kavradığı ile kavrayamadığını ayırt etmiştir.'"
düşün işlerine katkıları azımsanamaz; ama bağnazlığı da öyle. zaten ruhun bedenden önce var olduğunu ya da dike'den vahiy aldığını iddia eden birisi için aksi düşünülemez. bu yolla insanları mantık yerine, safsatalara sevk etmesi de cabası...
sokrates, genelin kabûl ettiklerini acımasızca sorgulamasına ve sorgulatmasına rağmen, kendi kabûl ettikleri için aynı acımasızlığı gösterememiştir. bunu, hristiyanlığı sorgulayan müslüman ya da yahudiliği sorgulayan hristiyan örneğiyle açmak mümkündür. kendinin ispatı için kendinden öncekileri ve sonrakileri acımasızca sorgulayan dinler, sıra özeleştiriye geldiğinde yumuşarlar. sokrates, söz konusu yumuşaklığı lâf cambazlığı ile örtme yoluna gitmiştir.
sokrates'in en hoşuma giden yanı ise, iyiliği ya da daha geniş anlamı ile ahlâkı, tanrılara yamamaktan kaçınması. ona göre ahlâk, tanrıların onayladığı davranışlar olmadığı gibi, onlardan da bağımızdır. herhangi bir davranışın ahlâklı olduğunu betimlemekse, o davranışı ahlâklı kılanın ne olduğunu bulmaktan geçer. bu anlatım da pek tabiî olarak insanları davranışları hususunda sorgulamaya iter ki, bilimin temeli de budur: sorgulama!
not: hakkında birkaç satır karaladım ama tüm bunları platon ya da zenofon gibilerinin yazınlarından öğreniyoruz. belki de çoook başka bir karakterdi.
dağ taş'tan başka bir bok olmayan mekanda babannem de filozof olurdu! dedirten filozof. pek de çirkin olması rivayetine istinaden o kadar çirkin olmak da filozof yapar adamı diyebiliriz. bunun için çirkin kızların bilgi birikiminin güzellere oranla fazla olması (bu bir genellemedir) ayrıntısı gözlemlenmeye layıktır.
bildiğim tek şey hiçbirşey bilmediğimdir sözüyle sokratik ironiyi çıkarmış, kendisini kabullenemeyenlerin ülkeden atmaya çalışıp kabul etmediği ve zehir içerek ölen muhteşem bir insandır.
