rusya'da bulunan, son 500 milyon yılın en büyük volkanik aktivitesine sahne olmuş ve tarihteki en büyük çevresel felaketlerden birine yol açmış bölge. siberian traps olarak da bilinir.
yol açtığı dramatik sonuçları anlatmaya çalışacağım.
en eski lav kalıntısının verdiği yaş bilgisinden anlaşıldığına göre, yaklaşık 1 milyon yıl boyunca süren volkanik aktivitenin jeolojik izleri, kabuklu deniz canlılarının %95'inin, kara canlılarının ise %70-80 kadarının öldüğünü gösteriyor.
dünyanın farklı birçok bölgesinden elde edilen kanıtlara ve hesaplara göre olay şu şekilde gerçekleşmiş: yaklaşık 250 milyon yıl önce, bölgenin alt kısmında manto tabakası yer kabuğuna doğru yükselmeye başlamış (ki bu olay arada bir olan, ama sebebi tam da anlaşılamayan bir şey) ve yer kabuğunu delerek yüzeye çıkmış. bu bölgede magmanın kaynayarak yüzeye çıktığı her sefer, bölgedeki hayvanların canlı canlı yanması ve orman yangınlarıyla sonuçlanmış. yüksek miktarda karbondioksit gazı atmosfere karışmaya başlamış.
yine jeolojik kanıtlara göre, atmosferin küresel olarak çok fazla miktarda karbondioksitle kaplanması ve hava sıcaklığının artış göstermesi sonucu felaket, okyanus, göl ve deniz gibi su kütlelerine de sıçramış. buradan elde edilen kanıtlar, o dönemde oksijenin bu sulu ortamlarda tamamen tükendiğini gösteriyor.
çok sıcak bir havada, içerisinde balık bulunan akvaryumunuzu güneşin altında saatlerce beklettiğinizi düşünün. sonuç tıpkı bunun gibi olmuş; sular ısındıkça ısınmış ve üst kısımlarda yaşayan canlılar birer birer ölmeye başlamış.
bu esnada, o dönemlerde yaşadığı bilinen mor bakteriler oldukça mutluymuş. zira bunlar için oksijen zehirli bir gaz ve bu nedenle suların diplerinde, okyanus tabanlarına yakın yerlerde, yani oksijensiz ortamlarda yaşamaktan hoşlanıyorlar. ancak yine bir sorun ortaya çıkıyor. bunlar Hidrojen sülfür adı verilen bir zehirli gaz üreten canlılar.
ortamın oksijensizliği arttıkça, bakteriler de çılgın gibi Hidrojen sülfür üretmeye ve tüm suları zehirlemeye başlamış. Trilobit adını verdiğimiz fosiller, o dönemlerde tamamen yok olan canlı türlerinden sadece bir tanesi.
ancak problemler bununla da bitmemiş. bölgenin alanı oldukça geniş. volkanik aktiviteden geriye kalan bazaltların kapladığı alan 2.5 milyon kilometrekare kadar. ne yazık ki bu koca alanın altında o dönemlerde, hesaplara göre yaklaşık 5 trilyon ton kömür bulunuyormuş. magma yeryüzüne yükseldikçe, bir yandan patlarken bir yandan da kömürleri tutuşturmaya başlamış. bu kez havaya metan gazı da salınmaya başlayınca, dünya tam anlamıyla boğulmuş.
dünya genelinde hava sıcaklığının 10 derece kadar arttığı bir dönemden bahsediyoruz. dünyanın farklı bölgelerinde yapılan tüm jeolojik çalışmalarda, aynı tarihlere rastlayan kalıntıların tamamı, bu bölgedeki patlamaları ve yukarıda anlattığım sonuçları işaret ediyor.
bilim insanları bugün, bölgenin aktifliğinin tamamen bitip bitmediği ya da manto yükselmesinin gerçekleştiği bölgenin, kıta kaymaları nedeniyle başka bir yere denk gelip gelmediğine ilişkin çalışmalarına devam ediyor.
