piramitlerden çok daha önce (iö 10.000 yada daha eski) yapıldıkları görüşü de vardır, gize'de bulunan diğer yapıların aksine kum fırtınalarında oluşacak korozyonu en aza indirmek üzere horizontal değil, vertical olarak konulmuş olması ve üzerindeki korozyonun ancak suyla oluşabileceği belirtisi, başka bir yerde yapılıp daha sonra buraya getirilmiş olduğunu ortaya koyar. Koyayım amina demişti rahmetli muşlettin amca.
sfenksler, kafa kısmı hayvan veya insan, gövdesi ise uzanan bir aslan şeklini alan heykellerdir.
antik kültürlerde (hint, mısır, mezopotamya, anadolu, yunan) sfenks heykelleri çok yaygındır.
Sfenks’in yapıldığı dönemde "efsanevi yaratık" olarak adlandırdıkları varlık bilinmemektedir ve tarihin bir gizemidir. Eski Krallık'tan sfenksin ilk adını belirleyen bilinen hiçbir metin yoktur.
sfenks, yeni krallık döneminde yapılan piramitlerden (3500 yıl önce) çok daha eskidir.
yani antik mısırlılar, sfenkse antik bir eser olarak bakıyorlardı.
yakın tarihlere kadar sfenksin 4. krallık döneminde (mö 2500'ler) yapıldığı tahmin ediliyordu, lakin yapılan araştırmalar bunun yanlış olduğunu ve gize sfenksinin 4. krallıktan önce, 3. krallık döneminde (eski krallık) hatta bundan daha eski tarih öncesi çağlarda yapıldığını ortaya çıkarmıştır.
işte kimin yaptığı meçhul olan bu sfenkse antik Mısırlılar "ufuk horusu" anlamına gelen "Hor-em-akhet" demişlerdir.
yeni krallıktan firavun 4. Tutmosis, sfenksin kolları arasında bulunan Dream Stele’i diktirdi. Daha sonra Hor-em-akhet'e özel bir atıfta bulundu ve yapı bu adla anılmaya başlandı.
sfenks kelimesi ise kökeni yunanca olan bir kelimedir ve antik mısır panteonunda yer alan diğer tüm tanrı ve tanrıça isimleri de yunanca kökenlidir.
Gize piramitlerinin koruyucusu, gövdesi aslan, başı insan olan efsanevi yaratık.
Sfenks'in burnuna mısır seferinde napoleon'un zarar verdiği söylensede araştırmalara göre sfenks'in burnuna zarar veren kişi müslüman bir din adamı olan sa'im el-dahr'dır. Hatta kendisi yaptığı vandallıktan dolayı 1378'de linç edilmiş.
heybetli bir yapıdır. kahire de 3 büyük piramitin hemen yanında bulunur. hemen yanında yürüme yolu vardır. çok yakından görürsünüz.
gayet seviyesiz satıcılar sizi düdüklemeye kalkar aman dikkat.
mısır'da bulunanın hangi firavuna ait yüz hatlarına sahip olduğu ve ne nane yemeye yapıldığı hala tam olarak bilinmemektedir.
vaktiyle burnunu kıranlarda sanıldığı gibi napolyon'un askerleri değildir zira napolyon doğmadan önce dahi bazı çizim ve sahnelenen oyunlarda sfenks burunsuz olarak gösterilmiştir.
mecazi kullanımlarda ya da benzetmelerde kullanılabilecek ve uyarlanabilecek en iyi mitolojik varlıktır. sfenks'in yolundan geçenlere bilmeceler sorup bilmeyenleri yemesi bilginin gücü olarak nitelendirilebilir. bilginin gücü tanımı için birçok farklı kulvarlardan alıntı yapan önemli insan da çoktur. oppenheimer'ın hint kutsal kitabından alıntıladığı ve aslında nükleer gücün keşfedilmesine atıfta bulunduğu "now i'm become death. the destroyoer of worlds" cümlesi gibi. sfenks de bilginin gücü tanımı ışığında verilebilecek en güzel örneklerden biridir.
suni olarak insanlar tarafından genleri değiştirilmek suretiyle 'yaratılan' tüysüz bir kedi türü. oldukça pahalı olduğunda sfenks beslemek kimilerine göre bir zenginlik belirtisidir. ben ki kedilerin burnunu öpen dişlerine filan yalayan bir kedi manyağı olsam da yolda sfenks görsem korkarım o derece.
sfenks, müslümanların da bildiği ve kabul ettiği, kapı ve kenar sülemelerindeki geometrik şekillerde - ki bunlara arabesk denir- yer verdiği bir varlıktır.
nedir sfenks? hem aslan, hem insan, hem boğa, hem de kartal olan...
yunanlılar onu "boğazlayan" diye daha çok kartallığına ait özelliğiyle mısır'dan almışlardır. ıssız yollarda yolcuların karşısına çıkar ve onlara sorular sorar. doğru cevap veremeyeni yer, öldürür.
tekrar sormak gerekir mi, nedir sfenks?
islam tasavvufu'na yabancı olmayanların kolayca bilecekleri kadîm varlık...
kaynağı olan eski mısır da kepes olarak adlandırılan, latince sphinx, yunanca sphinks kelimelerinden türeyen, efsanevi canavar anlamına gelen kelime.
en ünlüsü ve en eskisi giza sfenks idir.
yunanlılar için sfenks typhon ile ekhidna dan doğan bir canavardı.
canavar anlamı da buradan gelmektedir.
oidipus ve sfenks anlatısında sfenks şehrin kapısına oturur ve şehre girmek isteyenlerin yolunu keserek, onlara bilmece sorar. cevap veremeyenleri yiyen bu canavarı oidipus keskin zekası ile alteder.
eski mısırda, liderlerin mezarlarını koruduğuna inanılan, kafası insan gövdesi aslan biçiminde heykel. yunanlıların mezar konusunda mısırlılar ile aynı görüşe sahip olup olmadıklarını hatırlamıyorum.
napolyon denen kazma nın, bu sfensk heykelinin sakalını top atışlarıyla kırdığı rivayet edilmektedir. mısır işgali sırasında, fransız topçularına, heykelin sakalında atış talimi yaptırmış allah ın delisi.
en meşhuru mısır'da olan yarı insan yarı hayvan heykellerdir. yapıldığı yıllarda etrafı ağaçlıklı ve sulak bir yermiş. güzelim burnu bir topçu ateşi ile kırılmıştır. büyük sfenks'e arapça verilen isim, ebu el-hôl, "dehşetin babası" anlamına gelir. yunancada sphinx adı verilmiş olmasına rağmen heykelin kafası bir kadına değil erkeğe aittir.
hep kadın zannedilir ama değilmiş.
sfenks, kafası koç, kuş, veya insan, gövdesi ise uzanan bir aslan şeklini alan heykel. ilk önce eski mısır'da rastlanan sfenks, eski yunan mitolojisinde büyük kültürel önem taşımıştır.
mısır sfenksi antik bir efsanevi yaratıktır. gövdesi uzanan bir aslan ve kafası genellikle bir firavunun kafasının şeklini alır. aslanlar güneş ile bağlantıları nedeniyle antik mısırlılar tarafından kutsal hayvan sayılırlardı.
en büyük ve en ünlü olanı, gize platosunda nil nehri'nin batı kıyısında bulunan büyük gize sfenksi'dir. gize sfenksi doğuya bakar ve pençelerinin arasında bir tapınak yer alır.doğan güneşi ve firavun için yeniden dirilişi temsil eder. yüzünün doğuya dönük oluşu, güneş tanrısı ra'yı her sabah doğar doğmaz görmesi içindir. yapıldığı zaman ön ayaklarının arasında kurban için bir sunak olduğu kalıntılarda yapılan kazı çalışmalrında ortaya çıkartılmıştır. sfenksin yüzünün firavun kefren'e ait olduğu sanılır ve yapılış tarihini dördüncü hanedanlık (mö 2723 - 2563) dönemine denk getirir.
