Sene 1937… Mustafa Kemal, başbakan Celal Bayar’la birlikte Tunceli’ye gelip, Murat Nehri üzerindeki Singeç Köprüsü’nün açılışını yapacaktı. Köprünün ucunda karakol vardı. Basıldı. 33 asker şehit edildi. Peşinden… Telefon hatları kesildi, pusular kuruldu, Mazgirt Köprüsü havaya uçuruldu, jandarma taburu vuruldu, 56 asker daha şehit oldu.
Yalvaran mektubunda, Anadolu için “çorak toprak” derken, “Kürdistan bereketli toprak diyordu… “Sayın ekselansları” diye başlıyor, “Türk Hükümeti yaptığı anlaşmalar sayesinde dış baskılardan kurtuldu, Dersim’e girmeye kalkıştı, Türk ordusunu başarısızlığa uğrattık, direnişimiz karşısında Türk uçakları bombalamaya başladı” diye vaziyeti anlatıyor, “sayın ekselanslarına sesleniyorum, hükümetinizin yüksek manevi etkisinden Kürt halkını yararlandırmanızı istirham ediyorum, en derin saygılarımın kabulünü rica ediyorum” diye bitiriyor, “Seyid Rıza” diye imzalıyordu.
Hal böyleyken… Seyit Rıza’yı “masum” göstermeye çalışan arkadaşlar, böyle bir mektubun asla varolmadığını iddia ediyor. Altında kabak gibi “Seyid Rıza” imzası bulunmasına rağmen, Seyit Rıza yazmadı, Nuri Dersimi yazdı diyorlar. Üstelik, sanki Fransa babamızın oğluymuş gibi, “o mektup Fransa’ya yazıldı, Fransa Devlet Arşivleri’nden doğrulamak mümkün” diyorlar.
Gel gör ki…
Londra’da The National Archives diye bi yer var. ingiltere devlet arşivi… Kayıt ofisine gidiyorsun, “FO 371/20864/E5529” numaralı belgeyi rica edebilir miyim kardeş diyorsun, hay hay deyip, yukardaki mektubu veriyorlar. 50 pens filan, fotokopisini alabiliyorsun.
Seyit rıza hakkında sıkça anlatılan olaylardan biri de şudur: ünlü kürt isyancı Şeyh sait dersim aşiretlerini de isyanda arkasına almak için dersim'e gelir. Dersim aşiretlerini arkasına alması için seyit rıza'yı ikna etmesi gerekmektedir. Seyit rıza ziyaret edilir. Seyit rıza gelen misafirlere kurban kesmek ister.( bu dersimde önemli bir gelenektir)Seyit rıza adamlarına kurbanı kesin diye buyurduğunda şeyh sait "durun" der." Kurbanı benim adamlarım kessin." ertesi gün olur. şeyh sait, seyit rıza'ya "antlaşma imzalayalım mı?" der. Bunun üstüne seyit rıza durur ve şöyle der: "sait,sen antlaşmayı dün kurbanla birlikte kestin!". Olay şundan ibarettir. Şeyh sait ve aşireti şafidir ve şafilikte alevinin elinin değdiği şey mundar(pis) sayılmaktadır. Şeyh sait istediğini alamadan dersimden ayrılır.
kendisi tarih boyunca seyit lafını isimlerinin başına takıp kafalarına göre esenlerden biri olmakla beraber bugün hakkında yapılan yorumları görse muhtemelen kendi bile şaşardı.
zira feodal ve sınıflı bir düzenin olduğu dönemin dersim yöresi neredeyse emperyalizm karşıtı bir isyana ev sahipliği yapmış gibi gösteriliyor.
230 köy ile dönemin en büyük aşiret ağalarından. devletin köylüye dağıttığı toprakları hilelerle üstüne geçiren, istanbul'da yaşayan aşiret mensuplarından da adam yollayıp vergi toplayan... büyük devrimci.
türk devletine isyan edip türk askerinin kanını dökünce hakkettiği biçimde karşılığını almıştır. kürdlerin kendilerine önder bellediklerinin illaki eşkıya başı olması ne de ironi ama.
