Semerkand (şehir)
Özbekistan'ın güney kesiminde kent. Zeravşan ırmağının vadisinde, Taşkent'in 275 km güneybatısında yeralan Semerkand'ın nüfusu 566,000'dir. Önemli bir sanayi (otomotiv sanayisi; traktör yedek parçaları yapımı; besin sanayisi; gübre fabrikaları; dokuma sanayisi; vb.) ve öğretim (Semerkand Üniversitesi) merkezi olan kent, Timur döneminden kalma tarihsel anıtlarıyla(Bibihanım Medresesi, 1399-1404; Timur'un türbesi Gur Emîr, 1405; Uluğ Bey, vb.) çok sayıda turist de çekmektedir.
Tarih
Eskiçağ'da yerleşilen, M.Ö.329'da Büyük iskender tarafından alınan Semerkand, 712'de müslüman Araplar tarafından fethedilip, Samanoğulları döneminde iktisadi açıdan hızla gelişti. 1220'de Cengiz Han tarafından yakılıp yıkıldıktan sonra, Timur'un başkent yapmasıyla yeniden önemli ölçüde gelişti ve önemli bir kültür merkezine dönüştü. 1500'de Özbekler tarafından alınıp, 1868'de Ruslara geçerek Türkistan'a bağlandı. 1924'ten 1930'a kadar Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.
Semerkand (dergi)
Semerkand dergisi; her ay farklı bir konuyu inceleyen dergi, Haziran 2006 itibarıyla 147 bin tirajı vardır. Derginin genel yayın yönetmenliğini Sabahattin Aydın yapmaktadır. Baş yazarı Mübarek Erol'dür. Muhammed Saki Erol da dergiye baş yazarlık yapmıştır.
Semerkant (Kitap)
Semerkant, "Afrikalı Leo" (1986) kitabı ile ünlenen Lübnanlı yazar Amin Maalouf'un Fransızca olarak yazdığı roman.
Yapıt, Ömer Hayyam'ın Rubaiyat adlı elyazması eserinin 1072 yılında Semerkant'da başlayan ve 1912'de Titanik'te biten hikayesini ele alıyor.
"Semerkant" (1988) Esin Talu-Çelikkan tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir.
Kitabın Arka Kapağı
'Titanic'te Rubaiyat! Doğu'nun çiçeği Batı'nın Çiçekliğinde! Ey Hayyam! Yaşadığımız şu güzel anı görebilseydin!' Amin Maalouf, 'Afrikalı Leo'dan (YKY, 1993) sonra bu kez Doğu'ya, iran'a bakıyor. Ömer Hayyam'ın Rubaiyat'ının çevresinde dönen içiçe iki öykü... 1072 yılında, Hayyam'ın Semerkant'ında başlayan ve 1912'de Atlantik'te bit(mey)en bir serüven... Bir elyazmasının yazılışının ve yüzlerce yıl sonra okunurken onun ve iran'ın tarihinin de okunuşunun öyküsü/tarihi... [1]
Amin Maalouf, Doğu'ya, iran'a bakıyor. Ömer Hayyam'ın Rubaiyat'ının çevresinde dönen içiçe iki öykü...
Kitabın Özeti
Uyarı: Yazının devamı, eserin konusu hakkında ayrıntılı bilgi içermektedir.
Semerkant; Ömer Hayyam, Vezir Nizam-ül Mülk ve Hasan Sabbah'ın yaşadığı; Büyük Selçuklu Devleti ile Karahanlı Devleti mücadelelerin ve mezhep kavgalarının olduğu 11. yüzyılda başlıyor. Baş karakter Ömer Hayyam'ın Semerkant'tan, Selçuklu başkenti isfahan'a olan hikayesi ve Selçuklu politikalarındaki etkisi anlatılıyor. Bu öykü, Ömer Hayyam'ın Rabaiyat'ının Hasan Sabbah'ın ajanlarının eliyle Alamut Kalesine taşınmasıyla bitiyor.
ikinci uzun bölüm ise Fransız asıllı Amerikalı gazeteci Benjamin O. Lesly'in 20. yüzyıl'ın başında iran'a Şahlık rejimi dönemindeki ziyaretlerini ve bu sıradaki iran üstündeki emperyal politikaları anlatıyor. Kitap, Rubayiat'ın Titanik'te taşınırken batıp, kaybolmasıyla bitiyor.
--spoiler--
-bu kentte bizim gibi buluşan kaç sevgili var dersin?
soruyu soran cihan muzip muzip fısıldıyordu.ömer gece takkesini düzeltti, yanaklarını şişirdi, sesine bir ağırlık verdi:
-durumu yakından inceleyelim bakalım.canları sıkılan evli kadınları, itaatkâr köleleri, kendilerini satan ya da kiralayan fahişeleri, iç çeken bakireleri bir kenera bırakırsak, geriye kaç kadın, kendi seçtiği erkekle buluşan kaç sevgili kalır? yine acaba kaç erkek, sevdiği kadının, özellikle başka bir şey yapamadığı için kendini sunan değil, bir başka nedenle kendini veren bir kadının yanında uyur? kimbilir? belki bu gece Semerkant'ta tek bir seven kadın ve tek bir seven erkek vardır
--spoiler--
Nasıl mı dua ederim? Güle bakarım, yıldızlara bakarım, yaratılışın güzelliğine hayran kalırım. Yaradan'ın en büyük, en güzel eseri olan insana, bilgiye açlık duyan beynine, sevgiye susamış olan yüreğine, duyularına, uyanmış ya da doyuma ulaşmış tüm duyularına hayranlık duyarım.
Az önce bitirdiğim roman. Benjamin acaba gerçek mi diye kendime soruyordum. Değilmiş. Kitabın ilk bolumu yani hayyam, sabbah, nizamülmülk arasında gelişen olaylar enfesti. Sonrası da güzeldi ama ilk bolum kadar değil. Şahsen bir filmden daha etkili bir kitap diyebilirim.
