Milattan yaklaşık 20 asır önce yaşayan, monoteistibrahimpeygamberden itibaren konjonktürel olarak gelişme göstermiş semavi dinlerin ilk varyantı Yahudilikle; son kutsal din islam ve arada sıkışıp kalan hıristiyanlıkın ritüel, inanç düzlemleri konularında dayandıkları menbaalar bakımından benzer, hatta aynı arkaplanları işlemesi hususu.
Bilindiği gibi, ilk kitabı din Museviliktir. Çok tanrılı inancın hüküm sürdüğü dünyada, ilk kez tek ve kusursuz bir tanrı figürü ibrahim peygamberin aklına gelmişti . ibrahim, kendisinin kan ve soy verdiği Yahudilerce kutsal addedilmiş, düşün dünyası ilk kez milattan 28 asır önce kitaplaşmıştır. Yahudilerin kendilerinden sonraki dinleri fazlasıyla besleyecek hikaye ve mitleri tam da burada start almıştır. Bilinen anlamıyla eski ahit, yahudi kutsal kitabıdır ve musa peygamberin tanrısı ile yaptığı anlaşmadan ötürü, eski anlaşma olarak da bilinir. Şurada buna değindik: (bkz: kutsal kitap karmaşası)
isadan 8 asır önce, Yahudi din adamlarınca son şekli verilen eski ahit diğer adıyla tanah, sayısız hikaye ve miti barındırır. Hıristiyanlık, yeni ahiti kutsal kabul ettiği gibi, eski ahiti de kutsal addeder ve buradaki tüm kutsal anlatıların altına imzasını düşer.
Örneğin: bilinen manasıyla şeytan kavramı ortaya çıkışını, Yahudilerin babil sürgününe borçludur. Babil sürgünü esnasında Yahudi din adamları, multikultural özellikteki babil efsaneerindeki, çeşitli pagan dayanakları, tek bir şeytan profilinde topladılar. gördüler. Ve o ana dek putperest inançta, tanrının içerisinde bulunup, hem iyi hem kötü olan çok tanrılı düşüncelerinin ilahlarının görüntüsünden sıyrılmıştır. Artık bir kızan bir seven pan yoktur. Yeni, tek erk sahibi güçlü bir şeytan vardır ve tanrıya kafa tutar. Hem Hıristiyanlık hem de Müslümanlık, bu profilize edilmiş şeytan kavramını olduğu gibi benimser.
kutsal kitapların muhteva ve mottoları da benzerlik gösterir. Örneğin, tanrının dünyayı altı günde yaratması hikayesi, islamiyette sıkça rastlanmasa da, güncelliğini korur ki bu olay, eski ahitin yaradılış kısmında anlatılır. Bunla birlikte olayı takiben ki ilk hikayeler adem ile Havva ve elmayı yemeleri meselesidir. Ardını cennetten kovulma ve nuh tufanı izler.. bu olaylar, islamiyet tekinin hemen hemen aynısı şekilde, ilk kutsal kitap tanah da bulunur.
Bildiğimiz adıyla Habil ile kabil efsanesi de çağdaş batı dil ailelerindeki yerini, adem ile Havva nın adem and lilith şeklinde yer bulması gibi, habel and caine şeklinde almıştır. Bunla birlikte kuran, pek çok Yahudi hikayesine bol bol atıfta bulunur ki kur anda adı geçen 27 peygamberin 22 si yahudidir.
islamiyetteki ramazan orucu, Hıristiyanlıkta büyük perhize benzer. islamcılar üçayların sonuncusunda; Hıristiyanlar paskalya öncesi 40 günde oruç tutarlar.
Musanın denizi yarması, babasının arman(Arapça imran) adında oluşu, bu adla ali imran suresinin bulunuşu gibi benzerlikler, kabule örnektir.
Tanrının kendisine atfettiği kıyamet faikalarını kavmine bildirme görevini yerine getirmeyen ve vazifeden kaçınan yunuspeygamberin yunus balığı içinde 3 gün yaşama şeklinde cezalandırılması olayı, batı dillerinde ve çağdaş incilde Saint jonah ve balina hikayesi olarak anılır. Buradaki jonah bildiğimiz yunus peygamberdir
Öte yandan, bu üç din birbirlerini kültürleye dursunlar, bir Sümer mitolojisi vardır ki, okumayana aşk olsun.. tarih Sümerlerde başlar deyişini ne de doğrudur..
Örneğin, isanın bahsettiği kutsal ruh olan faraklit, neredeyse tıpkısı olmak üzere bildiğimiz güneş tir. Zaten isa, çok tanrılı olan Sümerlere yaslandığı gibi, antik stoacı düşünceye de yaslanmıştır Stoa düşüncesinin bahsettiğine benzer şekilde, öze dönülmesi gerekliliğinden, yoksulluğun kutsallığından söz eder. Kendisi de bir Yahudi olan isa, doğmalarını Yahudilikten arak yapmıştır. ne var ki, tamamlayıcı olmaktan çok, ayartıcı olmuştur.
Hep aynısını söylemezdi ya isa sosyal statünün koruyucusu olarak kuşları örnek veriyor: kuşlara bakın.. ne ekerler, ne biçerler. Ne kilerleri ne ambarları vardır. Ama karınları hep toktur, siz de göklerin eğemenliğine inanın, siz de doyun!! demektedir.
isanın kendisinden önceki, yeşaya, Davud, Süleymanilyas ve Yahya peygamberlerce önceki kitaplarda müjdelenmesi de, kendisini bu role ne denli kaptırdığına işaret eder. Kendisini, orada yazılanlara tabii kılmak için ne yazıyorsa onu yapmıştır. Nihayetinde isanın vahdaniyetini, kuran ve incillerden kelli tanıyan tarihi kaynak olmamıştır.
Semavi dinler, ekseriyatla tanrının kelamlarını kullarına iletmek için, nebiler tayin ettiği iddaasında birleşir. bu durum, Hıristiyanlıkta biraz farklıdır, zira orada nebi olan isa ayrıca tanrıdır da.
Dinlerin ortaya çıkış süreçlerinde yaşanan pek çok din karşıtı üzücü mesele olduğu aktarılır. Bu Hıristiyanlarda, havarilerin çarmıha gerilişleri, 40 şehitler olayı gibi meselelerdir. Yahudilerde tarih boyunca sürgünlerle sınandıklarını söyler, masada direnişini kutsarlar. islamiyette de, Muhammed peygamberin başkanlığında mekkeden medineye göç, kerbela hadisesi gibi durumlar göz önünde bulundurulabilir.
Kıyamet faikaları olarak, islamiyet zeytin dağını sırat köprüsü olarak saptarken, Yahudiler yanlarına indiğinde, asla ayrılmayacak Mesihlerinin ilk kez gözlemleneceği yer olarak zeytin dağını tanıtırlar.
Kurban meselesi de, 3 semavi dinin de atası kabul edilen ibrahim peygamberle ilintilendirilir. Muhammede soy veren ismailin öz babası ibrahimin kurban hadisesi, diğer dinlere tevrattan geçmedir. Ancak bilinmesi gereken nokta, ibrahimin kafasındaki tanrı streotipinin ne islamiyetteki Allah ile, ne Yahudilerdeki yehova nede nasıranilerin isasıyla örtüşür. Kabe, ibrahim tek tanrısı için inşa edilir. Ama Herkes kendisine atfeder. Zekeriya peygamberin, kavmi tarafından yakalanmamak için girdiği ağaç kovuğunda kör testere ile doğranması olayı eski ahitte yazılıdır ki, islamiyette de Tevrat referanslı olay kabul edilir. incil de ise isa: ağaç kovuğunda yahyanın babasına yapılanları görmediniz mi?.. diyerek, durumu refere eder.
